Γράφει ο Γεώργιος Οικονομόπουλος

Παθολόγος Ογκολόγος, MSc, Επιμελητής Β’ Ογκολογικής Κλινικής Θεραπευτήριο Metropolitan

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια στις γυναίκες. Μία στις 8 γυναίκες κατά μέσον όρο παγκοσμίως εμφανίζουν στη ζωή τους καρκίνο του μαστού.  Είναι πολυπαραγοντική νόσος, αλλά σήμερα αναγνωρίζονται επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα (περίπου 10%),  μικρή ηλικία εμμηνόπαυσης, άτυπες αλλοιώσεις των ιστών του μαστού ή το λοβιακό μη διηθητικό νεόπλασμα, προηγούμενος καρκίνος στον ένα μαστό, προηγούμενη ακτινοθεραπεία στο θώρακα για άλλο νόσημα, ατεκνία, πρώτη κύηση σε ηλικία άνω των 35 ετών, μακροχρόνια χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, παχυσαρκία, καθιστική ζωή.

Αν και ο αριθμός των διαγνώσεων έχει αυξηθεί κατά 25% από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα, η θνητότητα έχει μειωθεί κατά ~45%, μετά το ζενίθ στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ενημέρωση και στις εθνικές στρατηγικές πρόληψης με τον ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο του γυναικείου πληθυσμού, αναγνωρίζοντας τη νόσο σε πρώιμα στάδια, όταν η αντιμετώπιση είναι ριζικότερη και πιο αποτελεσματική. Επιπλέον, η ανακάλυψη και εφαρμογή στην κλινική πράξη νέων καινοτόμων θεραπειών έχουν επιτρέψει τον αποτελεσματικότερο έλεγχο της μεταστατικής νόσου για σημαντικά μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με ελαχιστοποίηση των παρενεργειών.

Ο καρκίνος του μαστού δεν αποτελεί μία ενιαία οντότητα. Έχουν αναγνωριστεί υπότυποι ανάλογα με την έκφραση οιστρογονικών και προγεστερονικών (ορμονικών) υποδοχέων καθώς και της υπερέκφρασης ή όχι του υποδοχέα Her-2 στην εξωτερική μεμβράνη του καρκινικού κυττάρου. Έτσι κατηγοριοποιείται α. ως ορμονοθετικός (καλύτερης πρόγνωσης), β. με υπερέκφραση του Her-2, και γ. τριπλά αρνητικός (χωρίς έκφραση ορμονικών υποδοχέων και Her-2). Ο κάθε υπότυπος έχει διαφορετική πρόγνωση και σήμερα αντιμετωπίζεται με διαφορετικά φάρμακα, ειδικά για την κάθε περίπτωση.  

Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς, τα καρκινικά κύτταρα «τρέφονται» από τις ορμόνες που κυκλοφορούν στο αίμα. Σημαντικό ρόλο στην φαρμακευτική αντιμετώπιση παίζει η ορμονοθεραπεία, η οποία είτε μειώνει τα επίπεδα των ορμονών στον οργανισμό, είτε εμποδίζει τη σύνδεση του καρκινικού κυττάρου με τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη, επηρεάζοντας αρνητικά την επιβίωσή τους. Σήμερα, οι νεότερες ορμονοθεραπείες αντιστρέφουν και τους μηχανισμούς αντίστασης των καρκινικών κυττάρων στην κλασική ορμονοθεραπεία, προσφέροντας ακόμα μεγαλύτερες ανταποκρίσεις.

Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού με υπερέκφραση του Her-2, η επιβίωση των καρκινικών κυττάρων εξαρτάται από την παθολογικά αυξημένη δραστηριότητα του υποδοχέα Her-2. Η ανακάλυψη του μονοκλωνικού αντισώματος (1998) που δεσμεύει τον υποδοχέα του Her-2 και τον αδρανοποιεί, άλλαξε την πρόγνωση του πιο επιθετικού τύπου, ώστε η επιβίωσή του σήμερα να είναι αντίστοιχη του ορμονοθετικού. Σήμερα είναι διαθέσιμοι συνδυασμοί διαφορετικών αναστολέων του Her-2, και συνδυασμοί με χημειοθεραπευτικά φάρμακα, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού, έχει την πιο επιθετική συμπεριφορά, αλλά και την έλλειψη συγκεκριμένου στόχου για κάποια στοχευτική θεραπεία. Είναι όμως αυτός που δημιουργεί την εντονότερη φλεγμονή, και σήμερα η ανοσοθεραπεία αποτελεί σημαντικό μέρος της αντιμετώπισής του, ακόμα και στα πρώιμα στάδια της νόσου.

Η ανακάλυψη των γονιδίων, οι μεταλλάξεις των οποίων ευθύνονται για ανάπτυξη κληρονομούμενου καρκίνου του μαστού, βοήθησε στην έναρξη προληπτικών ελέγχων σε μικρότερη ηλικία και ανακάλυψη πρωιμότερων σταδίων καρκίνων του μαστού, βελτιώνοντας σημαντικά την πρόγνωση των ασθενών αυτών. Σήμερα διατίθενται θεραπείες ειδικά για αυτή την κατηγορία των ασθενών, με σημαντικό όφελος στην επιβίωσή τους. 

Οι εξελίξεις στο πεδίο του καρκίνου του μαστού είναι ραγδαίες τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά στην πρόληψη, διάγνωση και αντιμετώπιση με σημαντικό όφελος στην επιβίωση και στην ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού