Μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα μετά το εμβόλιο mRNA COVID-19 στους ενηλίκους και στα παιδιά

Από τον Απρίλιο του 2021  οι αναφορές σε περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας, που προκλήθηκαν μετά από  mRNA COVID-19 εμβολιασμούς (εμβόλιο Pfizer-BioNTech BNT162b2 και εμβόλιο Moderna mRNA-1233), αυξάνονται συνεχώς παγκοσμίως. Ο αριθμός των ατόμων που εμφανίζουν μυοκαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό τους  με τα ως άνω  εμβόλια εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 1 στις 20.000 έως 1 στις 100.000 δόσεις, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του λήπτη του εμβολίου. Οι περισσότερες  μελέτες σχετικά με την πιθανότητα  εμφάνισης μυοκαρδίτιδας μετά τον εμβολιασμό αφορούν  ενήλικες. Τα νεοτέρα δεδομένα  δείχνουν ότι  η μυοκαρδίτιδα εμφανίζεται κυρίως σε νεαρούς άνδρες <35 ετών και κυρίως μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης του εμβολίου mRNA COVID-19. Στον γενικό πληθυσμό και ειδικότερα σε αθλητές και σε ηλικίες < 35 ετών  το ποσοστό τόσο της συμπτωματικής όσο και της ασυμπτωματικής μυοκαρδίτιδας είναι περίπου 2,6%, ποσοστό πολύ υψηλότερο από εκείνο που  έχουμε  μετά τον εμβολιασμό για την COVID-19.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών επισημαίνει τον  υψηλό κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων  μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας  7ημέρες μετά τη λήψη της πρώτης ή της δεύτερης  δόσης του εμβολίου mRNA COVID-19,  και ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων ανδρών.

Η πρόληψη της εξάπλωσης της COVID-19 παραμένει εξαιρετικά σημαντική, γι’ αυτό και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας  συνιστά τη συνέχιση των εμβολιασμών  για την COVID-19. Τα πλεονεκτήματα από  το εμβόλιο mRNA υπερτερούν  κατά πολύ των μειονεκτημάτων τους, δεδομένου ότι  μειώνουν σημαντικά τον αριθμό  των  θανάτων από τη νόσο  και περιορίζουν τον χρόνο νοσηλείας λόγω λοιμώξεων  της νόσου COVID-19.

Η μυοκαρδίτιδα και η περικαρδίτιδα είναι  μια φλεγμονή του μυοκαρδίου ή του περικαρδίου. Τα συμπτώματα συνήθως είναι δύσπνοια, πόνος στο στήθος ή αίσθημα γρήγορου και  μη φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού. Περιπτώσεις περικαρδίτιδας με σχετιζόμενη αύξηση της τροπονίνης, ελλείψει μειωμένης λειτουργίας της αριστερής κοιλίας, μπορούν να χαρακτηριστούν ως μυοπερικαρδίτιδα.
 
Οι μελέτες  σχετικά με την  εμφάνιση μυοκαρδίτιδας  ή περικαρδίτιδας μετά από εμβολιασμό με mRNA COVID-19  δείχνουν  ότι:

• Είναι πιο συχνή μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και μετά την πρώτη δόση εμβολίου mRNA COVID-19.
• Τα  συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως εντός των πρώτων 7 ημερών από τον εμβολιασμό, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και  ύστερα από τις 30 ημέρες.
• Οι περιπτώσεις αφορούν κυρίως εφήβους και  ενήλικες( νέους) και εμφανίζονταιπιο συχνά σε άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες
• Όλοι οι ασθενείς εμφανίζουν ήπια συμπτώματα και  ανταποκρίνονται καλά στη συντηρητική θεραπεία, ενώ η βελτίωση της κατάστασης της υγείας τους είναι ταχεία.

Διάγνωση των περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας

• Οποιοσδήποτε ασθενής παρουσιάζει οξύ πόνο στο στήθος, αίσθημα παλμών, δύσπνοια, λιποθυμικό επεισόδιο εντός 42 ημερών μετά τη λήψη του εμβολίου mRNA COVID-19 θα πρέπει να  υποβληθεί σε σχετικές διαγνωστικές εξετάσεις  προκειμένου να αξιολογηθεί  η πιθανότητα μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας.

Οι ασθενείς με περικαρδίτιδα έχουν συνήθως παθολογικό  ΗΚΓ και φυσιολογική  έως ήπια αυξημένη τιμή του ενζύμου της  τροπονίνης.

Οι ασθενείς με μυοπερικαρδίτιδα παρουσιάζουν  σημαντικά αυξημένη  τροπονίνη με φυσιολογική λειτουργία της αριστερής κοιλίας στο ηχοκαρδιογράφημα καρδιάς.

Οι ασθενείς με μυοκαρδίτιδα έχουν συνήθως παθολογικό ΗΚΓ,  με αυξημένη τροπονίνη  και μειωμένη λειτουργία της αριστερής κοιλίας στο ηχοκαρδιογράφημα.

Προτεινόμενες  διαγνωστικές εξετάσεις

• ΗΚΓ και  λήψη αίματος για τη μέτρηση του καρδιακού ενζύμου της τροπονίνης πρέπει να πραγματοποιούνται σε κάθε ασθενή για τον οποίο έχουμε κάποιες ενδείξεις  οι οποίες πιθανόν να παραπέμπουν σε συμπτώματα   μυοκαρδίτιδας  ή περικαρδίτιδας  μετά τον εμβολιασμό COVID-19. Για ασθενείς που παρουσιάζουν πυρετό, συνιστάται επίσης γενική εξέταση αίματος  και επίπεδων CRP καθώς επίσης και καλλιέργεια αίματος.  Ασθενείς με φυσιολογικό ΗΚΓ και φυσιολογικά επίπεδα τροπονίνης δεν χρειάζονται περαιτέρω ιατρική διερεύνηση.
• Όλοι οι ασθενείς για τους οποίους έχουμε την υπόνοια ότι έχουν  μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα και παθολογικό ΗΚΓ ή/και αυξημένα επίπεδα τροπονίνης, θα πρέπει να υποβληθούν απαραίτητα σε  υπερηχοκαρδιογράφημα καρδιάς και να νοσηλευθούν  προς  περαιτέρω  ιατρική διερεύνηση.

Θεραπεία

Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτοπεριοριζόμενες και ανταποκρίνονται σε φαρμακευτική αγωγή με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα (ΜΣΑΦ)., όπως είναι η ιμποπροφαϊνη (Ibuprofen). Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθεί  και κολχικίνη.

Σοβαρές περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώνεται μειωμένη καρδιακή λειτουργία στο υπερηχογράφημα καρδιάς  ή  εμφανίζονται   συμπτώματα  καρδιακής ανεπάρκειας και  αρρυθμίας  απαιτούν νοσηλεία προς περαιτέρω ιατρική διερεύνηση και σχετική θεραπεία Οι ασθενείς αυτοί θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της καρδιακής ανεπάρκειας και των  αρρυθμιών καθώς επίσης   και αντιπηκτική αγωγή. Η χρήση κορτικοστεροειδών πρέπει να αποφεύγεται.

Τι πρέπει να γίνει σχετικά με τη δεύτερη δόση του εμβολίου COVID-19;

• Σε περίπτωση εμφάνισης περικαρδίτιδας ή μυοκαρδίτιδας συνιστάται η αναβολή του εμβολιασμού με  δεύτερη δόση του mRNA COVID-19.
  Συνιστάται επίσης  αποχή από κάθε αθλητική δραστηριότητα για 3 με 4 εβδομάδες.