Ωκυτοκίνη: Πώς λειτουργεί η διάσημη ορμόνη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν την ωκυτοκίνη ως την ορμόνη που είναι στενά συνδεδεμένη με τους κοινωνικούς μας δεσμούς - ειδικά όταν πρόκειται για την αγάπη και την ανατροφή των παιδιών. Η ωκυτοκίνη είναι μια ορμόνη που λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο. Θεωρείται ότι είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την έλξη και τη φροντίδα, και ακόμη ότι ελέγχει βασικές πτυχές του αναπαραγωγικού συστήματος, τον τοκετό και τον θηλασμό.

Η ωκυτοκίνη έχει κερδίσει το παρατσούκλι "ορμόνη της αγάπης" επειδή απελευθερώνεται όταν οι άνθρωποι αγκαλιάζονται, κάνουν σεξ ή δένονται κοινωνικά — στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα της ωκυτοκίνης είναι τόσο ισχυρό, που ακόμη και το χάιδεμα ενός σκύλου έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να την απελευθερώσει.

Ίσως όμως αυτή να είναι μόνο η μία πλευρά της ιστορίας. Φαίνεται ότι η επίδραση της ωκυτοκίνης εξαρτάται από την κατάσταση. Υπάρχει η πιθανότητα η ωκυτοκίνη να ενισχύσει και τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ζήλεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Η ωκυτοκίνη δεν είναι μια "ορμόνη εμπιστοσύνης" ή "ουσία αγάπης" επειδή δεν υπάρχει πραγματικά κάτι τέτοιο, βιολογικά μιλώντας. Απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της κοινωνικής επαφής και του βλέμματος, του δεσμού μητέρας-βρέφους και του τοκετού, και ίσως σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις. Οι περισσότερες τρέχουσες νευροεπιστημονικές μελέτες της ωκυτοκίνης δείχνουν ότι η ορμόνη αυτή δεν κάνει πάντα τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους ή πιο κοινωνικούς ή πρόθυμους να δεσμευτούν. Αντίθετα, η ωκυτοκίνη φαίνεται να λειτουργεί σαν "συναισθηματικός ρυθμιστής", εντείνοντας συναισθήματα που βιώνουμε σχετικά με την εκάστοτε κοινωνική επαφή.

Πώς επηρεάζει τον εγκέφαλο;

Μόλις η ωκυτοκίνη παραχθεί από τον υποθάλαμο, περιοχή του εγκεφάλου που διατηρεί τις εσωτερικές λειτουργίες του σώματος σε ισορροπία, περνά στην κυκλοφορία του αίματος από την υπόφυση. Από εκεί, η ωκυτοκίνη κατευθύνεται στον νωτιαίο μυελό ή σε άλλα μέρη του εγκεφάλου ανάλογα με τον τελικό σκοπό της. Χάρη στην ωκυτοκίνη, για παράδειγμα, έχουμε ένα γαλήνιο συναίσθημα κάθε φορά που βρισκόμαστε με τους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν. Και όσο περισσότερο εμπλακούμε σε αυτές τις συμπεριφορές που μας κάνουν να νιώθουμε καλά, τόσο περισσότερη ωκυτοκίνη παίρνουμε—λειτουργεί οριακά με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί σωματικά ο εθισμός.

Η ωκυτοκίνη συνδέεται επίσης με τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη. Κάθε φορά που βρισκόμαστε με κάποιον που μας ελκύει ή μας ενδιαφέρει, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει ντοπαμίνη, τα επίπεδα σεροτονίνης αυξάνονται, παράγεται ωκυτοκίνη και αρχίζουμε να νιώθουμε αυτά τα συναισθήματα για τα οποία έχει γραφτεί το μεγαλύτερο ποσοστό τραγουδιών στον πλανήτη.

Τι προκαλεί την απελευθέρωση ωκυτοκίνης;

Ως επί το πλείστον, η απελευθέρωση ωκυτοκίνης απαιτεί ένα πράγμα: ένα άλλο άτομο. Ενώ παραδοσιακά συνδέεται με το σεξ, τον θηλασμό και τον τοκετό, σχεδόν κάθε μορφή κοινωνικού δεσμού ή θετικής σωματικής επαφής μπορεί να προκαλέσει την έκκριση ωκυτοκίνης. Μια μελέτη σε χιμπατζήδες διαπίστωσε ακόμη ότι το φαγητό με παρέα μπορεί να την προκαλέσει. Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες περιλαμβάνουν:

• Θετική σωματική επαφή (αγκαλιές, φιλιά, κράτημα χεριών κ.λπ.)
• Κοινωνικός δεσμός (συνομιλία, επαφή με τα μάτια, γέλιο κ.λπ.)
• Σεξουαλική επαφή
• Θηλασμός.