Νόσος Parkinson: Μια πάθηση που αντιμετωπίζεται

Γράφει ο Αθανάσιος Λεονάρδος, Νευρολόγος με εξειδίκευση στις Κινητικές Διαταραχές

H νόσος Parkinson είναι μια εξε­λισσόμενη, νευροεκφυλιστική νόσος, η δεύτερη συχνότερη μετά τη νόσο Alzheimer. Σήμερα, πάνω από ένα εκατομμύριο ασθενείς στην Ευρώπη και πέντε εκατομμύρια παγκοσμίως πάσχουν από αυτή. Η πλειονότητα των ασθενών έχουν ηλικία πάνω από τα 60 έτη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η νόσος δεν επηρεάζει και νεότερα σε ηλικία άτομα.

Η σημασία της έγκυρης και έγκαιρης διάγνωσης

Μολονότι ταυτισμένη στη συνείδηση πολλών με τον τρόμο (τρέμουλο), πρέπει, ευθύς εξ αρχής, να επισημανθεί ότι η νόσος Parkinson δεν είναι η συχνότερη αιτία τρόμου στον γενικό πληθυσμό (με τον ιδιοπαθή τρόμο να έχει τα πρωτεία) καθώς και ότι περίπου ένας στους τρεις παρκινσονικούς δεν εμφανίζει τρόμο. Το απαραίτητο και αναντικατάστατο κλινικό γνώρισμα της νόσου Parkinson δεν είναι ο τρόμος αλλά η βραδυκινησία.

Ο κλινικός ορισμός της νόσου Parkinson στηρίζεται στην κλασική τετράδα:

• Βραδυκινησία
• Τρόμος ηρεμίας
• Δυσκαμψία
• Διαταραχές στάσεως – Αστάθεια.

Μια πάθηση με άγνωστη αιτιολογία, για την οποία όμως ξέρουμε πολλά

Η ακριβής αιτία της νόσου είναι άγνωστη, πιθανότατα όμως σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγο­ντες. Η νόσος προκαλεί εκφύλιση συγκεκριμένων νευρωνικών ομάδων, με κυρίαρχη αυτή των νευρώνων που παράγουν ένα νευροδιαβιβαστή, τη ντοπαμίνη. Η νόσος Parkinson είναι μια από τις λίγες παθήσεις της ιατρικής, για την οποία ξέρουμε τι είναι αυτό που λείπει από τον οργανισμό (ντοπαμίνη) και μπορούμε να το επιστρέψουμε με τη μορφή φαρμάκων.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση – Ο “μήνας του μέλιτος”

Τα φάρμακα υποκαθιστούν τη ντοπαμίνη, την ουσία δηλαδή που λείπει από τον εγκέφαλο, και τα κινητικά συμπτώματα ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό. Η θεραπεία αναφοράς για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου, που μετρά ήδη 50 χρόνια κλινικής εφαρμογής, είναι η λεβοντόπα (L-Dopa), η οποία αποτελεί πρόδρομο ουσία της ντοπαμίνης. Ο ασθενής ανταποκρίνεται θεαματικά, αρκετές φορές ακόμα και σε χαμηλή δοσολογία, και επανακτά τη λειτουργικότητά του, με επακόλουθη σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Μετά τον “μήνα του μέλιτος”…

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, μέσα σε μια πενταετία, αυτή η θεαματική ανταπόκριση στην από του στόματος θεραπεία σταδιακά χάνεται. Ο ασθενής παλινδρομεί μεταξύ του περιορισμού της κινητικότητάς του (“φαινόμενα off”) λόγω επανεμφάνισης των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου (δυσκαμψία, βραδυκινησία και τρόμος) και της παρουσίας ακούσιων, ανεξέλεγκτων κινήσεων, των υπερκινησιών. Αυτές οι δύο αντίθετες καταστάσεις, από τη μία δηλαδή η έλλειψη της ομαλής κίνησης και από την άλλη η παρουσία υπέρμετρης κινητικότητας, καταδεικνύουν ότι η νόσος έχει περάσει σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο, στο οποίο απαιτείται άλλη θεραπευτική προσέγγιση.

Η αντιμετώπιση της προχωρημένης νόσου Parkinson

Η έγκαιρη αναγνώριση της μετάβασης στο προχωρημένο στάδιο της νόσου είναι εξαιρετικά σημαντική, ώστε οι ασθενείς να μην οδηγηθούν σε μη αναστρέψιμη λειτουργική αναπηρία. Στην περίπτωση αυτή, δίνεται η δυνατότητα σε ασθενείς, που δεν ανταποκρίνονται πλέον στην από του στόματος φαρμακευτική αγωγή, να αξιολογηθούν και να έχουν πρόσβαση στις νεότερες θεραπευτικές τεχνικές, στις οποίες η τεχνολογία έρχεται να υποβοηθήσει τη θεραπευτική. Οι τεχνολογικά υποβοηθούμενες θεραπείες που διαθέτουμε σήμερα είναι: η συνεχής χορήγηση με ειδικές αντλίες, υποδόρια ή απευθείας στο λεπτό έντερο και η χειρουργική εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο. Με τους τρόπους αυτούς επανέρχεται σε μεγάλο βαθμό η ομαλή και σταθερή απάντηση στην αγωγή, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητας του ασθενούς και της οικογένειάς του.

Μία πάθηση που αντιμετωπίζεται με επάρκεια

Η νόσος Parkinson συνιστά ένα ιδιαίτερο νόσημα, με συμπτώματα αλλά και φάρμακα με ιδιαιτερότητες. Από την άλλη, πρόκειται για ένα νόσημα πολύ καλά μελετημένο, για την αντιμετώπιση των εκδηλώσεων του οποίου διαθέτουμε εξαιρετικά αποτελεσματικά μέσα. Εάν μάλιστα η αντιμετώπισή του βασίζεται σε μία στέρεα και κατάλληλη στρατηγική, δικαιούμαστε να κάνουμε λόγο για ένα νόσημα με πολύ ικανοποιητική πρόγνωση.