Πόσο εφικτή είναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας στην Ελλάδα

Οι στόχοι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη της ηπατίτιδας Β και C σε παγκόσμιο επίπεδο, προέβλεπαν πως μέχρι το 2020 θα έπρεπε να είχαν μειωθεί οι νέες μολύνσεις κατά 30% και οι θάνατοι κατά 10%. Τα στοιχεία διεθνών μελετών δείχνουν πως απέχουμε πολύ από την επίτευξη αυτών των στόχων. Ακόμη πιο φιλόδοξοι μοιάζουν οι στόχοι για το 2030, που δεν είναι πολύ μακριά: Σε 6,5 χρόνια από σήμερα, οι νέες λοιμώξεις πρέπει να έχουν μειωθεί σε ποσοστό 90% και οι θάνατοι κατά 65%.

Όπως προκύπτει από τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 21ου Πανελλήνιου Ηπατολογικού Συνεδρίου και της 30η Διημερίδας "Στέφανος Χατζηγιάννης", που διεξάγονται στα Ιωάννινα, ελάχιστες χώρες του κόσμου θα καταφέρουν να "πιάσουν" τους συγκεκριμένους στόχους, ενώ για την Ελλάδα προβλέπεται πως με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί να τους πετύχει ούτε το 2050.

Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος ζητά επαναδραστηριοποίηση των επιτροπών του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ηπατίτιδα, που "πάγωσαν" το 2019, ενώ ο ΕΟΔΥ παραδέχεται την σημαντική υστέρηση της χώρας στην επιτήρηση και προαναγέλλει προσπάθεια αξιοποίησης δεδομένων από τις ηλεκτρονικές βάσεις της ΗΔΙΚΑ και του ΕΟΠΥΥ.

Πολύ φιλόδοξοι στόχοι

Όπως ανέφερε η Γιώτα Τουλούμη, καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας στο ΕΚΠΑ, οι στόχοι του ΠΟΥ για το 2030 προβλέπουν μείωση κατά 95% των νέων μολύνσεων για την ηπατίτιδα Β και 80% για την ηπατίτιδα C, καθώς και μείωση κατά 65% των θανάτων και από τους δύο τύπους. Επίσης, οι διαγνώσεις πρέπει να ξεπεράσουν το 90% - από μόλις 9% για την ηπατίτιδα Β και 20% για την ηπατίτιδα C που ήταν το 2015 - και από αυτές τις διαγνώσεις το 80% των ασθενών να λάβει θεραπεία.

"Έχουμε τεράστιες αποκλίσεις ακόμα από αυτούς τους πολύ φιλόδοξους στόχους, σε παγκόσμιο επίπεδο", επεσήμανε, ενώ έκανε αναφορά και στην επίπτωση της πανδημίας COVID-19, που είχε ως συνέπεια να σταματήσουν για ένα χρόνο όλες οι προσπάθειες εξάλειψης των ηπατίτιδων. "Αυτό θα το φέρουμε μαζί μας μέχρι το 2030, εκτός κι αν πάρουμε περισσότερα μέτρα", είπε.

Η καθηγήτρια αναφέρθηκε σε διεθνείς μελέτες που δείχνουν πως αν συνεχίσουμε τις επιδόσεις και τις πολιτικές που υπάρχουν σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο 11 χώρες θα "πιάσουν" τους στόχους του ΠΟΥ ως το 2030. Για ορισμένες χώρες προβλέπεται ότι αυτοί μπορούν να επιτευχθούν μεταξύ 2030 και 2040, ενώ άλλες δεν αναμένεται να τους πετύχουν ούτε μέχρι το 2050. Μεταξύ των τελευταίων είναι και η Ελλάδα.

"Πρέπει να εστιάσουμε και στη διάγνωση των αδιάγνωστων και στα προγράμματα μείωσης βλάβης και στην ισότιμη πρόσβαση στη θεραπεία, κυρίως σε ευάλωτους πληθυσμούς", κατέληξε η κ. Τουλούμη.

Δ. Παρασκευής: Υστερούμε στην επιτήρηση

Ο Δημήτρης Παρασκευής, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας - Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ και αντιπρόεδρος ΕΟΔΥ, παραδέχτηκε την υστέρηση της χώρας στην επιτήρηση των ηπατίτιδων. "Έχει πολύ μεγάλη σημασία να έχουμε πληρότητα και ποιότητα δεδομένων στο βαθμό του εφικτού, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει", είπε και αναφέρθηκε στο πλάνο που έχει καταρτιστεί για τη βελτίωση της εικόνας.

Αφού διευκρίνισε πως η προσπάθεια δεν μπορεί να βασιστεί σε δηλώσεις στοιχείων από τους επαγγελματίες Υγείας, επειδή είναι υπερκορεσμένοι με την διαχείριση των ασθενών, προανήγγειλε μια προσπάθεια αξιοποίησης των στοιχείων από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων που είναι διαθέσιμα από διαφορετικές πηγές.

"Βασικό είναι να έχουμε μια εικόνα για τον αριθμό των ατόμων που λαμβάνουν θεραπεία σε ότι αφορά τη C. Να εκμεταλλευτούμε δηλαδή τα δεδομένα που υπάρχουν στις ηλεκτρονικές βάσεις, τόσο από την ΗΔΙΚΑ όσο και από τον ΕΟΠΥΥ", είπε και πρόσθεσε πως θα γίνει προσπάθεια αυτά τα στοιχεία να συνδυαστούν με εργαστηριακά δεδομένα από ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Παράλληλα, θα υπάρξει στενότερη συνεργασία με φορείς όπως ο ΟΚΑΝΑ για την καταγραφή των στοιχείων που αφορούν τους ειδικούς πληθυσμούς των χρηστών ουσιών, καθώς και με την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Στόχος είναι να γνωρίζουμε όχι μόνο ποιοι βρίσκονται σε θεραπεία αλλά και τα άτομα που διαγιγνώσκονται, γιατί χωρίς αυτά τα δεδομένα η προσπάθεια για την εξάλειψη θα είναι ελλιπής, σημείωσε ο κ. Παρασκευής.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που σταμάτησε

Η εξάλειψη της ηπατίτιδας πρέπει να γίνει ξανά πολιτική προτεραιότητα και να επαναδραστηριοποιηθούν οι επιτροπές του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, τόνισε ο Ιωάννης Γουλής, καθηγητής Γαστρεντερολογίας του ΑΠΘ και αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος (ΕΕΜΗ).

"Στην Ελλάδα ξεκινήσαμε αρκετά δυναμικά το 2017, πολύ γρήγορα και από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη δημοσιεύσαμε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Επίσης, σχετικά γρήγορα, στις αρχές 2018 ξεκίνησε το έργο της η Επιτροπή υλοποίησης του Σχεδίου, με τακτικές ανά μήνα συνεδριάσεις από τον Φεβρουάριο του 2018 ως τον Απρίλιο του 2019. Και μετά STOP. Αυτό για μένα είναι ένα πρόβλημα", επισήμανε ο κ. Γουλής, απευθυνόμενος στον αντιπρόεδρο του ΕΟΔΥ.

Ο ίδιος αναφέρθηκε σε σημαντικές πρωτοβουλίες, που έχουν βάλει γερές βάσεις στον τομέα της μικροεξάλειψης των ηπατίτιδων, μέσα από τα προγράμματα στις μονάδες του ΟΚΑΝΑ, στα καταστήματα κράτησης και σε ενεργούς χρήστες στο δρόμο, καθώς και σε πάσχοντες με μεσογειακή αναιμία.

Στο πλαίσιο των δράσεων στις φυλακές, έχουν εξεταστεί 1.976 κρατούμενοι σε 6 σωφρονιστικά καταστήματα, βρέθηκαν 281 άτομα θετικά στα αντισώματα για την ηπατίτιδα C. Θεραπεία έλαβαν τα 151 απ΄ αυτά, καθώς 98 άτομα δεν είχαν ΑΜΚΑ και 53 μετήχθησαν ή αποφυλακίστηκαν.

Παράλληλα, "τρέχει" το φιλόδοξο πρόγραμμα "Τιτυός" που αφορά περίπου 2.000 ωφελούμενους του ΟΚΑΝΑ, Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Οργανισμού, Αθανάσιο Θεοχάρη, τα αναμενόμενα οφέλη του προγράμματος είναι η αποτροπή 180 κιρρώσεων, η αποφυγή 82 περιπτώσεων ηπατοκυτταρικού καρκίνου και η πρόληψη 26 θανάτων μέχρι το 2028. Αναμένεται να εξοικονομηθούν 8 εκατ. ευρώ από το σύστημα υγείας από τις δαπάνες νοσηλείας και τις δαπάνες θεραπείας της ηπατίτιδας C των ωφελούμενων.

Τα προγράμματα "Αριστοτέλης" και "Αλέξανδρος" στοχεύουν στους πληθυσμούς των ενεργών χρηστών στο δρόμο που δεν έχουν πρόσβαση σε προγράμματα υποκατάστασης. Σύμφωνα με τον κ. Γουλή, έχει επιτευχθεί η έναρξη θεραπείας σε πάνω από το 50% ενός δύσκολου πληθυσμού.

Η οπτική των ασθενών

Η αντιπρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, Εύη Ορφανού, ζήτησε, μεταξύ άλλων, την καλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε συνεργασία με τους συλλόγους ασθενών, προληπτικό έλεγχο για έγκαιρη διάγνωση, μαζικούς ελέγχους σε ιδρύματα και χρήστες, ηλεκτρονικό φάκελο υγείας, μητρώο ασθενών καθώς και ισότιμη πρόσβαση ασθενών σε διάγνωση και θεραπεία.