Νηστεία: Η μεσογειακή διατροφή ''φάρμακο'' για τον οργανισμό

Η παραδοσιακή ελληνική μεσογειακή διατροφή έχει ως βασική πηγή θερμιδικής πρόσληψης τα φυτικά προϊόντα της Μεσογείου, όπως το extra παρθένο ελαιόλαδ, τα πλήρη δημητριακά, τα όσπρια, το ψωμί ολικής άλεσης και χαρακτηρίζεται από μέτρια κατανάλωση ζωικών προϊόντων (αυγά–γαλακτοκομικά), μέτρια κατανάλωση ψαριών και ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Τα χαρακτηριστικά αυτά σε μεγάλο βαθμό ζυμώθηκαν με την ορθοδοξία, η οποία παραδοσιακά επέβαλλε πολυήμερα προγράμματα αποχής από κρεοφαγία και προϊόντα κρέατος.

Η παραδοσιακή ελληνική μεσογειακή διατροφή έχει συνδεθεί με χαμηλά ποσοστά μεταβολικών δυσλειτουργιών, χοληστερόλης, δυσκοιλιότητας, διαβήτη, καρδιοπαθειών, καρκινωμάτων, νόσου Parkinson, αιμορροιδοπάθειας, χολοκυστοπάθειας, άνοιας, στυτικής δυσλειτουργίας, επιβράδυνσης βιολογικής γήρανσης. Oι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους η παραδοσιακή ελληνική μεσογειακή διατροφή συνδέεται με τις ευεργετικές αυτές δράσεις δεν έχουν διαλευκανθεί πλήρως.

Η κατάχρηση κρέατος αυξάνει το ποσό των προσλαμβανόμενων πουρινών στο σώμα με αποτέλεσμα την αύξηση ουρικού οξέως, που συνδέεται με ουρική αρθρίτιδα, βλάβες και λίθους στα νεφρά. Επίσης το κρέας περιέχει κορεσμένα λιπαρά με αποτέλεσμα αυξήσεις στη χοληστερόλη του αίματος. Η κτηνοτροφία, για να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση κρεάτων χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες ζωοοτροφών για τη γρήγορη ανάπτυξη των ζώων, τα οποία συσσωρεύει μαζικά σε χώρους βιομηχανικής εκτροφής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ζώο να γίνεται παχύσαρκο και να μην κινείται επαρκώς με αποτέλεσμα το κρέας του να περιέχει αναλογικά πολύ λίπος και λίγη μυϊκή μάζα, παράγοντες που ευθύνονται για τη σημαντική αύξηση της χοληστερόλης στους κρεοφάγους. Η υψηλή χοληστερόλη, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με παράγοντες όπως κάπνισμα, κληρονομική αγγειακή ευπάθεια, παχυσαρκία, συσσωρεύεται στο τοίχωμα των αγγείων με αποτέλεσμα την ανάπτυξη αθηροσκλήρυνσης, κακής άρδευσης ζωτικών οργάνων, στεφανιαίας νόσου, νεφρικής ανεπάρκειας, εγκεφαλικών επεισοδίων, στυτικής ανδρικής δυσλειτουργίας, πρόωρης γήρανσης. Ουσίες που αποτελούν κατάλοιπα βιομηχανικών αποβλήτων,  εντομοκτόνων παρασιτοκτόνων μυκητοκτόνων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία αθροίζονται στον λιπώδη ιστό των ζώων. Αυτό συμβαίνει διότι αρκετές από τις ουσίες αυτές είναι λιποδιαλυτές και αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό και επιπλέον οι ζωοτροφές δεν πλένονται πριν την κατανάλωσή τους από το εκτρεφόμενο ζώο.  Στη συνέχεια, οι τοξίνες μέσω της τροφικής αλυσίδας  συσσωρεύονται στο ανθρώπινο σώμα. Η αυξημένη επίπτωση ορισμένων καρκινωμάτων σε πληθυσμούς με σημαντικό βαθμό κρεοφαγίας, οφείλεται σε αυτές ακριβώς τις παραμέτρους σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες.

Κατά τα τελευταία χρόνια επίσης, μία σπάνια νευρολογική νόσος που σχετίζεται με την κατανάλωση βοδινού κρέατος, η νόσος GREUTZFELDT JAKOB, μονοπώλησε τα media. H νόσος χαρακτηρίζεται από μη αναστρέψιμη νευρολογική εκφύλιση, αστάθεια, έκπτωση εγκεφαλικών λειτουργιών. Οφείλεται σε παθογόνους παράγοντες που ονομάζονται πριόνια (prions) και επάγουν μετατροπή φυσιολογικής εγκεφαλικής πρωτεΐνης σε παθολογική ισομορφή. Οφείλεται σε κατανάλωση μολυσμένου βοδινού κρέατος από ζώα που πάσχουν από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (νόσος τρελλών αγελάδων). Η νόσος των τρελλών αγελάδων στα ζώα προέρχεται μετά από κατανάλωση ακατάλληλης ζωοοτροφής που περιέχει υλικό από μολυσμένα ζώα.

Τα προϊόντα, τα οποία αποτελούν σήμα κατατεθέν  των μεσογειακών γευμάτων κατά τη θρησκευτική νηστεία και με βάση τις μελέτες ευθύνονται κυρίως για τα ευεργετικά αποτελέσματα της μεσογειακής διατροφής είναι:

• Τα προϊόντα της ελιάς

Η ελιά, θείο δώρο της θεάς της σοφίας Αθηνάς στον άνθρωπο, ευρίσκεται στη βάση της παραδοσιακής μεσογειακής κουλτούρας από τα αρχαία χρόνια. Οι ελιές και το extra παρθένο ελαιόλαδο, τρόφιμα πλούσια σε πολυφαινόλες και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, έχουν συνδεθεί με την ομαλοποίηση των λιπιδίων του αίματος, τη μείωση της επίπτωσης της αθηρωμάτωσης, τη νεαρή βιολογική ηλικία, τη μακροζωία. Μελέτες έχουν αναδείξει ότι τα άτομα που καταναλώνουν συστηματικά extra παρθένο ελαιόλαδο έχουν μικρότερη επίπτωση εγκεφαλικών επεισοδίων και εμφραγμάτων. Στο καλής ποιότητας ελαιόλαδο έχει αποδοθεί αντικαρκινική δράση και προστατευτική δράση έναντι της νόσου Alzheimmer.

• Τα δημητριακά ολικής άλεσης: Πλιγούρι από σιτάρι, κριθάρι ζέα.

Το πλιγούρι ή χόνδρος, είναι ένα δημητριακό από σπασμένο, σκληρό σιτάρι υψηλής διατροφικής αξίας, που χρησιμοποιείται παραδοσιακά από την αρχαιότητα με βάση τις ιπποκρατικές πηγές. Χορταίνει περισσότερο από άλλες τροφές υδατανθράκων (ψωμί, πατάτες, ρύζι, μακαρόνια), ενώ έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη διότι δεν παρεμβάλλεται ζύμωση. Περιέχει μεγάλη ποσότητα από φυτικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Ε, κάλιο  φώσφορο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σελήνιο

• Τα φρούτα και λαχανικά της Μεσογείου

Τα φρούτα και λαχανικά της Μεσογείου είναι πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Μελέτες έχουν αναδείξει την αντικαρκινική τους δράση. Τα πλούσια σε φαινολικές ενώσεις φρούτα και λαχανικά της Μεσογείου με βάση τις έρευνες που έχουμε φαίνεται να ασκούν ανασταλτική δράση επί του πολλαπλασιασμού των κυττάρων και τη μετάσταση των όγκων και να επάγουν την απόπτωση σε διάφορους τύπους καρκινικών κυττάρων, προφυλάσσοντας από πολλά καρκινώματα συμπεριλαμβανομένων του παχέος εντέρου, του πνεύμονα, του προστάτη, ηπατοκυτταρικό ή καρκίνο του μαστού. Συντελούν επίσης στη ρύθμιση του μεταβολισμού.  Η ντομάτα, τρόφιμο που ενώ ήλθε όψιμα ευδοκίμησε στη μεσογειακή γη, αποτελεί σήμερα τη βάση για την πλειοψηφία των λιπαρών συνοδευτικών της μεσογειακής διατροφής. Το λυκοπένιο που περιέχεται σε αφθονία στην ντομάτα αποτελεί μία από τις πιο ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες φυτικής προέλευσης.

• Το ψωμί ολικής άλεσης

Το σταρένιο και κρίθινο ψωμί ολικής άλεσης νωπό ή με τη μορφή παξιμαδιού αποτελεί βασικό στοιχείο της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής. Σύμφωνα με μελέτες, ο πλούσιος σε βιταμίνες συμπλέγματος Β και αντιοξειδωτικά φλοιός, τονώνει την εγκεφαλική λειτουργία, βελτιώνει τις μεταβολικές παραμέτρους ενώ συνδέεται με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης εκφυλιστικών νοσημάτων. Επίσης συντελεί στην ρύθμιση του διαβήτη, όταν δεν γίνεται υπερκατανάλωση.  

• Οι ξηροί καρποί

Η κατανάλωση ξηρών καρπών ευθύνεται σύμφωνα με ορισμένες μελέτες για την αυξημένη μακροβιότητα των ανθρώπων που κατοικούν σε ορισμένες απομακρυσμένες ορεινές περιοχές της Μεσογειακής λεκάνης, όπου η πρόσβαση στις ελιές και στο ελαιόλαδο μπορεί να μην είναι τόσο απρόσκοπτη. Οι ξηροί καρποί έχουν συνδεθεί με πτώση της πιθανότητας νόσησης από εγκεφαλικά, καρκινώματα, καρδιοπάθεια

• Τα όσπρια

 Πλούσια σε πολυφαινόλες, πρωτεΐνη, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία φυτικές ίνες, συντελούν στη ρύθμιση της λειτουργίας του εντέρου των επιπέδων της χοληστερόλης, του σακχάρου.  Απαραίτητη προϋπόθεση να καταναλώνονται με όλο το φλοιό τους.

• Το σκόρδο

Συστατικό γευμάτων όπως η σκορδαλιά, το σκόρδο είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και συντελεί στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της υψηλής χοληστερόλης. Ορισμένες μελέτες του προσδίδουν ισχυρή αντιγηραντική δράση.

Τι πρέπει να γνωρίζετε επιπρόσθετα κατά την περίοδο της νηστείας :

• Δώστε έμφαση στη συχνή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ψωμιού και ζυμαρικών ολικής άλεσης που δεν πρέπει να λείπουν από το τραπέζι σας σε καθημερινή βάση και πείτε όχι στην κατάχρηση των οστρακοειδών. Η κατάχρηση οστρακοειδών μπορεί να προκαλέσει αυξήσεις του ουρικού οξέος και της χοληστερόλης σε ευαίσθητα άτομα.
• Να έχετε στο τραπέζι σας μία ποικιλία φυτικών προϊόντων και να αποφεύγετε τις διατροφικές εμμονές.
• Μην αυξήσετε την συνολική κατανάλωση των ημερήσια προσλαμβανόμενων θερμίδων με την κατανάλωση πλούσιων σαλτσών και άφθονου ψωμιού. Η υπερβολική κατανάλωση ψωμιού και σαλτσών κατά τη διάρκεια της νηστείας είναι συχνά φαινόμενα στην Ελλάδα και μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους με δυσμενή αποτελέσματα.
• Αποφύγετε έτοιμα τυποποιημένα προϊόντα
• Αυξήσετε το καθημερινό περπάτημα.
• Εάν είστε έγκυος ή πάσχετε από χρόνιο νόσημα πρέπει να συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας.