Πόσο άλλαξε τη χρήση ναρκωτικών η πανδημία - Ευρωπαϊκή Έκθεση 2022

Τι γίνεται τα τελευταία χρόνια με την χρήση ναρκωτικών ουσιών στην Ευρώπη; Πόσο έχει επηρεάσει η πανδημία την χρήση κάνναβης, κοκαΐνης, κρακ και ενέσιμων ουσιών; Όλα αυτά και άλλα πολλά περιέχονται σε έκθεση για τα ναρκωτικά που δόθηκε στην δημοσιότητα.

Πρόκειται συγκεκριμένα για την Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά (EDR) 2022 του ευρωπαικού κέντρου παρακολούθησης ναρκωτικών και τοξικομανίας, η οποία βασίζεται στις πληροφορίες που έλαβε το EMCDDA, υπό μορφή ετήσιων εθνικών εκθέσεων, από τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Τουρκία ως υποψήφια χώρα και τη Νορβηγία.

Το πρόβλημα των ναρκωτικών που παρατηρείται στην  Ευρώπη οφείλεται στη συνεχιζόμενη καινοτομία στην αγορά ναρκωτικών, η οποία έχει οδηγήσει στη συνολικά υψηλή  διαθεσιμότητα όλο και περισσότερων διαφορετικών ουσιών,  συχνά υψηλής δραστικότητας ή καθαρότητας.

Να σημειωθεί εδώ ότι είναι το ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης για τα ναρκωτικά και την τοξικομανία ονομάζεται Reitox. Το δίκτυο αποτελείται από εθνικά σημεία επαφής στα κράτη μέλη της ΕΕ, την Τουρκία ως υποψήφια χώρα, τη Νορβηγία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τελώντας  υπό την ευθύνη των κυβερνήσεων τους, τα σημεία επαφής είναι οι εθνικές αρχές που παρέχουν πληροφόρηση στο EMCDDA σχετικά με τα ναρκωτικά.

Συνολικά, στην Ευρώπη το  2020, ο αριθμός των ατόμων που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά μειώθηκε κατά 14 % σε σύγκριση με το 2019. Σε εθνικό επίπεδο, πάντως, παρατηρήθηκαν  σημαντικές διαφορές, παρότι όλες οι χώρες εκτός από δύο  ανέφεραν λιγότερα άτομα το 2020 σε σύγκριση με το 2019.

Με τη σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών σε ολόκληρη την Ευρώπη και την προσαρμογή των θεραπευτικών και λοιπών υπηρεσιών σε συνθήκες COVID-19 ως ενδημική νόσος, οι δείκτες γενικά υποδηλώνουν επαναφορά στην προ της πανδημίας κατάσταση των ναρκωτικών.

Κάνναβη

Σχεδόν 48 εκατομμύρια  άνδρες και περίπου 31 εκατομμύρια γυναίκες αναφέρουν χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά  στη ζωή τους. Πάρα ταύτα, τα επίπεδα της έστω και μία φορά  χρήσης κάνναβης διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα  και κυμαίνονται από 4,3 % του ενήλικου πληθυσμού στη  Μάλτα έως 44,8 % στη Γαλλία.

Την τελευταία δεκαετία,  οι αναπροσαρμοσμένες τιμές τόσο της ρητίνης όσο και της φυτικής κάνναβης έχουν παραμείνει σχετικά  σταθερές, ενώ η μέση περιεκτικότητα σε THC και στις  δύο μορφές της ουσίας έχει αυξηθεί. Επί του παρόντος,  η μέση περιεκτικότητα σε THC (21 %) στη ρητίνη είναι σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη περιεκτικότητα στη  φυτική κάνναβη (συνήθως περίπου 11 %).

Κοκαΐνη

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, από την ανάλυση των λυμάτων προκύπτει ότι η μέτρια μείωση της χρήσης κοκαΐνης φαίνεται να συνδέεται με τους περιορισμούς λόγω της νόσου COVID-19.

Αυτό σχετίζεται  πιθανότατα με το κλείσιμο των χώρων νυχτερινής  διασκέδασης και ψυχαγωγίας που σχετίζονται με τη χρήση  της συγκεκριμένης ουσίας. Ωστόσο, με βάση πιο πρόσφατα  στοιχεία από διάφορες πηγές, τα επίπεδα χρήσης έχουν  πλέον επανέλθει στα επίπεδα πριν από την πανδημία.

Πέραν αυτού, το 2020 κατασχέθηκαν στην ΕΕ 213 τόνοι κοκαΐνης–ποσότητα ρεκόρ.

Περίπου 15 % του συνόλου των αιτήσεων θεραπείας για πρώτη φορά το 2020 αφορούσαν κοκαΐνη, ενώ υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η χρήση κρακ, παρότι εξακολουθεί να είναι σχετικά  σπάνια, μπορεί να αυξάνεται και παρατηρείται πλέον σε περισσότερες πόλεις και χώρες.

Κρακ

Με βάση τις μακροπρόθεσμες τάσεις, εκτιμάται ότι 7.000 άτομα ξεκίνησαν θεραπεία για το κρακ στην Ευρώπη το 2020, αριθμός τριπλάσιος από τον αριθμό που αναφέρθηκε το 2016, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση της χρήσης, με το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Πορτογαλία να αναφέρουν αξιοσημείωτες αυξήσεις.

Η Γερμανία αναφέρει ότι το κρακ χρησιμοποιείται πλέον σε πόλεις όπου σπάνια χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν. Σύμφωνα με γαλλική μελέτη, ο αριθμός των χρηστών κρακ στη Γαλλία αυξήθηκε από 10 000 το 2010 σε 42 800 το 2019.

Ενέσιμη χρήση

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η ενέσιμη χρήση  ναρκωτικών στην Ευρώπη ακολουθεί πτωτική πορεία την  τελευταία δεκαετία. Επισημαίνεται ότι μόνο 15 χώρες  διαθέτουν πρόσφατες (από το 2015 και μετά) εκτιμήσεις  για τον επιπολασμό της ενέσιμης χρήσης ουσιών.

Αυτές  κυμαίνονται από λιγότερες από μία περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα ηλικίας 15–64 ετών σε Ελλάδα, Ισπανία, Ουγγαρία και  Ολλανδία έως περισσότερες από 10 περιπτώσεις ανά 1 000  άτομα στην Εσθονία.

Σε όλες αυτές τις χώρες αναφέρονται οπιοειδή και ιστορικά η ηρωίνη σχετίζεται με ενέσιμη χρήση σε πολλές χώρες. Αυτό μπορεί να μην ισχύει πλέον. Ποσοστό μόλις 22 % των ατόμων που κάνουν χρήση και ξεκίνησαν θεραπεία σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα για πρώτη φορά το 2020 και δηλώνουν την ηρωίνη ως κύρια ουσία χρήσης, ανέφεραν ότι έκαναν κυρίως ενέσιμη χρήση, ένα ποσοστό σαφώς χαμηλότερο από το αντίστοιχο του έτους  2013, το οποίο ανερχόταν σε 35 %.

Χώρες προέλευσης ναρκωτικών

Τέλος, σε ότι αφορά τις χώρες προέλευσης, η Νότια Αμερική, η Δυτική Ασία και η Βόρεια Αφρική παραμένουν σημαντικές πηγές προέλευσης των ναρκωτικών που εισέρχονται στην Ευρώπη, ενώ η Κίνα και η Ινδία αποτελούν σημαντικές πηγές προέλευσης των νέων ψυχοδραστικών ουσιών. Πρόδρομες και συναφείς χημικές ουσίες αναφέρεται συχνά ότι προέρχονται από την Κίνα.

Η Ευρώπη αποτελεί επίσης περιοχή παραγωγής κάνναβης και συνθετικών ουσιών. Η παραγωγή κάνναβης προορίζεται γενικά για κατανάλωση στην Ευρώπη, ενώ συνθετικά ναρκωτικά παρασκευάζονται επίσης  σε αγορές εκτός ΕΕ.

Το 2020 εντοπίστηκαν και εξαρθρώθηκαν περισσότερα από 350 εργαστήρια  παρασκευής τους, ενώ στις διαδικασίες παραγωγής που χρησιμοποιήθηκαν γίνεται όλο και πιο εμφανής  η διαφοροποίηση, με τον εντοπισμό περισσότερων εγκαταστάσεων παραγωγής μεσαίας και μεγάλης  κλίμακας.

Επίσης, το 2020 εξαρθρώθηκαν περισσότερα εργαστήρια κοκαΐνης σε σύγκριση με το 2019,  συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μεγάλης κλίμακας. Επιπλέον, εξαρθρώθηκε αυξανόμενος αριθμός  εργαστηρίων παραγωγής καθινόνης και το 2020 κατασχέθηκαν περισσότερες πρόδρομες χημικές ουσίες  για την παραγωγή της.