Στις 17 Νοεμβρίου συμπληρώνονται 3 χρόνια από την έναρξη του παγκόσμιου κινήματος για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ως προβλήματος δημόσιας υγείας. Μνημεία και αξιοθέατα στις 194 χώρες που έχουν συστρατευτεί στην στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας θα φωτιστούν με το χαρακτηριστικό πετρόλ χρώμα, ενώ καμπάνιες και ενημερωτικές εκδηλώσεις θα διαδώσουν το μήνυμα για την επίτευξη του στόχου, μέσω του κανόνα 90 - 70 - 90 (εμβολιασμός του 90% των κοριτσιών κατά του ιού HPV - προσυμπτωματικός έλεγχος με HPV τεστ στο 70% των γυναικών άνω των 30 ετών ανά πενταετία - θεραπεία του 90% των γυναικών που πάσχουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας).

Στην Ελλάδα, θα φωτιστούν η Βουλή των Ελλήνων και ο Λευκός Πύργος, ενώ η Ελληνική HPV Εταιρεία θα πραγματοποιήσει εκδήλωση στο Σύνταγμα.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Εταιρείας, αν η Ελλάδα πετύχει τον στόχο 90-70-90 ως το 2030, θα είναι σε θέση να εξαλείψει το συγκεκριμένο είδος καρκίνου ως πρόβλημα δημόσιας υγείας ως το 2047. Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτόν τον στόχο;

Δυστυχώς, ακόμα αρκετά μακριά, απαντά μιλώντας στο iatronet.gr ο καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας στο ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, Θεόδωρος Αγοραστός.

Χαμηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης

Ακρογωνιαίος λίθος της στρατηγικής είναι ο εμβολιασμός του 90% των κοριτσιών στην εφηβική ηλικία κατά του ιού HPV.

Παρά τις τεκμηριωμένες μελέτες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολίου (μείωση κατά 90% - 92% της εμφάνισης προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων), η Ελλάδα απέχει πολύ από αυτόν τον στόχο. Δεκαπέντε χρόνια μετά την έναρξη των εμβολιασμών, η κάλυψη σήμερα στη χώρα μας εκτιμάται πως κυμαίνεται μεταξύ 50% και 55%.

Σε χώρες όπως η Αυστραλία, η Σουηδία, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πορτογαλία, τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης κυμαίνονται στο 80% με 90%.

Σύμφωνα με τον κ. Αγοραστό, κύρια αιτία είναι η απουσία ενημέρωσης. «Δεν υπάρχει καμία επίσημη καμπάνια από την πολιτεία. Όπως το έκανε με τον κορωνοϊό έπρεπε να το κάνει και με τον HPV. Ιός είναι και ο ένας, ιός είναι και ο άλλος. Σκοτώνει και ο ένας και ο άλλος», λέει χαρακτηριστικά.

Ο "παγωμένος" προληπτικός έλεγχος

Στο θέμα της δευτερογενούς πρόληψης (το "70" του στόχου 90 - 70 - 90), η δράση που αναγγέλθηκε το 2022 για τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ανεστάλη τον περασμένο Απρίλιο πριν από την έναρξή της.

"Ο λόγος δεν είναι γνωστός επισήμως, αλλά το πιο πιθανό είναι πως έχει να κάνει με διαδικαστικά και οργανωτικά προβλήματα", λέει ο καθηγητής, εξηγώντας πως οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται από ορισμένα επίσημα κρατικά εργαστήρια και όχι από κάθε μικροβιολογικό εργαστήριο της χώρας.

Εξάλλου, επισημαίνει πως η "παγωμένη" πρωτοβουλία δεν είναι ένα εθνικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, αλλά μια δράση - όπως αναφέρεται και στο νομοσχέδιο - για προληπτικές εξετάσεις, με περιορισμένη χρηματοδότηση και περιορισμένο χρόνο (τρία έτη). "Το εθνικό πρόγραμμα δεν έχει ούτε ημερομηνία λήξης ούτε περιορισμένη χρηματοδότηση, πρέπει να έχει διάρκεια 50 ή 100 χρόνια", επισημαίνει.

Άρα από τον στόχο του 70%, σημειώνει, είμαστε στο μηδέν, έχοντας μόνο μια ευκαιριακή δυνατότητα στην κάθε γυναίκα να πάει με δική της πρωτοβουλία στο γιατρό της και να κάνει το τεστ Παπανικολάου.

Θεραπεία

Το δεύτερο "90" της εξίσωσης 90 - 70 - 90 αφορά τον στόχο της θεραπείας του 90% των γυναικών που πάσχουν από καρκίνο τραχήλου της μήτρας.

"Ο ΠΟΥ και η Ε.Ε. μιλά για θεραπεία σε οργανωμένα, ολοκληρωμένα ογκολογικά κέντρα. Στην Ελλάδα έχουμε δύο - τρία στην Αθήνα και ένα- δυο στη Θεσσαλονίκη. Η γυναίκα με καρκίνο του τραχήλου μήτρας που μένει στο Διδυμότειχο ή στη Λέρο, πού θα θεραπευτεί; Πρέπει να έρθει στην Αθήνα. Αυτό δεν είναι λύση», αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής HPV εταιρείας, προσθέτοντας πως «γίνονται θεραπείες, σε πολλές περιπτώσεις πολύ καλές, αλλά δεν ξέρουμε σε ποιο ποσοστό βρισκόμαστε σε σχέση με τον στόχο του 90%".

Εξάλειψη ως πρόβλημα Δημόσιας Υγείας

Όπως διευκρινίζει ο κ. Αγοραστός, σύμφωνα με τον ορισμό του ΠΟΥ, προκειμένου να θεωρηθεί ότι η νόσος έχει εξαλειφθεί ως πρόβλημα Δημόσιας Υγείας πρέπει να υπάρχουν λιγότερα από 4 περιστατικά ανά 100.000 γυναίκες ανά έτος. Σήμερα στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 8 περιστατικά.

Η παγκόσμια στρατηγική του ΠΟΥ αναφέρει πως αν μέχρι το 2030 επιτευχθεί ο στόχος του 90 - 70 - 90, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα εξαλειφθεί από όλες τις χώρες μέσα σε 100 χρόνια, με αναφορά κυρίως σε υπανάπτυκτες χώρες, όπου ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου των γυναικών. 

Η διευθύντρια του NHS δήλωσε πριν από λίγες μέρες ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι σε θέση να τον εξαλείψει το 2040. Αντίστοιχα η Αυστραλία εκτιμά πως θα μπορέσει να το κάνει το 2035 και η Σουηδία ίσως και πριν από το 2030.

Σημειώνεται πως η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε ελάττωση του εμβολιασμού κατά του ιού HPV σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ποσοστά που κυμαίνονται από 30% ως 32%. Σήμερα, καταγράφεται αντίστροφη, σημαντικά αυξητική τάση.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού