Eγκεφαλικό/ ημιπληγία και φυσικοθεραπεία

Ως εγκεφαλικό επεισόδιο ορίζεται η εμφάνιση κλινικά μιας ταχέως αναπτυσσόμενης εστιακής διαταραχής της εγκεφαλικής λειτουργίας, αγγειακής αιτιολογίας που διαρκεί πάνω από 24 ώρες. Αποτελεί σήμερα την τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, ενώ στην Ευρώπη αγγίζει το 10-12% της συνολικής θνησιμότητας. Η πλειοψηφία των εγκεφαλικών επεισοδίων συμβαίνουν σε άτομα άνω των 65 ετών.

Ως ημιπληγία ορίζεται η παράλυση των μυών της μιας πλευράς του σώματος, αντίπλευρα της πλευράς του εγκεφάλου που έχει υποστεί το εγκεφαλικό.

Συμπτώματα

Υπάρχουν δύο κατηγορίες εγκεφαλικού επεισοδίου, το ισχαιμικό και το αιμορραγικό.

• Στο ισχαιμικό εγκεφαλικό, αν υπάρχει  βλάβη αριστερού ημισφαιρίου, δημιουργούνται προβλήματα με τη γλώσσα και την ομιλία, neglect/αμέλεια δεξιάς πλευράς σώματος. Ενώ, αν υπάρχει βλάβη δεξιού ημισφαιρίου, δημιουργούνται προβλήματα με την όραση, χωρική αντίληψη, neglect/αμέλεια αριστερής πλευράς σώματος.
• Η συχνότητά του αγγίζει το 80%, ενώ μπορεί να οφείλεται σε αθηρωματική πλάκα ή έμβολο. Ακόμη, υπάρχει διατήρηση των αισθήσεων, ενώ συχνό φαινόμενο είναι ο πονοκέφαλος και το μούδιασμα της μιας πλευράς. Τέλος, η ημιπάρεση επέρχεται με γρήγορη εγκατάσταση.
• Στο αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, επέρχεται βλάβη στις εν τω βάθει δομές του εγκεφάλου. Σε όσους επιζήσουν της αρχικής προσβολής και έχουν καλά αποτελέσματα, θα επιτευχθεί απορρόφηση του οιδήματος και της αιμορραγίας. Ένας ασθενής που θα πάθει αυτό το εγκεφαλικό μπορεί να είναι υπερτασικός, να είχε έντονο πονοκέφαλο ή τάση για εμετό ακόμη και απώλεια συνείδησης σε ποσοστό 50%.

Κατά την ημιπάρεση / ημιπληγία, ο ασθενής δεν θα είναι σε θέση να κινήσει το χέρι και/ ή το πόδι ή τους προσωπικούς μυς στη μία πλευρά του σώματος. Συνήθως η παράλυση είναι πιο πλήρης στους εγγύς μυς (π.χ., του ώμου ή του ισχίου) παρά στους περιφερικούς μυς των χεριών ή των ποδιών. Αν ο μη επικρατής βρεγματικός λοβός του εγκεφάλου πάθει βλάβη (π.χ., μετά από απόφραξη της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας σε αυτήν την πλευρά), ο ασθενής μπορεί να αγνοεί την παράλυτη πλευρά του σώματος του. Μπορεί να αρνείται τα νευρολογικά ελλείμματα σε αυτήν την πλευρά και να μην είναι σε θέση να δει ή να αισθανθεί τα ερεθίσματα που παρουσιάζονται στο προσβεβλημένο ημιμόριο του σώματος του ή στο αντίστοιχο οπτικό πεδίο.

Αιτίες

Οι αιτίες εμφάνισης του εγκεφαλικού επεισοδίου ποικίλλουν. Αναλυτικότερα οι αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλεται ένα εγκεφαλικό είναι:

• Εγκεφαλική φλεμβοθρόμβωση
• Όγκοι εγκεφάλου
• Φλεγμονώδη νοσήματα
• Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις (ΚΕΚ)
• Αγγειοστένωση, θρόμβωση, εμβολή, αγγειοσπασμοί

Παράγοντες κινδύνου

Πρέπει να δοθεί μεγάλη σημασία στους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου για την πρόληψη και αποτροπή του. Αυτοί είναι οι εξής:

• Υπέρταση
• Κάπνισμα
• Υψηλές τιμές λιπιδίων (χοληστερόλη/τριγλυκερίδια)
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Καρδιοπάθεια, όπως κολπική μαρμαρυγή (συχνό είδος αρρυθμίας), στένωση μιτροειδούς βαλβίδας, στεφανιαία νόσος  κ.α.
• Καθιστική ζωή
• Έλλειψη άσκησης
• Αυξημένο σωματικό βάρος - παχυσαρκία
• Αντισυλληπτικά
• Προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο ή παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Ηλικία > 65 ετών
• Φύλο

Η πιο συχνή αιτία ημιπληγίας είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο που οφείλεται σε θρόμβωση, εγκεφαλική αιμορραγία ή εγκεφαλική εμβολή. Όγκοι είναι υπεύθυνοι για την ημιπληγία σε μικρότερο αριθμό ασθενών.

Το βασικότερο σημείο έγκειται στον εντοπισμό και εξατομικευμένη αντιμετώπιση της γενεσιουργού αιτίας που οδήγησε στην εμφάνιση του οποιουδήποτε προβλήματος, με ανάλογες στοχευμένες θεραπείες.

Θεραπευτική Αποκατάσταση

Η φυσικοθεραπεία πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, ουσιαστικά με τη σταθεροποίηση της κατάστασης του  ασθενούς μετά το επεισόδιο. Όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει φυσικοθεραπεία ένας ασθενής, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Υπογραμμίζεται ότι υπάρχουν πάντοτε σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της κινητικότητας και λειτουργικότητας του ασθενή μέσω της φυσικοθεραπείας, ακόμα και αν περάσουν χρόνια από το επεισόδιο χωρίς αυτή.

Η αποκατάσταση ασθενών περιλαμβάνει:

• Μυϊκή ενεργοποίηση -  Μυϊκή ενδυνάμωση
• Επανεκπαίδευση ισορροπίας και βάδισης
• Παθητική κινησιοθεραπεία
• Ενεργητική κινησιοθεραπεία.
• Αύξηση της λειτουργικότητας
• Πρόληψη των δευτερογενών επιπλοκών
• Καθιστή θέση και όρθια θέση αναχαίτισης
• Πρόληψη συμφύσεων μαλακών μορίων
• Επανεκπαίδευση κινητικού ελέγχου - κίνησης
• Αύξηση της αντοχής
• Κινητοποίηση αρθρώσεων
• Πρόληψη-αναχαίτιση της σπαστικότητας
• Διατήρηση του εύρους κίνησης και μείωση των δυσκαμψιών

Η φυσικοθεραπεία θα πρέπει να εφαρμόζεται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή, βάσει πρόσφατων θεραπευτικών πρωτοκόλλων και με πλήρη εξατομίκευση, με σκοπό τη μέγιστη ασφάλεια και την επίτευξη του μέγιστου θεραπευτικού αποτελέσματος στον ελάχιστο χρόνο.