Ο καρκίνος του προστάτη είναι σήμερα ο συχνότερος καρκίνος που διαγιγνώσκεται στους άνδρες, αποτελεί δε την δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθεια μετά τον καρκίνο του πνεύμονος.

Αφορά κυρίως άνδρες 50-80 ετών, συχνά δε παραμένει κλινικά ασυμπτωματικός μέχρις ότου φθάσει σε προχωρημένα στάδια. Αν όμως διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια, οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές και η επιβίωση του ασθενούς στην 5ετία πλησιάζει το 100%.

Αίτια Προστατικού Καρκίνου
Τα αίτια του προστατικού καρκίνου παραμένουν άγνωστα. Κλινικές μελέτες δείχνουν μία αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης προστατικού καρκίνου με την πάροδο της ηλικίας.

Είναι πιθανή επίσης μια γενετική προδιάθεση στην ανάπτυξη του προστατικού καρκίνου. Άνδρες με συγγενή πρώτου βαθμού με προστατικό καρκίνο έχουν 2-8% μεγαλύτερο κίνδυνο να τον αναπτύξουν και αυτοί, από ότι ο γενικός πληθυσμός.

Έχουν επίσης μελετηθεί περιβαλλοντικοί και διαιτητικοί παράγοντες, η επαγγελματική απασχόλησης, κοινωνικοοικονομική στάθμη, διάφοροι λοιμωξιογόνοι παράγοντες και οι σεξουαλικές συνήθειες, χωρίς όμως να έχουν βρεθεί επαρκή στοιχεία για κανέναν από αυτούς.

Παθογένεια Προστατικού Καρκίνου
Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη, ο πιο συχνός τύπος προστατικού καρκίνου, αναπτύσσεται από κύτταρα του προστάτη αδένα. Οι περισσότεροι προστατικοί καρκίνου αναπτύσσονται πολύ αργά.

Νεκροτομικές μελέτες δείχνουν ότι πολλοί ασθενείς τρίτης ηλικίας που πέθαναν από άλλα αίτια είχαν και καρκίνο του προστάτη που δεν είχε γίνει αντιληπτός ούτε από τους ίδιους ούτε από τους θεράποντες ιατρούς. Υπάρχουν όμως προστατικοί καρκίνοι που αναπτύσσονται και μεθίσταται ενδοπροστατικά αιματογενώς και λεμφογενώς.

Ενδοπροστατικά ο καρκίνος αναπτύσσεται κατά συνέχεια ιστού, από τον ένα λοβό στον άλλο, μπορεί να διηθήσει την προστατική κάψα και να προσβάλλει τους παρακείμενους ιστούς. Η συνηθέστερη αιματογενής διασπορά είναι τα οστά (λεκάνη, σπονδυλική στήλη, πλευρές, κρανίο).

Λεμφογενώς η νόσος μεθίσταται στους πυελικούς λεμφαδένες.

Κλινικά Ευρήματα
Η συντριπτική πλειοψηφία των προστατικών καρκίνων σε πρώιμα στάδια (ενδοπροστατική βλάβη) δεν προκαλεί καθόλου συμπτώματα, η διάγνωσή τους Δε είναι τυχαία, μετά από έλεγχο του ειδικού προστατικού αντιγόνου (P.S.A.) ή από δακτυλική εξέταση.


Μερικοί προστατικοί καρκίνοι δίνουν άτυπα συμπτώματα προστατικής συνδρομής (συχνοουρία, νυκτουρία, δυσουρία). Συμπτώματα προχωρημένου καρκίνου του προστάτη περιλαμβάνουν την αιματουρία, τα οστικά άλγη σε διάφορα μέρη του σώματος, άλγη στο υπογάστριο ή στο περίνεο κλπ.


Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει κυρίως την δακτυλική εξέταση με την οποία ανακαλύπτονται ύποπτες περιοχές (σκληρά ανώδυνα οζίδια, ασαφείς περιοχές). Η δακτυλική εξέταση πρέπει να περιλαμβάνεται στον ετήσιο γενικό έλεγχο όλων των ανδρών ηλικίας 50 ετών και άνω.

Εργαστηριακά Ευρήματα - Διάγνωση
O εργαστηριακός έλεγχος του καρκίνου του προστάτη περιλαμβάνει αρχικά τον προσδιορισμό της τιμής του ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (P.S.A.), μιας γλυκοπρωτείνης που παράγεται κυρίως από τα κύτταρα των αδένων και πόρων του προστάτη και ανευρίσκεται στον ορό του αίματος.


Το P.S.A. είναι ένας ειδικός αλλά όχι ιδιαίτερα ευαίσθητος καρκινικός δείκτης του προστάτη αδένα. Είναι δυνατόν να βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα παρά την ύπαρξη προστατικού καρκίνου. Αντίθετα η τιμή του μπορεί να είναι αρκετά υψηλή χωρίς την ύπαρξη καρκινώματος.

Τιμές του P.S.A. έως 4 mg/ml θεωρούνται συνήθως φυσιολογικές τιμές μεγαλύτερες του 10mg/ml θεωρούνται παθολογικές, ενώ οι τιμές ανάμεσα στο 4 και στο 10 θεωρούνται οριακές και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Νέες μετρήσεις του P.S.A.

έχουν αναπτυχθεί προκειμένου να βελτιωθεί η ευαισθησία του, όπως το κλάσμα ελεύθερο προς ολικού P.S.A., η ταχύτητα του P.S.A., η πυκνότητα του P.S.A., η τιμή του P.S.A. ανά ηλικία κ.λ.π.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο έλεγχος του P.S.A., χρησιμοποιείται κυρίως στην ανίχνευση του πρώιμου προστατικού καρκίνου.

Η τιμή του P.S.A., εκτιμά την πιθανότητα που έχει ένας άνδρας να έχει καρκίνο του προστάτη, δεν δίνει όμως της οριστική απάντηση. Και άλλες παθολογίες όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ή η προστατίτιδα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της τιμής του P.S.A..

Η οριστική διάγνωση του προστατικού καρκίνου τίθεται μετά από ιστολογική επιβεβαίωση, από τον παθολογοανατόμο, υλικού βιοψίας προστάτου ή προστάτη αδένα που αφαιρέθηκε χειρουργικά λόγω καλοήθους υπερπλασίας.
Οι βιοψίες προστάτου γίνονται σήμερα με την χρήση Διορθικού υπερηχογραφήματος και καθοδηγούμενης λεπτής βελόνης.

Στην περίπτωση που η τιμή του P.S.A. ή η Δακτυλική εξέταση θέσουν την υποψία προστατικού καρκίνου, το Διορθικό Υπερηχογράφημα είναι πολύ χρήσιμο γιατί καθοδηγεί την βελόνη της βιοψίας ακριβώς στην επιθυμητή θέση του προστατικού αδένα, ακόμη και σε ύποπτες περιοχές που είναι πολύ μικρές ή βρίσκονται σε τέτοιες θέσεις που δεν εντοπίζονται από την Δακτυλική εξέταση.

Βαθμός Διαφοροποίησης του Προστατικού Καρκίνου
Εφόσον τεθεί η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, αυτός πρέπει να διαφοροποιηθεί προκειμένου να εκτιμηθεί η επιθετικότητά του, δηλαδή η πιθανότητα που έχει να αναπτυχθεί και να μετασταθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ο βαθμός διαφοροποίησης δίνεται από τον Παθολογοανατόμο και εκφράζει τον βαθμό που προστατικός καρκίνος μοιάζει με τον φυσιολογικό προστατικό ιστό. Το σύστημα διαφοροποίησης του καρκίνου του προστάτη που έχει επικρατήσει σήμερα, είναι ο Βαθμός Διαφοροποίησης κατά Gleason.

Όσο μεγαλύτερος είναι βαθμός αυτός, τόσο υψηλότερη και η πιθανότητα του καρκίνου να αναπτυχθεί και να μετασταθεί γρηγορότερα στο χρόνο, και τόσο χειρότερη η πρόγνωση για τον ασθενή.

Σταδιοποίηση του Καρκίνου του Προστάτη
Η σταδιοποίηση είναι μια διαδικασία συλλογής πληροφοριών που αφορούν τον προστατικό καρκίνο, προκειμένου να εκτιμηθεί η επέκτασή του, αν δηλαδή βρίσκεται εντός της προστατική κάψας, αν διηθεί παρακείμενους ιστούς ή ακόμη απομακρυσμένα όργανα.

Η σταδιοποίηση περιλαμβάνει 

  • Δακτυλική εξέταση, προκειμένου να εκτιμηθεί η τοπική επέκταση του όγκου 
  • Ειδικό προστατικό αντιγόνο (P.S.A.)
  • Βαθμός Διαφοροποίσης κατά GLEASON 
  • Σπινθηρογράφημα Οστών, έλεγχος του οστίτη ιστού για μεταστάσεις 
  • Αξονική τομογραφία Κοιλιάς έλεγχος απομακρυσμένης μετάστασης, κυρίως των λεμφαδένων της πυέλου.

Ένα κοινά αποδεκτό σύστημα σταδιοποίησης είναι το σύστημα ΤΝΜ. Το σύστημα ΤΝΜ περιγράφει την τοπική επέκταση της πρωτοπαθούς εστίας (στάδιο Τ), την παρουσία ή μη λεμφαδενικών μεταστάσεων (στάδιο Ν) και την παρουσία ή μη απομακρυσμένων μεταστάσεων (στάδιο Μ).


Η σταδιοποίηση ενός καρκίνου είναι ο πλέον σημαντικός παράγοντας προκειμένου να εκτιμηθούν οι θεραπευτικές επιλογές και η πρόγνωση του ασθενούς.

Θεραπεία του Καρκίνου του Προστάτου
Η επιλογή της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη εξαρτάται από την σταδιοποίηση του όγκου, την ηλικία και το προσδώκιμο επιβίωσης του ασθενούς.

Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την ριζική προστατεκτομή και την διουρηθρική προστατεκτομή.

  • Ριζική Προστατεκτομή. Αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αδένας προτείνεται στην περίπτωση που ο καρκίνος δεν έχει επεκταθεί εντός των ορίων του προστάτη, σε ασθενείς που βρίσκονται σε καλή γενική κατάσταση.
  • Διουρηθρική Προστατεκτομή. Αφαιρείται μέρος του προστάτη αδένα που περιβάλλει την ουρήθρα, προτείνεται στην περίπτωση που ο ασθενής δεν μπορεί ή δεν θέλει να υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή. Ανακουφίζει τον ασθενή από τα αποφρακτικά φαινόμενα που μπορεί να προκαλέσει ο προστατικός καρκίνος. Δεν αποτελεί ριζική θεραπεία της νόσου συνήθως ακολουθεί κάποια άλλη μορφή θεραπείας.

Οι εναλλακτικές μη χειρουργικές θεραπευτικές λύσεις περιλαμβάνουν:

  • Τοπική ακτινοβολία: αποτελεί εναλλακτική λύση για αυτούς που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να χειρουργηθούν. Έχει θέση στον καρκίνου του προστάτη που είναι περιορισμένος μέσα στον αδένα ή έχει επεκταθεί σε παρακείμενους ιστούς.
  • Ορμονική θεραπεία: χρησιμοποιείται σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο προστάτου. Σκοπός της ορμονικής θεραπείας είναι να καταστείλει την παραγωγή των ανδρικών ορμονών, των ανδρογόνων, με σημαντικότερη την τεστοστερόνη. Τα ανδρογόνα παράγονται κυρίως στους όρχεις και προκαλούν την ανάπτυξη των καρκινικών προστατικών κυττάρων. Η ορμονική θεραπεία δεν θεραπεύει τον καρκίνο του προστάτη, προκαλεί όμως ελάττωση του καρκινικού όγκου και καθυστερεί την ανάπτυξή του.
    Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι η ορχεκτομή, τα LHRH ανάλογα, τα αντιανδρογόνα και τα οιστρογόνα.
  • Απλή παρακολούθηση: σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που είναι προχωρημένης ηλικίας ή έχουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Αποτελείται από απλή παρακολούθηση της τιμής του P.S.A. και δακτυλική εξέταση κάθε 6 μήνες. Συστήνεται όταν ο καρκίνος είναι ενδοπροστατικός αναμένεται να έχει αργή εξέλιξη στον χρόνο και δεν προκαλεί συμπτώματα.

Συμπεράσματα - Σημεία Κλειδιά
Ο καρκίνος του προστάτη είναι σήμερα ο συχνότερος καρκίνος που διαγιγνώσκεται στους άνδρες.

Το Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο (P.S.A. παραμένει σήμερα ο καλύτερος δείκτης για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου).
Αν διαγνωσθεί έγκαιρα ο καρκίνος του προστάτη είναι μία νόσος που μπορεί να θεραπευτεί και η επιβίωση του ασθενούς δεν διαφέρει από εκείνους που δεν έχουν προσβληθεί από την νόσο αυτή.


Η ριζική προστατεκτομή παραμένει η θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Το ChatGPT βοηθά άτομα με οξεία ουρολογικά συμπτώματα
Παθογόνα εξαπλώνονται πιο πολύ και πιο γρήγορα λόγω κλιματικής αλλαγής
Ξεκινά ο πρώτος κύκλος του Εκπαιδευτικού Προγράμματος της Ακαδημίας Κλινικών Μελετών 2024