Πρόοδος και εμπόδια στην έκφραση της σεξουαλικότητας των εφήβων

Η εφηβική σεξουαλικότητα είναι ορμητική σαν χείμαρρος. Η είσοδος στην εφηβεία, ως αποτέλεσμα της έναρξης της ορμονικής λειτουργίας των γονάδων, είναι ένα κατακλυσμιαίο γεγονός για τον οργανισμό που τον αλλάζει σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο.

Κατά την εφηβεία επιταχύνεται η ανάπτυξη του σώματος, εμφανίζονται και ολοκληρώνονται τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου, ενώ η επίδραση των κυκλοφορούντων ορμονών του φύλου στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) ολοκληρώνει την ψυχοσωματική ωρίμανση του ατόμου.

«Η εφηβεία είναι μια φυσική διεργασία που όταν έρχεται στην ώρα της δεν μπορεί παρά να είναι ωραία. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που αν έρθει πολύ νωρίς ή αργήσει να εμφανιστεί, αποτελεί λόγο ανησυχίας και χρήζει ιατρικής συμβουλής», λέει εκ μέρους της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας ο Δρ. Νεοκλής Γεωργόπουλος, Καθηγητής Ενδοκρινολογίας και Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής στο Πανεπιστήμιο Πατρών.

Όπως εξηγεί, η κορύφωση της εφηβικής ολοκλήρωσης δεν είναι μόνο η έκδηλη εμφάνιση της εμμηναρχής στα κορίτσια και της ωρίμανσης των έξω γεννητικών οργάνων στα αγόρια. «Είναι πρώτιστα η ανάδειξη του νέου σεξουαλικού "εγώ"», τονίζει. «Αυτή η πρωτόγνωρη για κάθε άτομο εσωτερική εμπειρία είναι το φυσικό αποτέλεσμα της επίδρασης των κυκλοφορούντων στεροειδών του φύλου, των οιστρογόνων στα κορίτσια και των ανδρογόνων στα αγόρια. Σαν πρωτόγνωρη εμπειρία χρειάζεται και αυτή το χρόνο της για να μπορέσει να γίνει διαχειρίσιμη από το ίδιο το άτομο. Εδώ καλείται να συμβάλλει τόσο η οικογένεια με την θαλπωρή της, όσο και η κοινωνία με τους θεσμούς της».

Τις τελευταίες δεκαετίες, ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης των σεξουαλικών δραστηριοτήτων σταθερά μειώνεται παγκοσμίως. Στις ανεπτυγμένες χώρες πάνω από το 50% των εφήβων αρχίζουν τις σεξουαλικές επαφές τους πριν από τα 19 έτη. Η ίδια τάση παρατηρείται και στην Ελλάδα, γεγονός που δείχνει πόσο αναγκαία είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των εφήβων.

«Την τελευταία εικοσαετία η ελληνική κοινωνία έχει πραγματοποιήσει πολλά βήματα προς τα εμπρός. Αυτά τα βήματα, όμως, δεν έχουν ακόμα αποκτήσει το ρυθμό που απαιτείται για να καλυφθεί το έλλειμμά της από τις άλλες, πιο προηγμένες, μεταβιομηχανικές κοινωνίες του ανεπτυγμένου κόσμου», λέει ο Δρ. Γεωργόπουλος. «Όντως, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει μπει στα σχολεία μας. Όντως, η ελεύθερη επικοινωνία των δύο φύλων έχει ήδη αρχίσει από την παιδική ηλικία και συνεχίζεται αδιάλειπτα στην εφηβεία. Πολλά άλλα βήματα, όμως, είναι ακόμα διστακτικά ή δεν έχουν ξεκινήσει καν».

Για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) καταγράφει σε όλο τον κόσμο πάνω από 100.000 εφηβικές κυήσεις ετησίως, κυρίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αλλά όχι μόνο σε αυτές. «Πρόσφατη έρευνα στη χώρα μας, που αφορούσε τη Δυτική Ελλάδα, έδειξε ότι το ποσοστό εφηβικών κυήσεων το 2019 άγγιξε το 6,7% του συνόλου των κυήσεων», εξηγεί ο ειδικός. «Οι κυήσεις αυτές παρουσιάζουν επιπλοκές σε ποσοστό έως και 30%. Σε αυτά τα ποσοστά οφείλουν να προστεθούν και τα ποσοστά ανεπιθύμητων εφηβικών κυήσεων που οδηγούνται σε τεχνητές εκτρώσεις - ποσοστά που υπερβαίνουν το 30% των εφηβικών κυήσεων».

Και μόνο η έρευνα αυτή είναι ικανή να κρούσει τον κώδωνα κινδύνου στη χώρα μας, όπου το ποσοστό χρήσης αντισυλληπτικών στο νεανικό γυναικείο πληθυσμό φαίνεται να είναι μικρότερο του 5%, συνεχίζει ο Δρ. Γεωργόπουλος.

«Υπεύθυνη για αυτή την εντυπωσιακή υστέρηση δεν είναι μόνο η πολιτεία, αλλά κυρίως είναι το σύνολο της ιατρικής κοινότητας της χώρας, ιδιαίτερα δε οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ιατροί όπως οι ενδοκρινολόγοι και οι μαιευτήρες γυναικολόγοι», υποστηρίζει.

Και συμπληρώνει: «Θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στη σωστή ενημέρωση των εφήβων για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα κάθε αντισυλληπτικής μεθόδου, με κυρίαρχη τη χρήση του ανδρικού προφυλακτικού, ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο δυνατόν και τα κρούσματα σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Η σεξουαλικότητα είναι δώρο, είναι πηγή χαράς, ηδονής, δημιουργίας και ολοκλήρωσης. Ας βοηθήσουμε τα παιδιά μας να την απολαύσουν».