Άσκηση κατά την αιμοκάθαρση με παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας

Ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση περιηγούνται σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας και αλληλεπιδρούν με αυτό, παίζοντας διαδραστικά παιχνίδια κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Με κινήσεις των ποδιών τους κατευθύνουν το καλάθι δεξιά ή αριστερά στην οθόνη ώστε να συλλέξουν τους καρπούς που πέφτουν από δύο μηλιές, παίρνουν τα κατάλληλα χρώματα από την εικονική παλέτα για να χρωματίσουν ένα μαξιλάρι ή επιλέγουν τη σωστή απάντηση σε ερωτήματα που αφορούν την υγεία τους και τη σωστή διατροφή. Με τον τρόπο αυτό, συμμετέχοντας σε διάφορα σενάρια, περνούν δημιουργικά τις ώρες της αιμοκάθαρσης, ψυχαγωγούνται, ασκούνται σωματικά και πνευματικά, ενώ εμπεδώνουν πληροφορίες που σχετίζονται με την διατροφή και τις συνήθειες που θα βελτιώσουν την σωματική και την ψυχική τους υγεία.

Τα παραπάνω αποτελούν μέρος του GoodRENal, ενός καινοτόμου ευρωπαϊκού προγράμματος με ελληνική συμμετοχή, που στοχεύει στην προώθηση υγιεινών συνηθειών τρόπου ζωής σε άτομα με χρόνια νεφρική νόσο. Στο έργο συμμετέχουν ερευνητές από την Σουηδία, την Ελλάδα, το Βέλγιο και την Ισπανία, με εταίρο από ελληνικής πλευράς το ΑΠΘ.

Στο πλαίσιο επιστημονικής ημερίδας με θέμα "Ποιότητα Ζωής στη Χρόνια Νεφρική Νόσο", που διοργανώθηκε στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕΔΕΑ) του ΑΠΘ, ερευνητές αναφέρθηκαν στο καινοτόμο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, ενώ ανέλυσαν τα εντυπωσιακά οφέλη της σωματικής άσκησης σε άτομα με νεφρική νόσο.

Άσκηση στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού

Το Εργαστήριο Αθλητιατρικής του ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ σχεδιάζει και υλοποιεί εδώ και δεκαετίες προγράμματα άσκησης για νεφροπαθείς, τα οποία βρίσκουν εφαρμογή στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού του πανεπιστημιακού νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.

Όπως ανέφερε η επιστημονική συνεργάτρια του Εργαστηρίου, Βασιλική Μίχου, η εφαρμογή γίνεται κατά τις 2 πρώτες ώρες της συνεδρίας αιμοκάθαρσης, με μια συχνότητα περίπου τρεις φορές την εβδομάδα.

"Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σε πρώτη φάση μια αερόβια άσκηση που πραγματοποιείται με ποδηλατοεργόμετρο, με διάρκεια από 10 ως και 60 λεπτά, που είναι εξατομικευμένη ανάλογα με τις ικανότητες του ασθενή. Ακολουθεί ενδυνάμωση των άνω και κάτω άκρων με λάστιχα, βάρη και μπάλες και στο τέλος η αποθεραπεία και η καταμέτρηση της αρτηριακής πίεσης, που γίνεται τόσο στην αρχή όσο και 15 λεπτά πριν το τέλος της άσκησης", σημείωσε, προσθέτοντας πως η καρδιακή συχνότητα και η αρτηριακή πίεση αξιολογούνται κάθε 15 λεπτά από το προσωπικό προκειμένου να ανιχνευτούν έγκαιρα τυχόν προβλήματα. Η αύξηση του φορτίου γίνεται προοδευτικά.

Παράλληλα, σχεδιάζονται και προτείνονται στους ασθενείς ειδικά προγράμματα άσκησης για τις μέρες εκτός αιμοκάθαρσης, που εκτελούνται στο σπίτι, σε δημοτικά γυμναστήρια ή σε ειδικά κέντρα αποκατάστασης, καθώς και στο κολυμβητήριο. Η προπόνηση που γίνεται κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης έχει υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής και συμμόρφωσης των ασθενών, σύμφωνα με την ερευνήτρια, η οποία έκανε αναφοράς και στο ερευνητικό project GoodRENal.

Βελτίωση ποιότητας ζωής με την άσκηση

Σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια Αθλητιατρικής ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ Δήμητρα Μαμελετζή, οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο εμφανίζουν 50% χαμηλότερη φυσική δραστηριότητα από τον υγιή πληθυσμό, ενώ πάνω από τους μισούς ασκούνται λιγότερο από μια φορά την εβδομάδα. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η ίδια η αιμοκάθαρση, που ουσιαστικά τους στερεί 3 από τις 7 μέρες της εβδομάδας, λόγω κόπωσης πριν, ακινητοποίησης κατά τη διάρκεια και εξάντλησης μετά τη συνεδρία.

Ωστόσο, η υποκινητικότητα έχει πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της νόσου και στην γενικότερη κατάσταση της υγείας των ασθενών, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, ενώ όσο εξελίσσεται η νόσος ως προς τα στάδιά της, τόσο επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα ζωής. Πιο συγκεκριμένα, επιδεινώνει την απώλεια μυικής μάζας, μειώνει τη δύναμη, την καρδιοαναπνευστική επάρκεια και την λειτουργική ικανότητα του ασθενή, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι συμβάλλει και στην ταχύτερη εξέλιξη της νόσου.

Αντίθετα, όπως επεσήμανε η κ.Μαμελετζή, η φυσική δραστηριότητα αντικρούει όλες τις αρνητικές επιπτώσεις της υποκινητικότητας, και επιπρόσθετα επιφέρει πολύ σημαντικά οφέλη. "Όπως κατέδειξε μελέτη του 2013 στο Lancet, ακόμα και μικρά ποσά φυσικής δραστηριότητας μπορεί να μειώσουν κατά 13% τη θνησιμότητα", ανέφερε, ενώ επικαλέστηκε μεταξύ άλλων μελέτη της καρδιολόγου, καθηγήτριας και διευθύντριας του Εργαστηρίου Αθλητιατρικής, Ευαγγελίας Κουϊδή, σύμφωνα με την οποία οι ασθενείς που ασκούνται - είτε στη διάρκεια της αιμοκάθαρσης, είτε στο σπίτι ή στο γυμναστήριο - βελτιώνουν τόσο πολύ κάποιες παραμέτρους της ποιότητας ζωής τους που τελικά τείνουν να πλησιάσουν τις αντίστοιχες των υγιών ατόμων.

"Τα κύρια οφέλη της άσκησης είναι η βελτίωση φυσικής επάρκειας, η μείωση αισθήματος κόπωσης, η μείωση καρδιαγγειακού κινδύνου, η βελτίωση ψυχοκοινωνικής κατάστασης και όλα αυτά οδηγούν σε βελτίωση της ποιότητας ζωής, μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας", τόνισε η κ.Μαμελετζή.

Μάλιστα, η άσκηση κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης φαίνεται ότι βελτιώνει και την ποιότητα της ίδιας της αιμοκάθαρσης. "Ουσιαστικά, βοηθάει στην πιο γρήγορη κάθαρση ουσιών όπως η ουρία, η κρεατινίνη, έχει παρατηρηθεί μικρότερη αύξηση του Καλίου, έχει παρατηρηθεί ότι με μία μόνο άσκηση κατά την αιμοκάθαρση έχουμε αυξημένη αποβολή του φωσφόρου, ουσιαστικά δηλαδή έχουμε βελτίωση της ποιότητας της αιμοκάθαρσης άμεσα", κατέληξε.

Η ημερίδα διοργανώθηκε από τις Α' και Β' Νεφρολογικές Κλινικές του ΑΠΘ στα νοσοκομεία Ιπποκράτειο και ΑΧΕΠΑ, αντίστοιχα, το εργαστήριο Αθλητιατρικής του ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ, την Επιτροπή Υγείας του Πανεπιστημίου, την European Assοciation of Rehabilitation in Kidney Disease και τον Σύλλογο Νεφροπαθών Θεσσαλονίκης.