Πολλαπλή σκλήρυνση: Eξατομικεύοντας τη θεραπεία μιας ασθένειας με πολλά πρόσωπα

Η αναφορά και μόνο στην Πολλαπλή Σκλήρυνση (Π.Σ.), γνωστή ευρύτερα ως Σκλήρυνση κατά Πλάκας, εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία. Ιδιαίτερα στην εποχή της πανδημίας COVID-19, η απομυθοποίησή της και μια ψύχραιμη προσέγγιση της νόσου κρίνεται απολύτως αναγκαία για την καλύτερη δυνατή υποστήριξη και καθοδήγηση του εξαιρετικά ευαίσθητου πληθυσμού των ασθενών με Πολλαπλή Σκλήρυνση και των οικείων τους. Ένα πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η κατά το δυνατόν απλή και σαφής απάντηση σε ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα:

Τι είναι η Πολλαπλή Σκλήρυνση;

Πρόκειται για το συνηθέστερο ανοσοεπαγόμενο φλεγμονώδες νόσημα του κεντρικού νευρικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από ποικίλης εντόπισης και έντασης προσβολή της μυελίνης στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Για το λόγο αυτό γίνεται και λόγος για απομυελίνωση. Εικάζεται πως τόσο γενετικοί, όσο και εξωγενείς περιβαλλοντολογικοί παράγοντες συμμετέχουν στην αιτιοπαθογένεια της νόσου.

Πώς εκδηλώνεται και πώς εξελίσσεται η Πολλαπλή Σκλήρυνση;

Δεδομένης της ποικίλης εντόπισης των απομυελινωτικών εστιών στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό τα συμπτώματα και η κλινική εικόνα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των πασχόντων. Διαταραχές της όρασης, μυϊκή αδυναμία, αστάθεια βάδισης αισθητικές διαταραχές, διπλωπία και στη συνέχεια διαταραχές της ούρησης, χρόνια κόπωση, πόνος και κατάθλιψη  αποτελούν μερικά από τα πιο τυπικά συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς.

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση παρουσιάζει συνήθως υφέσεις και εξάρσεις (διαλείπουσα μορφή) με πλήρη ή μερική υποχώρηση των συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η νόσος μεταπίπτει σε μια προοδευτικά επιδεινούμενη μορφή (δευτεροπαθώς προϊούσα), ενώ σπανιότερα οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν εξ αρχής εξελισσόμενη κλινική επιβάρυνση (πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή). Γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος κλινικός ή απεικονιστικός δείκτης ο οποίος να μπορεί αξιόπιστα να προβλέψει την πορεία της νόσου, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη συστηματική παρακολούθηση κι αξιολόγηση των ασθενών. Συνήθως πρόκειται για νεαρής ηλικίας άτομα που θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα μακρύ ταξίδι με τη νόσο και να τύχουν από ιατρικής πλευράς της κατάλληλης μακροχρόνιας υποστήριξης κατά τη διαδρομή αυτή.

Ποια είναι η αντιμετώπιση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης;

Για την αντιμετώπιση των υποτροπών της νόσου χρησιμοποιούνται ανοσορυθμιστικοί παράγοντες με σημαντικότερη επιλογή αυτή της κορτιζόνης. Για τη σταθεροποίηση της νόσου και την περιορισμό της συχνότητας των κλινικών της εξάρσεων επιλέγονται ανοσοτροποποιητικοί παράγοντες, πρώτης και δεύτερης σειράς, που χορηγούνται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα υποδορίως, ενδοφλεβίως ή από του στόματος. Πρόσφατα δεδομένα ανέδειξαν την αποτελεσματικότητα ανάλογων θεραπειών ακόμη και στην προϊούσα μορφή της νόσου.

Η κυκλοφορία και νεότερων θεραπευτικών παραγόντωνδιευρύνει περαιτέρω το φάσμα των διαθέσιμων επιλογών επιτρέποντας έτσι την αυστηρά προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά του ασθενούς φαρμακευτική επιλογή. Άλλωστε, η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση αποτελεί πλέον τη σύγχρονη πρόκληση για κάθε Νευρολόγο που αναλαμβάνει την κάλυψη ασθενών με Πολλαπλή Σκλήρυνση.

Πώς εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή παρακολούθηση των ασθενών;

Δεδομένης της ποικιλίας των συμπτωμάτων και της διαφορετικής εξέλιξης της νόσου στην πορεία του χρόνου, βασική αρχή αποτελεί η απόλυτα εξατομικευμένη παρακολούθηση και εκτίμηση κάθε ασθενούς με Πολλαπλή Σκλήρυνση. Ο σεβασμός στην προσωπικότητα και τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου, η σφαιρική υποστήριξη και η υπεύθυνη ενημέρωση, το χτίσιμο μιας σχέσης εμπιστοσύνης με συνέχεια και συνέπεια και η από κοινού χάραξη της θεραπευτικής στρατηγικής βάσει των πλέον σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για ένα μακρύ και αρμονικό ταξίδι με συνοδοιπόρους τους ασθενείς,  τους οικείους τους και το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό.

Πώς θα πρέπει να προστατευτούν οι ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση μέσα στην πανδημία που αντιμετωπίζουμε;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι απλή. Λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα ατομικής προστασίας και φροντίζοντας να εμβολιαστούν το ταχύτερο δυνατόν. Όσο περνάει ο καιρός τόσο περισσότερα πράγματα γνωρίζουμε για την πρόληψη, την αντιμετώπιση αλλά και τις συνέπειες της λοίμωξης με COVID 19. Ουσιαστικά ισχύει και για τους ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση ό,τι ισχύει για το γενικό πληθυσμό. Απορίες σχετικά με τον εμβολιασμό ανάλογα με τη χορηγούμενη ανοσοτροποποιητική αγωγή θα πρέπει να λυθούν και όλα τα σχετικά ερωτήματα να απαντηθούν μετά από απευθείας επικοινωνία του ασθενούς με τον θεράποντα νευρολόγο, έτσι ώστε κανείς ασθενής να μην νιώσει και φυσικά να μη μείνει ακάλυπτος.