Παραπληγία

Αγγλικός όρος

paraplegia

Ορισμός

Παράλυση του κάτω τμήματος του σώματος και των δυο ποδιών. Προκαλείται από βλάβη που προσβάλλει τον νωτιαίο μυελό, η οποία μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή της διάπλασης, επισκληρίδιο απόστημα, αιματομυελία, οξεία εγκάρσια μυελίτιδα, νεοπλάσματα του νωτιαίου μυελού, πολλαπλή σκλήρυνση, συριγγομυελία ή τραυματισμό.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Η φροντίδα του ασθενούς κατά την οξεία περίοδο, αμέσως μετά τον τραυματισμό, στοχεύει στη σταθεροποίηση του ασθενούς και στην πρόληψη περαιτέρω βλάβης ή επιδείνωσης. Η αρχική και συνεχής νευρολογική αξιολόγηση από τις νοσηλεύτριες, τον νευρολόγο και τον νευροχειρουργό βοηθάει στον προσδιορισμό του επιπέδου και του βαθμού της παράλυσης και της πιθανότητας του ασθενούς για ανάνηψη. Παρέχεται υποστηρικτική θεραπεία, η οποία βασίζεται στα αποτελέσματα της αξιολόγησης. Οι ειδικές ιατρικές, νευρολογικές και νευροχειρουργικές παρεμβάσεις εξαρτώνται από την αιτιολογία της παραπληγίας. Εφαρμόζονται οι καθιερωμένες θεραπείες και αποτιμώνται οι επιθυμητές δράσεις και οι παρενέργειες.

Ο ασθενής θα πρέπει να υποβάλλεται από νωρίς σε φυσιοθεραπεία και εργασιοθεραπεία, επειδή η σωστή ευθυγράμμιση, η σωστή τοποθέτηση και η εξάσκηση του σώματος μπορούν να αποτρέψουν τις επιπλοκές, ενθαρρύνοντας τον ασθενή να σκεφτεί από την αρχή την αποκατάσταση. Επίσης, ο πνευμονολόγος συμμετέχει από νωρίς στη θεραπευτική διαδικασία, για την παρακολούθηση της αναπνευστικής δραστηριότητας και για να βοηθήσει στην πρόληψη των αναπνευστικών επιπλοκών. Αν χρειαστεί εντατική θεραπεία, ο επαγγελματίας υγείας αναγνωρίζει την ανάγκη περιορισμού της αισθητικής υπερφόρτισης, ελέγχοντας και μετριάζοντας τα περιβαλλοντολογικά ερεθίσματα, αποφεύγοντας τη στέρηση του ύπνου και προγραμματίζοντας τον αδιάκοπο ύπνο. Επειδή η ακινησία προσβάλλει όλα τα συστήματα του σώματος, πρέπει να παρακολουθείται το καθένα ξεχωριστά για αναμενόμενες μεταβολές και επιπλοκές. Οι ιατρικές επισκέψεις (π.χ. στον πνευμονολόγο, στον ουρολόγο) προγραμματίζονται ανάλογα με τις ανάγκες και τα θεραπευτικά σχήματα και αναπτύσσονται με βάση τις ανάγκες του κάθε ασθενούς ξεχωριστά.

Ο ασθενής βιώνει την παραπληγία ως σημαντική απώλεια, η οποία επηρεάζει όχι μόνο την κινητικότητά του, αλλά επίσης την εικόνα για τον εαυτό του και τον αυτοσεβασμό του. Αν και η απώλεια μπορεί να είναι αιφνίδια ή βαθμιαία, προβλέψιμη ή απρόσμενη και παροδική ή μόνιμη, εξαρτώμενη από την αιτία της παραπληγίας του ασθενούς, ωστόσο ούτως ή άλλως είναι υπαρκτή. Επειδή επηρεάζονται επίσης και τα μέλη της οικογένειας, ο ιατρός τα συμπεριλαμβάνει όταν προσφέρει βοήθεια στον ασθενή κατά την εκδήλωση της θλίψης του, αναγνωρίζοντας ότι ο θυμός και η απελπισία αποτελούν αναμενόμενες αντιδράσεις. Η παραπομπή σε έναν ψυχίατρο μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν την απώλειά τους.

Οι ασθενείς συνήθως μεταφέρονται σε ένα κέντρο αποκατάστασης, όταν περάσει η οξεία περίοδος της παραπληγίας. Αυτή η κίνηση συχνά επιφέρει τη μετάθεση του άγχους, καθώς ο ασθενής και η οικογένειά του διαισθάνονται ότι ο χαμηλότερος βαθμός φροντίδας μπορεί να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια καιτην καλή του κατάσταση. Μπορεί να εμφανιστούν χώρα συμπεριφορικές και ψυχοσωματικές εκδηλώσεις. Μια τοπική νοσηλεύτρια από το καινούργιο κέντρο μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με το κέντρο και με τα εντατικά προγράμματα που θα ακολουθήσει. Η οικογένεια θα πρέπει να παροτρύνεται να επισκέπτεται το κέντρο, να θέτει τις ερωτήσεις της και να εκφράζει τις ανησυχίες της στη νοσηλεύτρια, ενώ η παρουσία της επηρεάζει θετικά τον ασθενή.

Η αποκατάσταση απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του ασθενούς, ώστε να επιτύχει το υψηλότερο δυναμικό και αυτή η συμμετοχή αρχίζει με προγραμματισμό. Το εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας του ασθενούς θα πρέπει να αναπτύσσεται από όλη την ομάδα της αποκατάστασης, η οποία περιλαμβάνει τον ασθενή και σημαντικά άλλα πρόσωπα που αποτελούν τον πυρήνα της υποστήριξης, καθώς και τον ιατρό, τη νοσηλεύτρια, τον ψυχίατρο, το φυσιοθεραπευτή, τον εργασιοθεραπευτή, τον επαγγελματικό σύμβουλο, τον διαιτολόγο, τον κοινωνικό λειτουργό, τον ψυχολόγο και τον νευροψυχολόγο. Οι στόχοι του προγράμματος περιλαμβάνουν την εκμάθηση αντιμετώπισης των νευρομυϊκών ελλειμμάτων και την ικανότητα εκτέλεσης δραστηριοτήτων της καθημερινότητας, εξασφαλίζοντας επαρκή ανεξαρτησία την επιτυχή λειτουργικότητα στο σπίτι, στον χώρο εργασίας και σε κοινωνικές καταστάσεις. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν την κατάλληλη τοποθέτηση του ασθενούς, κινητικές ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας και καθίσματος, δραστηριότητες μετακίνησης, την περιφορά του ασθενούς και τη χρήση εξοπλισμού για την περιφορά (αν ο ασθενής δύναται να βαδίσει με την βοήθεια υποστηριγμάτων, μπαστουνιών ή με πατερίτσες) ή την προσαρμογή του ασθενούς στην αναπηρική καρέκλα. Η φροντίδα του δέρματος είναι μέγιστης σημασίας, καθώς τα παραπληγικά άτομα διατρέχουν κίνδυνο για ανάπτυξη κατακλίσεων, λόγω των κινητικών τους, αισθητικών και αγγειοκινητικών τους ελλειμμάτων. Η πλημμελής σίτιση, η λοίμωξη, η καταβολή των δυνάμεων, το οίδημα και η παρατεταμένη ακινησία αποτελούν συνεργικούς παράγοντες. Η αποτίμηση και η πρόληψη της δερματικής κατάρρευσης, καθώς και η θεραπεία των περισσότερων περιοχών διάνοιξης του δέρματος, εντάσσονται στα πλαίσια της νοσηλείας, αν και οι σοβαρές κατακλίσεις ενδέχεται να χρειαστούν χειρουργική αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών και πλαστική χειρουργική.

Η κυστεομετρική μελέτη βοηθάει στην αξιολόγηση της λειτουργίας της ουροδόχου κύστης και στον προσδιορισμό της ικανότητας του ασθενούς να συμμετάσχει σε πρόγραμμα εξάσκησής της, σε αντίθεση με την αναγκαία χρήση καθετήρα. Η ακράτεια του εντέρου απαιτεί επίσης αξιολόγηση της αιτίας και των συνεργικών παραγόντων (δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, τραυματισμός της ιερής μοίρας του νωτιαίου μυελού, ακινησία, μειωμένη λήψη τροφής και ειδικά φυτικών ινών). Η ακράτεια αντιμετωπίζεται με τη συμμετοχή του ασθενούς, παρατηρώντας στοιχεία συμπεριφοράς που σχετίζονται με την αφόδευση, τις συνήθειες της αφόδευσης, χρησιμοποιώντας αυτές για την κατάλληλη επίσκεψη στην τουαλέτα και υποστηρίζοντας τον αυτοσεβασμό του ασθενούς. Η εξάσκηση του εντέρου εμπεριέχει τη δημιουργία και διατήρηση της τακτικότητας της αφόδευσης. Όλα τα μέλη της ομάδας αποκατάστασης, αλλά ειδικότερα οι ψυχίατροι, βοηθούν τον ασθενή και την οικογένειά του να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές του τρόπου ζωής που επιβάλλονται από τη νόσο ή τον τραυματισμό. Η ψυχολογική φροντίδα αρχίζει με την καταγραφή των αντιλήψεων του ασθενούς και της οικογένειάς του για την επίδραση της αναπηρίας και των προσδοκιών τους για το μέλλον, αναγνωρίζοντας τις προσωπικότητες τους, τις προηγούμενες δυνατότητες αντιμετώπισης και τα πρωτύτερα πρότυπα προσαρμογής.

Η επιστροφή στο σπίτι προσθέτει τις δικές της ανησυχίες. Η ομάδα μαθαίνει τον ασθενή και την οικογένειά του, κάθε ειδική διαδικασία που θα χρειαστεί και καθορίζει τις αναγκαίες αλλαγές για το σπίτι και το αυτοκίνητο, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην αναπηρική καρέκλα ή σε άλλον αναγκαίο εξοπλισμό. Οι ομαδικές συναθροίσεις με άλλους που έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις βοηθά συχνά τον ασθενή και την οικογένειά του. Ξεκινώντας την μετακόμιση με την «άδεια του σαββατοκύριακου» και επιστρέφοντας ξανά στα συναισθήματα και στις δραστηριότητες της αποκατάστασης, μπορεί επίσης να αποβεί βοηθητικό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αποκατάσταση, αντί να τελειώσει με την έξοδο από το νοσοκομείο, αποτελεί μια συνεχή διαδικασία, η οποία συνιστά το κεντρικό σημείο για μια αξιόλογη ζωή.

Ετυμολογία

[Ελλ. paraplegia, πλήξη της μίας πλευράς]

Υπώνυμος όρος

alcoholic paraplegia
ataxic paraplegia
cerebral paraplegia
congenital spastic paraplegia
paraplegia dolorosa
infantile spastic paraplegia
peripheral paraplegia
Pott′s paraplegia
primary spastic paraplegia
senile paraplegia
superior paraplegia