Οι περισσότεροι έχουμε δει κάποιον να σωριάζεται στην Εκκλησία, στην στάση του λεωφορείου, στην ουρά μιας Τράπεζας και να συνέρχεται αμέσως μετά. Και ακριβώς επειδή η εικόνα μιας "λιποθυμίας" όπως συνηθίζουμε να τη λέμε είναι κοινή και αρκετά προσιτή στον καθένα μας, συνήθως δεν μας θορυβεί ιδιαίτερα. Η αλήθεια όμως δεν είναι αυτή ή καλύτερα δεν είναι μόνο αυτή. Οι παραπάνω περιγραφές αφορούν συνήθως την πιο καλοήθη μορφή απώλειας της συνείδησης, ή "συγκοπής" όπως την λέμε οι καρδιολόγοι, η οποία όμως δεν είναι και η μόνη.

Για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά όταν λέμε συγκοπή ή συγκοπτικό επεισόδιο, εννοούμε την αιφνίδια απώλεια της συνείδησης (των αισθήσεων) η οποία οφείλεται σε ανεπαρκή αιμάτωση του εγκεφάλου. Οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα τέτοιο επεισόδιο είναι πολλοί. Και διαφορετικά πράγματα θα σκεφτούμε ανάλογα μα την ηλικία και το ιστορικό του ατόμου που χάνει τις αισθήσεις του. Όλες σχεδόν οι καρδιακές νόσοι μπορούν να εκδηλωθούν με συγκοπτικό επεισόδιο. Η στεφανιαία νόσος, βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες, συγγενείς καρδιοπάθειες, αρρυθμίες τόσο του τύπου της βραδυκαρδίας όσο και ταχυκαρδίες. Και εκτός από αμιγείς καρδιοπάθειες, προβλήματα στα αγγεία του τραχήλου (καρωτίδες) μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Σύμπλοκες διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος και των μηχανισμών που ρυθμίζουν την διατήρηση της αρτηριακής πίεσης και του αγγειακού τόνου βρίσκονται πίσω από το όνομα "κακοήθης παρασυμπαθητικοτονία" ή "νευρική συγκοπή" η οποία όμως μάλλον αντιπροσωπεύει την καλοηθέστερη των αιτιών συγκοπής.

Σκοπός δεν είναι να περιγράψουμε αναλυτικά και με κουραστικές ειδικές λεπτομέρειες τους λόγους που μπορεί να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στην απώλεια της συνείδησης. Κυρίως θέλουμε να επισημάνουμε το γεγονός ότι ένα συγκοπτικό επεισόδιο ακόμα και όταν συμβαίνει σε ένα κατά τεκμήριο υγιή άνθρωπο θα πρέπει να διερευνηθεί. Συχνά η συγκοπή είναι η πρώτη εκδήλωση της υποκείμενης καρδιοπάθειας.

Θα θέλαμε να επικεντρωθούμε ειδικά στους νέους ανθρώπους και στη σημασία που έχει η αξιολόγηση τέτοιων εκδηλώσεων για την ανίχνευση καρδιακών νοσημάτων τα οποία είναι δυνητικά επικίνδυνα για ένα νέο και δραστήριο άτομο και ακόμα περισσότερο όταν αυτό το άτομο ασχολείται συστηματικά με τον αθλητισμό. Για να μην προκληθεί αδικαιολόγητος πανικός τονίζουμε ότι τα νοσήματα αυτά δεν είναι συχνά και το πιθανότερο είναι ότι ο σχετικός έλεγχος δεν θα αναδείξει κάποια σοβαρή παθολογία. Συχνό εύρημα σε αυτές τις ηλικίες είναι η νευροαγγειακή συγκοπή που αναφέραμε παραπάνω, μια κατάσταση με καλοήθη πορεία, η οποία βελτιώνεται συνήθως με την πάροδο της ηλικίας. Ενδελεχής έλεγχος όμως είναι απαραίτητο να γίνεται, κυρίως δε στην περίπτωση των επανειλημμένων τέτοιων επεισοδίων.

Κληρονομικά νοσήματα του καρδιοαγγειακού όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας, το σύνδρομο μακρού QT, συγγενείς διαταραχές όπως η ανώμαλη άκφυση των στεφανιαίων αγγείων, διαταραχές του καρδιακού ρυθμού ή βαλβιδοπάθειες και επίκτητες καταστάσεις όπως η ιδιοπαθής κοιλιακή ταχυκαρδία ή μια μυοκαρδίτιδα, συχνά δεν έχουν κανένα άλλο σύμπτωμα εκτός από υποτροπιάζοντα τέτοια επεισόδια. Συχνά αυτά συμβαίνουν στη διάρκεια έντονης σωματικής προσπάθειας ή stress. Ο μηχανισμός που κρύβεται συνήθως κάτω από ένα τέτοιο επεισόδιο σε αυτές τις παθήσεις είναι μια επικίνδυνη αρρυθμία.

Ιδιαίτερα σημαντικό γίνεται το σύμπτωμα της συγκοπής όταν στο ιστορικό της οικογένειας υπάρχουν και άλλα άτομα με καρδιακή νόσο από τη νεαρή ηλικία, όταν υπάρχει ιστορικό αιφνιδίου θανάτου νεαρών μελών της οικογένειας ή όταν το άτομο που λιποθυμά έχει γνωστό καρδιακό φύσημα.

Ο έλεγχος που συνιστάται στη διερεύνση του συγκοπτικού επεισοδίου επιβάλλει τη συμμετοχή του καρδιολόγου. Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, τόσο ατομικού όσο και της οικογένειας, μια λεπτομερής φυσική εξέταση και ένα απλό ηλεκτροκαρδιογράφημα αρκούν για να ξεκαθαρίσουν το τοπίο. Συχνά χρειάζεται και παραπέρα έλεγχος, με υπερηχογράφημα καρδιάς, 24ωρη καταγραφή του ρυθμού, δοκιμασία ανακλίσεως και καρδιοαναπνευστική κόπωση και σπανιότερα πιο επεμβατικός έλεγχος με ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο και στεφανιογραφία.

Ανάλογα με τα ευρήματα, γίνονται οι κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις και δίνονται οδηγίες στο νεαρό άτομο σχετικά με τον τρόπο ζωής του, τη δραστηριότητα που μπορεί να αναπτύσσει στο μέλλον και το βαθμό της ενασχόλησης που επιτρέπεται να έχει με τον αθλητισμό.

Ο στόχος μας να έχουμε υγιείς νέους και αθλητές και να αποφεύγουμε τα τραγικά φαινόμενα θανάτων στα γήπεδα και στην αυλή του σχολείου, επιβάλλει την ευαισθησία μας σε συμπτώματα που αποτελούν τα προειδοποιητικά σημάδια ενός τέτοιου κινδύνου.

Πηγές:
Γράφει η ΑΡΤΕΜΗΣΙΑ ΘΕΟΠΙΣΤΟΥ, Καρδιολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Πρόγραμμα "Φειδιππίδης"
Με την συνεργασία του περιοδικού "Στους ρυθμούς της καρδιάς"

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024