ΟΚΑΝΑ: ''Μένουμε ζωντανοί, έχουμε επιλογή''

Η 7η Μαΐου, έχει θεσπιστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Μείωσης της Βλάβης, τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο την  ιδιαίτερη σημασία της φιλοσοφίας της μείωσης βλάβης καθώς και την ανάγκη για καθημερινή πρακτική εφαρμογή της, από τους φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, για έναν κόσμο χωρίς εξαρτήσεις. Ο ΟΚΑΝΑ υποστηρίζει τη μείωση βλάβης, ενεργά, μέσα από τα προγράμματά του, με το μήνυμα «Μένουμε ζωντανοί, έχουμε επιλογή».

Βασικός στόχος της μείωσης βλάβης είναι ο περιορισμός των κινδύνων που σχετίζονται με την εξάρτηση, τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας. Η φιλοσοφία της μείωσης της βλάβης αποτελεί βασικό πυλώνα των υπηρεσιών άμεσης πρόσβασης του ΟΚΑΝΑ, στις οποίες ο Οργανισμός από το 2020 δίνει ιδιαίτερη έμφαση, με εντατικοποίηση των δράσεων και σχεδιασμό για δημιουργία νέων δομών και υπηρεσιών.

Τα οφέλη της μείωσης της βλάβης δεν περιορίζονται μόνο στους εξαρτημένους συμπολίτες μας. Η αποσυμφόρηση των σημείων συγκέντρωσης των ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών, η μείωση της παραβατικότητας που συνδέεται με τη χρήση, η διάθεση καθαρών συριγγών -περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την μετάδοση ασθενειών- αποτελούν, μόνο, κάποια από τα άμεσα οφέλη των υπηρεσιών της άμεσης πρόσβασης, που μας αφορούν όλους. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι η δυνατότητα δημιουργίας θεραπευτικής σχέσης, με σκοπό τα εξαρτημένα άτομα να πραγματοποιήσουν το επόμενο βήμα στη θεραπεία τους και κατ’ επέκταση στην κοινωνική επανένταξη.

Στοιχεία μείωσης βλάβης του ΟΚΑΝΑ

Παρά τους περιορισμούς και τις δυσκολίες της πανδημίας covid-19 και με απώτερο σκοπό την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας, ο Οργανισμός, το 2020, συνέχισε με αμείωτη προσπάθεια τις δράσεις μείωσης της βλάβης. Πραγματοποιήθηκε αύξηση του ποσοστού διανομής συριγγών και ΚΙΤ ασφαλούς χρήσης σε όλη την επικράτεια, κατά 40,2%, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη (66,95% από το 2018 και 13,46% από το 2019), στοχεύοντας στην ασφαλή χρήση και στην εξάλειψη των μεταδιδόμενων νοσημάτων HCV και HIV.

Από τα λειτουργικά στοιχεία του ΟΚΑΝΑ, μέχρι τον Απρίλιο 2021, διαφαίνεται η εντατικοποίηση των δράσεων μείωσης της βλάβης με τη διανομή περισσότερων από 100.000 συριγγών. Συγκεκριμένα κατά το α’ 4μήνο του 2021, διανεμήθηκαν 101.869 σύριγγες στην επικράτεια και οι υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ πραγματοποίησαν 16.964 επαφές με χρήστες, ξεπερνώντας τη διανομή υγειονομικού υλικού σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια κατά 2,7 φορές περισσότερο από το 2018 (ποσοστό αύξησης +173%), κατά 1,85 φορές περισσότερο από το 2019 (ποσοστό αύξησης +85%), κατά 1,63 φορές περισσότερο από το 2020 (ποσοστό αύξησης +63%).

Στο πλαίσιο της μείωσης βλάβης εμπεριέχεται και η πρόληψη των θανάτων από υπερβολική δόση ουσιών. Ο ΟΚΑΝΑ έχει ήδη γνωμοδοτήσει θετικά για τη διεύρυνση της χορήγησης ναλοξόνης, του «αντιδότου» δηλαδή για την υπερδοσολογία, και από τους επαγγελματίες υγείας που δρουν στο πεδίο των εξαρτήσεων. Η ναλοξόνη μπορεί να αποτρέψει τον θάνατο και να μειώσει την θνησιμότητα, η οποία συνδέεται με την υπερβολική χρήση.

Επιπλέον, η σημαντική ρύθμιση και ο καθορισμός των όρων ίδρυσης και λειτουργίας των Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ), στη χώρα μας, σε πραγματική βάση και με ρεαλιστική προσέγγιση, σύμφωνα με την ΚΥΑ της 27.04.2020, μπορεί να συμβάλλει και αυτή-ουσιαστικά πλέον-στη μείωση της βλάβης. Οι Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης, βασιζόμενοι στις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, θα αποτελούν ένα σημείο επίβλεψης και εποπτείας της χρήσης ουσιών των εξαρτημένων ατόμων από εκπαιδευμένο προσωπικό, με στόχο τη μείωση των σοβαρών κινδύνων μετάδοσης ασθενειών, την πρόληψη θανάτων από υπερβολική χρήση, τη θεραπευτική προσέγγιση των χρηστών, τη φροντίδα υγείας και τη διασύνδεση τους με άλλες υπηρεσίες, παράλληλα με την αποσυμφόρηση των σημείων συγκέντρωσής τους.

Τι είναι η μείωσης βλάβης;

Οι υπηρεσίες Μείωσης της Βλάβης – Άμεσης Πρόσβασης παρέχονται από τον ΟΚΑΝΑ σε χρήστες που βρίσκονται εκτός θεραπευτικών προγραμμάτων. Η προσέγγιση των ενεργών χρηστών γίνεται εκτός δομών, στους χώρους συνάθροισής τους (street-work). Στο επίπεδο της Μείωσης της Βλάβης, πέραν της ευκαιρίας που δίνεται στους ουσιοεξαρτημένους για ένταξή τους σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα, τους παρέχεται και ιατρική βοήθεια, καθώς και η δυνατότητα παραπομπής και υποστήριξής τους, στο πλαίσιο άλλων δομών υγείας.

Συγκεκριμένα ο ΟΚΑΝΑ συμβάλλει :

• Στον περιορισμό της βλάβης που προκαλεί η εξάρτηση.
• Στη διανομή υλικού προφύλαξης (σύριγγες, προφυλακτικά, kit ασφαλούς χρήσης)
• Στη παροχή υγιεινής, καθαριότητας, φροντίδας υγείας, ατομικής και ομαδικής συμβουλευτικής.
• Στην πρωτοβάθμια περίθαλψη  υγείας (παθολογική, οδοντιατρική, μικροβιολογική κάλυψη).
• Στην ενημέρωση για θεραπευτικές δυνατότητες ένταξης σε προγράμματα.
• Στην άμεση πρόσβαση και ένταξη των εξαρτημένων ατόμων σε φαρμακευτικά προγράμματα υποκατάστασης.
• Στην Άμεση Κοινωνική Παρέμβαση για παραβάτες χρήστες παράνομων ουσιών 13-18 ετών και 18-24 ετών που συλλαμβάνονται για πρώτη φορά.
• Στην άμεση βοήθεια, ψυχολογική  υποστήριξη σε συνθήκες κρίσης με την λειτουργία της Τηλεφωνικής Γραμμής SOS 1031.