Η "εξαπάτηση" του θανάτου και η ανθεκτικότητα στο τραύμα

Η οικογένεια, το φιλικό περιβάλλον και οι συνεπιβάτες της αμαξοστοιχίας, ήταν τα βασικά στηρίγματα για τους επιζώντες σιδηροδρομικού δυστυχήματος που συνέβη το 2004 στη Σουηδία και οι καθοριστικοί παράγοντες που βοήθησαν στην επούλωση του ψυχικού τραύματος.

Μελέτη Σουηδών επιστημόνων, με προσωπικές συνεντεύξεις επιζώντων, τέσσερα χρόνια μετά το δυστύχημα, ανέδειξε, ακόμα, πως η επίσκεψή τους στο σημείο της τραγωδίας και η στενή παρακολούθηση της ειδησεογραφίας είχαν λειτούργησαν θετικά, βοηθώντας τους να "εξορκίσουν" την τραυματική εμπειρία, μέσα από την κατανόηση όσων συνέβησαν. Επίσης, για πολλούς ήταν ανακουφιστική η συζήτηση με συνεπιβάτες της μοιραίας αμαξοστοιχίας, μέσα από ομαδικές συναντήσεις που οργανώθηκαν, παρουσία ειδικών.

Τα ευρήματα της μελέτης καταδεικνύουν υψηλό βαθμό ανθεκτικότητας στο τραύμα, 4 χρόνια μετά το γεγονός. Το σύνολο των ερωτηθέντων δηλώνουν ευγνώμονες που "εξαπάτησαν" τον θάνατο και πήραν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Ορισμένοι, ωστόσο, αναφέρουν πως παραμένουν σε ένα βαθμό "γαντζωμένοι" σε ένα παρελθόν που τους στοιχειώνει.

Η μελέτη

Τον Σεπτέμβριο του 2004, μια επιβατική αμαξοστοιχία με τρία βαγόνια έπεσε με ταχύτητα πάνω σε ένα φορτηγό που μετέφερε πέλετ και είχε ακινητοποιηθεί σε μια ισόπεδη διάβαση στο Nosaby της Σουηδίας (φωτογραφία). Από τη σφοδρή σύγκρουση το πρώτο βαγόνι εκτινάχτηκε, τούμπαρε και χτύπησε σε ένα δέντρο αρκετά μέτρα έξω από τη γραμμή, ενώ τα άλλα δύο εκτροχιάστηκαν. Ο μηχανοδηγός και ένας επιβάτης σκοτώθηκαν, ενώ 49 επιβάτες τραυματίστηκαν, οι 4 εκ των οποίων βαριά.

Τέσσερα χρόνια μετά το δυστύχημα, Σουηδοί ερευνητές πήραν συνεντεύξεις από 14 επιβάτες που δέχτηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη, η οποία είχε σκοπό να καταγράψει τις εμπειρίες και το βαθμό ανθεκτικότητας όσων επιβίωσαν.

Αφού ανακάλεσαν στη μνήμη και περιέγραψαν με λεπτομέρεια την τραυματική εμπειρία και τα συναισθήματα που τους κατέκλυσαν, οι επιζώντες ρωτήθηκαν για τα στηρίγματα που βοήθησαν τον καθένα να ξεπεράσει το τραύμα και να προχωρήσει στη ζωή του.

Μιλώντας για την εμπειρία ξανά και ξανά

Η ανάγκη να βρίσκονται με άλλους ανθρώπους και η ασφάλεια της οικογένειας και του φιλικού περιβάλλοντος, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο κτίσιμο της ανθεκτικότητας. Η μοναξιά εκφραζόταν με όρους απελπισίας, άγχους και πανικού, ενώ αντίθετα η επαφή με τους άλλους τους βοηθούσε να σκεφτούν κάτι άλλο εκτός από το τραυματικό γεγονός.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες δήλωσαν πως είχαν μια έντονη ανάγκη να μιλήσουν για την εμπειρία τους ξανά και ξανά, καθώς η δυνατότητα να τη μοιραστούν με οικεία πρόσωπα λειτουργούσε ανακουφιστικά. Οι συνεδρίες με επαγγελματίες ψυχοθεραπευτές βοήθησαν εξίσου ορισμένους από αυτούς στην επεξεργασία των συναισθημάτων τους και ήταν πολύ σημαντικές για τη διαδικασία επούλωσης των πληγών.

"Πραγματικά, έπρεπε να μιλήσω πολύ για αυτό. Μιλούσα για αυτό όλη την ώρα", θυμάται η Τζέιν, μια από τις επιβάτιδες, προσθέτοντας πως ήταν ιδιαίτερα ευεργετική η συζήτηση με άλλους επιβάτες της ίδιας αμαξοστοιχίας.

Η επίσκεψη στον τόπο του συμβάντος

Για ορισμένους από τους συμμετέχοντες η επίσκεψη στον τόπο του δυστυχήματος λειτούργησε ευεργετικά, καθώς τους βοήθησε να κατανοήσουν το γεγονός. Οι περισσότεροι το έκαναν και όσοι δεν είχαν την ευκαιρία δήλωσαν μετανιωμένοι, καθώς ένιωθαν πως έλλειπαν κάποια κομμάτια του παζλ, που άλλοι συνεπιβάτες τους είχαν πάρει.

"Ήταν μια εντελώς διαφορετική οπτική. Δεν ήταν το ίδιο όπως όταν ήμασταν εκεί", μαρτυρά η Νόρα.

Στην ίδια λογική, η παρακολούθηση των ειδήσεων από τα ΜΜΕ βοήθησε τους επιζώντες στην διαδικασία ανασύνθεσης των γεγονότων και την ολιστική κατανόηση όσων συνέβησαν. Επιβαίνοντες δήλωσαν πως παρακολουθούσαν κάθε δελτίο ειδήσεων και αποθήκευσαν δεκάδες άρθρα από έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Μόνο ένας από τους 14 δήλωσε πως δεν το έκανε, δηλώνοντας πως μετανιώνει, ενώ ένας άλλος είπε πως έπρεπε να καλύπτει τις φωτογραφίες με το εκτροχιασμένο τρένο που συνόδευαν τα ρεπορτάζ.

Εξίσου χρήσιμες ήταν οι οργανωμένες κοινές ομαδικές συναντήσεις που οργανώθηκαν, στις οποίες οι επιβάτες της μοιραίας αμαξοστοιχίας είχαν την δυνατότητα να ανταλλάξουν εμπειρίες που βίωσαν από κοινού, αλλά και να ακούσουν ειδικούς επιστήμονες να εξηγούν πώς συνέβη το δυστύχημα και ποια επίπτωση είχε στους επιβάτες, με κριτήρια το βαγόνι και τη θέση που καθόταν ο καθένας.

Όπως ήταν αναμενόμενο, όσοι κάθονταν στο πρώτο βαγόνι είχαν εκτεθεί σε μεγαλύτερο κίνδυνο για τη ζωή τους και είχαν τα πιο τρομακτικά βιώματα να διηγηθούν. Σημειώνεται, πάντως πως ορισμένοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις ομαδικές συναντήσεις.

Έχοντας εξαπατήσει το θάνατο

Το σύνολο των επιζώντων δήλωσαν εξαιρετικά ευγνώμονες που κατάφεραν να βγουν ζωντανοί από ένα τέτοιο γεγονός, κερδίζοντας μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Κάποιοι είδαν την επιστροφή στο σπίτι ως αναγέννηση και στο εξής εκτιμούσαν περισσότερο από πριν την οικογένεια, τους φίλους και την ίδια τη ζωή.

Ωστόσο, οι μελετητές τους διαχώρισαν σε δύο ομάδες, με βάση τις απαντήσεις τους: Κάποιοι ένιωθαν πως εξακολουθούσαν να ζουν μια ζωή στοιχειωμένη από το παρελθόν, ενώ άλλοι είπαν πως η εμπειρία έδωσε στη ζωή τους μεγαλύτερη αξία.

Οι επιζώντες της πρώτης κατηγορίας δήλωσαν πως ο ήχος του τρένου ή το τρίξιμο του φρένου ξυπνά μέσα τους δυσάρεστα συναισθήματα, με αποτέλεσμα να τρομάζουν ακόμα και με το άκουσμα ενός ποδηλάτου που τρίζει. Αρκετοί ανέφεραν ότι τους στοιχειώνουν εφιάλτες από τη σύγκρουση και ότι ο φόβος τους εμποδίζει να κάνουν πράγματα που έκαναν πριν απ΄ αυτή.

"Δεν έχω ταξιδέψει ακόμα με τρένο. Δεν θα πάω ποτέ ξανά με τρένο. Έχει επηρεάσει πάρα πολύ τη ζωή μου, τόσο με πόνο όσο και ψυχολογικά", ανέφερε η Μπεατρίς.

Στη δεύτερη ομάδα, οι ισχυρές αναμνήσεις της τραυματικής εμπειρίας άρχισαν να ξεθωριάζουν με την πάροδο του χρόνου, επιτρέποντας στους επιζώντες να συμβιβαστούν με αυτό και να προχωρήσουν στην ζωή τους.

"Νιώθω ότι συνήλθα αρκετά γρήγορα. Φυσικά οι αναμνήσεις της πρώτης νύχτας ήταν δυνατές, αλλά στη συνέχεια ξεθώριασαν σταδιακά και ένιωσα ότι θα μπορούσα να συνεχίσω μια φυσιολογική ζωή ξανά", ανέφερε η Γκαμπριέλα.