Το κάπνισμα προκαλεί αρκετά νοσήματα στον άνθρωπο και ένα από τα πιο συχνά είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Η ΧΑΠ είναι μία χρόνια πνευμονική νόσος που προσβάλλει κυρίως καπνιστές, άντρες και γυναίκες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ΧΑΠ θεωρείται επιδημία-μάστιγα του σύγχρονου ανθρώπου και ο βασικός παράγοντας που την προκαλεί είναι το κάπνισμα.

Το 90% περίπου των πασχόντων από ΧΑΠ είναι ή ήσαν καπνιστές. Για το υπόλοιπο 10% ευθύνεται το παθητικό κάπνισμα, η ενδοοικιακή ρύπανση κυρίως από καύση ξύλων, η ατμοσφαιρική ρύπανση και κάποια επαγγέλματα. Από το συνολικό αριθμό των καπνιστών προσβάλλεται περίπου το 8-15%, άρα η ΧΑΠ είναι μία πολύ συχνή νόσος.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη της Επιστημονικής Ομάδας ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, η νόσος προσβάλλει το 8,4% των ενηλίκων καπνιστών άνω των 35 ετών (δηλαδή υπολογίζεται ότι πάσχουν περίπου 500.000-650.000 συμπατριώτες μας).

Παραπλήσια είναι τα ποσοστά και στις υπόλοιπες χώρες (Εικόνα 1).

Είναι γνωστό παγκοσμίως ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που πάσχουν από ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν και αυτός είναι ο μεγάλος κίνδυνος γιατί δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια, δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση και έτσι χάνεται κρίσιμος χρόνος από τη θεραπεία τους.

Στις εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος toy 2006, υποβλήθηκαν σε σπιρομέτρηση 930 άνθρωποι και από αυτούς το 12,5% φάνηκε να πάσχουν από ΧΑΠ, αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι το 60% αυτών δεν το γνώριζαν.

Θα έλεγε κανείς ότι και κοινωνικά είναι αποδεκτή και πιθανότατα όχι ανησυχητική για πολλούς η κατά τα άλλα απαράδεκτη εικόνα ενός ανθρώπου μέσης ηλικίας ο οποίος, ενώ καπνίζει το τσιγάρο του, βήχει, το πρόσωπό του γίνεται κατακόκκινο και βγάζει πτύελα, ενώ φαίνεται να λαχανιάζει εύκολα και να σφυρίζει η αναπνοή του όταν ανεβαίνει μια μικρή ανηφόρα ή μερικά σκαλοπάτια.

Οι δύο λοιπόν παράγοντες που ευθύνονται για την μεγάλη εξάπλωση της ΧΑΠ είναι η καπνιστική συνήθεια και η καθυστερημένη διάγνωση όταν πλέον η ασθένεια είναι σε προχωρημένο στάδιο.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ξεκινούν συνήθως στην ηλικία των 35-40 ετών με τον ύπουλο “τσιγαρόβηχα” με τον οποίο μπορεί να αποβάλλονται και πτύελα (φλέματα). Κάποιες φορές ο καπνιστής μπορεί να αισθάνεται την αναπνοή του να “σφυρίζει”, ενώ τα κρυολογήματα γίνονται πιο συχνά και καθυστερούν να περάσουν.

Η συντριπτική πλειοψηφία των καπνιστών κακώς δεν δίνει σημασία στα συμπτώματα αυτά θεωρώντας τα σαν “αθώες συνέπειες” του τσιγάρου. Ο “τσιγαρόβηχας” σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί μία «αθώα συνέπεια» του καπνίσματος και πρέπει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.

Εάν δεν γίνει η διάγνωση της ΧΑΠ σε αυτή τη φάση και το άτομο συνεχίζει να καπνίζει και δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά, μετά από λίγα χρόνια, στα συμπτώματα προστίθεται η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), αρχικά στο γρήγορο βάδισμα, στην ανηφόρα ή στο ανέβασμα σκάλας.

Από εκεί και μετά η κατάσταση χειροτερεύει γρήγορα.

Γύρω στην ηλικία των 55-60 ετών η δύσπνοια θα έχει επιδεινωθεί τόσο που ο ασθενής θα δυσκολεύεται να κάνει δουλειές ακόμα και μέσα στο σπίτι ενώ αργότερα δεν θα βγαίνει και έξω από αυτό, ώστε να αποφεύγει οποιαδήποτε δραστηριότητα του προκαλεί δύσπνοια.

Με αυτόν τον τρόπο, ο ασθενής καθηλώνεται μέσα στο σπίτι του λόγω της πολύ έντονης δύσπνοιας και της αναπνευστικής ανεπάρκειας, με ανάγκη για συνεχή φαρμακευτική θεραπεία, θα χρειάζεται να παίρνει οξυγόνο τις περισσότερες ώρες της ημέρας, η δύσπνοια θα τον εμποδίζει ακόμα και να πλυθεί ή να ντυθεί, ενώ πολύ συχνά θα χρειασθεί να καταφεύγει στα εφημερεύοντα νοσοκομεία, ακόμα και για μια απλή γρίπη ή άλλη ίωση η οποία όμως θα τον επιβαρύνει δυσανάλογα πολύ.

Στις πιο πολλές φορές θα γίνει πρόωρη συνταξιοδότηση, ενώ ο ασθενής αλλά και κατ’ επέκταση η οικογένειά του θα είναι δύσκολο να μετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να πάνε ένα ταξίδι ή διακοπές ή ακόμα και ένα απλό περίπατο.

Ο φόβος της δύσπνοιας, η κοινωνική απομόνωση και η κακή κατάσταση της υγείας επηρεάζουν και την ψυχική υγεία με πολύ συχνή την εμφάνιση αγχωδών αντιδράσεων και κατάθλιψης.

Συχνές ιατρικές επισκέψεις, ανάγκη για πολλά φάρμακα, υψηλό κόστος διαβίωσης και συχνές επισκέψεις στην γραφειοκρατία των ασφαλιστικών ταμείων για εγκρίσεις συνταγών και συσκευών (όπως της οξυγονοθεραπείας και του νεφελοποιητή), συμπληρώνουν το πρόγραμμα.

Η ζωή των ασθενών αλλά και των οικογενειών τους είναι βασανιστική και χειροτερεύει χρόνο με τον χρόνο.

Σήμερα η ΧΑΠ είναι η 4η αιτία θανάτων παγκοσμίως με ανησυχητικές τάσεις ανόδου προς την 3η θέση την οποία υπολογίζεται να καταλάβει το έτος 2020. Υπολογίζεται ότι στον πλανήτη ετησίως πεθαίνουν πρόωρα 3 εκατομμύρια άνθρωποι από τη ΧΑΠ, περισσότεροι από όσους θα έχαναν τη ζωή τους σε ένα παγκόσμιο πόλεμο !!!

Επομένως, όσον αφορά τις συνέπειές του το πρόβλημα ΧΑΠ ισοδυναμεί με ένα καταστροφικό “παγκόσμιο πόλεμο” μεταξύ του ανθρώπου και του τσιγάρου (Εικόνα 2).

Τέλος, απίστευτα υψηλή είναι και η οικονομική επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, των νοσοκομείων και των συστημάτων υγείας ανά τον κόσμο που απειλούνται με κατάρρευση. Σήμερα, στο Σωτηρία, το μεγαλύτερο πνευμονολογικό νοσοκομείο της χώρας, το 60-70% τουλάχιστον των κρεβατιών είναι κατειλημμένα από ανθρώπους που έχασαν την μάχη με το τσιγάρο, ανθρώπους που πάσχουν είτε από καρκίνο των πνευμόνων είτε από ΧΑΠ.

Η ΧΑΠ είναι η 1η νόσος στην απώλεια ημερών εργασίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης περίπου 41.000 χαμένες ημέρες εργασίες ανά 100.000 κατοίκους οφείλονται στη ΧΑΠ, κάτι που μεταφράζεται σε ετήσιο κόστος 28,5 δισεκατομμυρίων €.

Το συνολικό ετήσιο κόστος της νόσου στην Ευρώπη ανέρχεται σε 40 δισεκατομμύρια € και εκτός από την απώλεια ημερών εργασίας, σημαντική συμμετοχή σε αυτό έχουν οι νοσηλείες, τα φάρμακα και η εξωνοσοκομειακή φροντίδα των ασθενών.

Περιέργως, παρά τα όσα προαναφέρθηκαν, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) παραμένει εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό, ελάχιστοι ξέρουν την ύπαρξη της, ενώ την ίδια ώρα μπορεί να πάσχουν από αυτή, είτε οι ίδιοι είτε κάποιο κοντινό τους πρόσωπο.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση και έτσι να χάνονται αρκετά πολύτιμα χρόνια που θα μπορούσε να είχε αρχίσει η θεραπεία με πολύ καλύτερα αποτελέσματα.

Το μήνυμα είναι ότι με την διάγνωση της ΧΑΠ όσο το δυνατόν νωρίτερα, την διακοπή του καπνίσματος και την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας, αυτή η πορεία μπορεί να ανακοπεί ή στη χειρότερη περίπτωση να επιβραδυνθεί τόσο πολύ, ώστε ο ασθενής με ΧΑΠ θα κερδίσει σημαντικά οφέλη γιατί θα ζήσει και καλύτερα αλλά και περισσότερα χρόνια ζωής.

Βέβαια, το πιο ουσιαστικό μέτρο είναι η διακοπή του καπνίσματος. Φαντασθείτε ότι σε 20-30 χρόνια, αυτή η παγκόσμια επιδημία θα ήταν μια ξεχασμένη αρρώστια εάν όλοι οι καπνιστές σταματούσαν σήμερα να καπνίζουν !!!


ΕΙΚΟΝΑ 1. Συχνότητα της ΧΑΠ στην Ευρώπη (αριθμός πασχόντων ανά 100.000 πληθυσμού)


ΕΙΚΟΝΑ 2. Θνησιμότητα από την ΧΑΠ στην Ευρώπη (αριθμός θανάτων ανά 100.000 πληθυσμού)

Πηγές:
Γράφει ο Δρ. Επαμεινώνδας Κοσμάς, Πνευμονολόγος

Διευθυντής 3ης Πνευμονολογικής Κλινικής & Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Πνευμονικής Αποκατάστασης, ΠΓΝΝΘΑ ′Σωτηρία′

Ειδήσεις υγείας σήμερα
ΕΔΟΕΑΠ - ΤΥΠΕΤ στις ρυθμίσεις ΕΟΠΥΥ για τη φαρμακευτική δαπάνη - Γεωργιάδης: Θα βγουν κερδισμένοι
Μιχ. Γιαννάκος: Γιατί είναι χαμηλή η συμμετοχή στις απεργίες των υγειονομικών
Οι συμπεριφορές που επιδεινώνουν την κατάθλιψη