Όπως λέει και ο σοφός λαός "ουδέν μονιμότερο του προσωρινού" και και αυτό επιβεβαιώνεται περίτρανα στην περίπτωση του clawback, όπου αν και "τιτλοφορήθηκε" αρχικώς -κατά την εισαγωγή του στην αγορά- ως προσωρινό συνεχίζει να ισχύει μέχρι και σήμερα ενώ πήρε και παράταση μέχρι και το 2025.

Από την εισαγωγή του μέτρου μέχρι και σήμερα, 9 Νόμοι και 5 Υπουργικές Αποφάσεις (αν και κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει πιθανότητα να έχουν ξεφύγει και κάποιες) έχουν στηρίξει το μέτρο την περίοδο 2011 μέχρι και το 2022. Για του λόγου το αληθές:

  1. 2011 (ΦΕΚ Α 31/2011) : Ν 3918 Αρ. 35- Θεσπίζεται rebate 4% για τους ΚΑΚ-παρασκευαστές.
  2. 2012 (ΦΕΚ Α 41/2012): Ν.4052 Απ11-22 Εφαρμογή κλειστού προϋπολογισμού και Clawback για την εξωνοσοκομειακή δαπάνη. Το rebate για τους ΚΑΚ -παρασκευαστές ορίζεται στο 9%. Προστίθεται επιπλέον κλιμακωτό rebate ανάλογα με τον όγκο πωλήσεων.
  3. 2012 (ΦΕΚ Α 222/2012) Ν. 4093 Rebate  για τα υψηλού κόστους φάρμακα που διατίθενται από τα νοσοκομεία και τα φαρμακεία του ΕΟΠΠΥ 5%.
  4. 2014 (ΦΕΚ Β 2243/2014) ΥΑ Επιπλέον κλιμακωτό rebate για τα υψηλού κόστους φάρμακα που διατίθενται από τα νοσοκομεία και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Όταν δεν υπάρχει γενόσημο  και η λιανική τιμή του φαρμάκου είναι μεγαλύτερη από την τιμή αναφοράς  που υπολογίζεται στη λίστα, ο ΚΑΚ επιστρέφει το 50% της διαφοράς ως rebate (50/50 copayment rebate).
  5. 2015 (ΦΕΚ Β 1803/2015) ΥΑ - Καθορισμός του προϋπολογισμού για τη φαρμακευτική δαπάνη για τα έτη 2016, 2017 & 2018 (1.945 δις. ευρώ).
  6. 2015 (ΦΕΚ Α 152 2015) Ν.4346 -Εφαρμογή κλειστού προϋπολογισμού και Clawback για την ενδονοσοκομειακή δαπάνη (Hospital Clawback). Ορισμός για τα έτη  2016: 570 εκ 2017: 550 εκ 2018: 530 εκατ.
  7. 2016 (ΦΕΚ Β 1123/2016) ΥΑ - Εφαρμογή Hosp. Clawback.
  8. 2017 (ΦΕΚ Α74/2017) Ν. 4472 - Ενιαίο Rebate (Αλγόριθμος).
  9. 2017 (ΦΕΚ Α 115/2017) Ν.4486 - Διόρθωση αλγορίθμου.
  10. 2018 (ΦΕΚ Α 105/2018) Ν. 4549 - Ρυθμίσεις για το μηχανισμό αυτόματης επιστροφής - Ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής (clawback) επεκτείνεται και στα έτη 2019-2022.
  11. 2019 (ΦΕΚ Β 153/2019) ΥΑ - Κατανομή ορίων έτους 2019 για τη φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ, τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη και τη δαπάνη για παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας από τον ΕΟΠΥΥ.
  12. 2021 (ΦΕΚ Α 178/2021) παρατείνεται ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής της φαρμακευτικής δαπάνης (claw-back) μέχρι το έτος 2025.
  13. 2021 (ΦΕΚ Α48/2021) Ν.4790 - Νέος καταμερισμός clawback.
  14. 2022 (ΦΕΚ Α94/2022) Ν.4931 - Νέος καταμερισμός clawback / Νέα rebates.

Όσον αφορά την χρονολογική εξέλιξη των νομοθετικών ρυθμίσεων του μηχανισμού αυτόματων επιστροφών από την εισαγωγή του μέτρου μέχρι σήμερα είναι η εξής:

  1. 2012: 2.880 εκατ. ευρώ το όριο της δαπάνης. Η επιστροφή ορίζεται εξαμηνιαία (δεν αφορά τα νοσοκομειακά φάρμακα).
  2. 2013: Οριο δαπάνης στα 2.440 εκατ. ευρώ. Εντάσσονται οι δαπάνες για του ανασφάκιστους, εμβόλια, ορούς και παράγωγα αίματος.
  3. 2014: 2.000 εκατ. ευρώ . Εντάσσονται δαπάνες ανασφάλιστων, εμβολίων, ορών, παραγωγών αίματος.
  4. 2015: 1.945 εκατ. ευρώ -Νόμος 4346/15 εισάγεται όριο στην ενδονοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη 2016-2018. Εισάγεται επίσης και το όριο του ΕΟΠΥΥ για 1Α.
  5. 2017: Clawback πληρωμή (90-10), Δόσεις Rebates-CB, Aύξηση νοσοκομειακής δαπάνης-ένταξη του νοσοκομείου Παπαγεωργίου-Νέος τρόπος υπολογισμού του νοσοκομειακού Clawback.
  6. 2018-2019: Εξαίρεση των εμβολίων-γενοσήμων για τα 2 πρώτα χρόνια κυκλοφορίας τους από το μερίδιο στην ανάπτυξη- Νόμος 4549/18 επέκταση 2019-2021 αύξηση δαπάνης με βάση την ανάπτυξη του ΑΕΠ-Μεταβολή Νοσοκομειακών Προϋπολογισμών . Συμψηφισμός με επενδύσεις.
  7. 2020: Επέκταση Clawback  έως το 2024. Αύξηση προϋπολογισμού ΕΟΠΥΥ σε 2.001 εκατ. ευρώ, νοσοκομείων σε 511 εκατ. ευρώ και 1Α σε 87 εκατ. ευρώ. Εξαίρεση εμβολίων από τη φαρμακευτική δαπάνη.
  8. 2022 Επαναφορά στη δαπάνη Ηπαρινων Νέα Rebates Νέα Διαπραγμάτευση.

Στελέχη της αγοράς μας ανέφεραν ότι  τo σύνολο των νομοθετικών παρεμβάσεων που έγινε από το 2011 αφορούσαν τον έμμεσο ή άμεσο επηρεασμό των τιμών φαρμάκων και μάλιστα την τιμή του παραγωγού, δηλαδή αυτή που διαθέτει η βιομηχανία.

Τι σημαίνει αυτό; λένε οι πηγές μας ότι οι παρεμβάσεις δεν είχαν σκοπό να μειώσουν την λιανική τιμή ή τιμή αποζημίωσης του φαρμάκου. Είχαν ως στόχο και σκοπό να μειώσουν την τιμή που τα φάρμακα διατίθενται κυρίως από τη φαρμακοβιομηχανία, δηλαδή του παραγωγού. Και αυτό έγινε μέσω των rebate και του clawback.

Αυτή τη στιγμή η μη χρηματοδότηση της δαπάνης και η έλλειψη ελέγχου στην ορθολογική χρήση των φαρμάκων (θεραπευτικά πρωτόκολλα και αλγόριθμοι)  οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι επιστροφές συνολικά θα συνεχίσουν να αποτελούν το κύριο εργαλείο χρηματοδότησης της φαρμακευτικής δαπάνης. Πρόβλημα το οποίο πηγάζει από αυτή την πολιτική είναι η συνεχής απόσυρση γνωστής θεραπευτικής αξίας φθηνών φαρμάκων.  Η διαγραφή  φαρμάκων με αποδεδειγμένη χρήση και αποτελεσματικότητα από την ελληνική αγορά, ξεπέρασαν τους 3.500 κωδικούς την περίοδο 2015-2021.

Σημειώνεται ότι την δεκαετία εφαρμογής του μέτρου, τα χρήματα που έχει επιστρέψει η φαρμακοβιομηχανία στο κράτος (μέσω του Clawback και του Rebate) εκτιμώνται σε 11 δισ. ευρώ. Από το 2012 έως το 2021 οι επιστροφές αυξήθηκαν κατά 386%, από τα 272 εκατ. ευρώ σε 1,32 δισ. ευρώ.

Το υπουργείο Yγείας 

Πολύ πρόσφατα, ο Υπουργός Υγείας, κ. Θ. Πλεύρης στο πλαίσιο του 26ο Συνεδρίου του Economist, στην ομιλία που παρέθεσε επεσήμανε τα εξής:

"Το  clawback από μόνο του είναι ένας παράγοντας που αποτρέπει τις επενδύσεις. Αποτρέπει τις επενδύσεις, διότι όταν κάποιος δεν έχει ένα προβλέψιμο περιβάλλον, αυτομάτως έχει και ένα πρόβλημα στο να έρθει να βάλει τα χρήματά του προκειμένου να επενδύσει στον τομέα της Υγείας. To πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι πρόβλημα τιμών τόσο όσο πρόβλημα καταναλώσεων. Αυτό είναι ευθύνη της πολιτείας βέβαια, δεν είναι ευθύνη των εταιρειών. Οι εταιρείες είναι λογικό να λειτουργούν με γνώμονα να μπορούν να προωθούν και να πωλούν τα προϊόντα τους. 

Προσπαθούμε λοιπόν εδώ να βρούμε μια ισορροπία. Θέλουμε την καινοτομία και τις επενδύσεις πάνω στην καινοτομία για να έχουν καλύτερα φάρμακα οι Έλληνες πολίτες, αλλά θέλουμε η κατανάλωση να γίνεται εκεί πέρα ακριβώς που τα καινοτόμα φάρμακα έχουν και το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.Και αντίστοιχα θέλουμε οι εταιρείες που παράγουν στη χώρα, ελληνικές αλλά και πολυεθνικές που έχουν μονάδες παραγωγής, να βλέπουν ένα πιο ελκυστικό περιβάλλον και από την πλευρά της Υγείας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024