Μάθετε πώς η δωρεά πλάσματος σώζει τις ζωές συνανθρώπων μας με σπάνιες παθήσεις

H Διεθνής Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για το Πλάσμα (IPAW) είναι αφιερωμένη στην αναγνώριση της προσφοράς των δωρητών πλάσματος. Αποτελεί την κατάλληλη ευκαιρία για να ενημερωθούμε για τη σπουδαιότητα της πλασμαφαίρεσης, της διαδικασίας συλλογής πλάσματος, που μπορεί να σώσει ζωές. Για να κατανοήσομε την αναγκαιότητα της συστηματικής συλλογής πλάσματος πρέπει πρώτα να εξηγήσουμε τι είναι το πλάσμα και γιατί είναι τόσο σημαντικό για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.

Πρόκειται, λοιπόν, για ένα συστατικό του ανθρώπινου αίματος που καταλαμβάνει περίπου το 55% του συνολικού όγκου του. Περιέχει νερό (92%), πρωτεΐνες (7%), άλατα, ένζυμα και άλλα συστατικά. Πολλοί συνάνθρωποί μας πάσχουν από σπάνιες και επικίνδυνες για τη ζωή ασθένειες, οι οποίες συχνά είναι κληρονομικές και σχετίζονται με την απουσία ή τη δυσλειτουργία συγκεκριμένων πρωτεϊνών του αίματος. Για την αντιμετώπισή τους απαιτείται η λήψη φαρμάκων εφ' όρου ζωής που παράγονται από το ανθρώπινο πλάσμα.

Για την παραγωγή αυτών των φαρμάκων, γνωστών και ως plasma-derived medicinal products - PDMPs, πρέπει να έχει προηγηθεί μια διαδικασία συλλογής πλάσματος. Και αυτό γιατί δεν υπάρχει υποκατάστατη χημική ουσία για το πλάσμα που να μπορεί να παραχθεί σε εργαστήριο. Επομένως, η μεγάλη διαφορά των PDMPs από τα υπόλοιπα φάρμακα είναι ότι η απαραίτητη πρώτη ύλη για την παραγωγή τους προκύπτει αποκλειστικά από την εθελοντική προσφορά. Η πιο άμεση και αποτελεσματική διαδικασία συλλογής του ανθρώπινου πλάσματος ονομάζεται πλασμαφαίρεση. Πρόκειται για μια ασφαλή και σχετικά απλή διαδικασία που διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Μέσω αυτής, το πλάσμα διαχωρίζεται από τα υπόλοιπα συστατικά του αίματος, όπως τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.

Ορισμένες από τις παθήσεις για τη θεραπεία των οποίων κρίνεται απαραίτητο το ανθρώπινο πλάσμα είναι οι πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες, οι ανοσομεσολαβούμενες περιφερικές νευροπάθειες, η αιμορροφιλία, το κληρονομικό αγγειοοίδημα, η νόσος Kawasaki και το σύνδρομο Guillain-Barré. Για να αντιληφθούμε την κρισιμότητα της δωρεάς πλάσματος για τους ασθενείς αυτών των παθήσεων, αρκεί να αναλογιστούμε ότι για τη θεραπεία ενός μόνο ασθενούς με πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή ανοσοανεπάρκεια χρειάζονται 130 δωρεές πλάσματος σε ετήσια βάση, ενώ για τη θεραπεία ενός ασθενούς με αιμορροφιλία χρειάζονται 1.200 δωρεές ετησίως.

Γίνεται ξεκάθαρο, λοιπόν, πως η ανεπαρκής συλλογή πλάσματος δημιουργεί προβλήματα στη διαθεσιμότητα φαρμάκων, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής των ασθενών που τα έχουν ανάγκη. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με κοινή ποικίλη ανοσοανεπάρκεια που λαμβάνουν θεραπεία με ανοσοσφαιρίνες έχουν ένα σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής, που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχαν.

Επιπλέον, ελλείψει αυτής της θεραπείας, πολλοί ασθενείς αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα όπως επιπλοκές στην υγεία τους, πόνο και κινητικές δυσκολίες που τους εμποδίζουν στην καθημερινότητά τους επιβαρύνοντας σημαντικά και την ψυχική τους υγεία. Επιπρόσθετα, τα φάρμακα αυτά έχουν και σημαντικό κοινωνικό αποτύπωμα καθώς βοηθούν τους ασθενείς να έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία. Έτσι, καθίσταται σαφές ότι τα φάρμακα με βάση το πλάσμα σώζουν ζωές και αλλάζουν δραστικά τη ζωή των ασθενών.

Μόνο στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 300.000 άνθρωποι που έχουν την ανάγκη λήψης εφ’ όρου ζωής αυτών των φαρμάκων ενώ ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς. Όμως δεν συλλέγουμε αρκετό πλάσμα στην Ε.Ε., με αποτέλεσμα να εξαρτόμαστε σε εισαγωγές πλάσματος από τις ΗΠΑ για την παραγωγή φαρμάκων. Για να αυξήσουμε τις ποσότητες πλάσματος στην Ε.Ε. θα πρέπει τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος, να ενισχύσουν την εθελοντική προσφορά πλάσματος με τη διαδικασία της πλασμαφαίρεσης. H εξασφάλιση επαρκούς διαθεσιμότητας σε πλάσμα για την παραγωγή αυτών των κρίσιμων φαρμάκων οφείλεται σε αποτελεσματικά μοντέλα συλλογής και φυσικά στους δότες, των οποίων η συνεπής εθελοντική προσφορά συμβάλλει σημαντικά στην κάλυψη της σταθερής, μακροχρόνιας ανάγκης των ασθενών.