Κλιματική αλλαγή: πώς αυξάνονται οι λοιμώξεις μέσω του νερού, των τροφίμων και των φορέων

Η κλιματική αλλαγή επιδρά σημαντικά στην εμφάνιση μολυσματικών ασθενειών και στην ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά, κάτι που θα γίνει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό στο μέλλον.

Το πώς διαμορφώνεται η σημερινή κατάσταση στη Γερμανία και πώς το σύστημα υγείας μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες προκλήσεις που θέτουν οι μολυσματικές ασθένειες είναι το περιεχόμενο μιας έκθεσης που δημοσιεύθηκε εχθές στο "Journal of Health Monitoring".

Συντονισμένη από το Ινστιτούτο Robert Koch (RKI), η έκθεση αξιολόγησης για την κλιματική αλλαγή και την υγεία 2023 είναι η πρώτη από τα τρία μέρη.

"Η προστασία του κλίματος είναι προστασία της υγείας", δήλωσε η συν-συγγραφέας της έκθεσης, Elke Hertig, από το Πανεπιστήμιο του Άουγκσμπουργκ.

Με τις προσεγγίσεις One Health ή Planetary Health, οι συντάκτες θέλουν να προωθήσουν ταυτόχρονα την προστασία του κλίματος και να βρουν στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Αυτό απαιτεί, μεταξύ άλλων, περισσότερη έρευνα, εκπαίδευση και καλή παρακολούθηση των παθογόνων μικροοργανισμών.

Η έκθεση ασχολείται με την εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών που σχετίζονται με φορείς και τρωκτικά, με τις υδατογενείς και τροφιμογενείς λοιμώξεις και δηλητηριάσεις, καθώς και με την αντοχή στα αντιμικροβιακά λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.

Η έμφαση δίνεται συχνά στις ασθένειες που μεταδίδονται με διαβιβαστές, λέει ο συν-συγγραφέας Klaus Stark του RKI. "Το ασιατικό κουνούπι τίγρης έχει εγκατασταθεί στη Γερμανία εδώ και πολλά χρόνια". Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι σημαντικό να ευαισθητοποιηθεί τόσο ο πληθυσμός όσο και οι ιατροί να σκέφτονται τον δάγκειο πυρετό σε περιοχές όπου υπάρχει το κουνούπι τίγρης, εάν ο πυρετός είναι ασαφής.

Επιπλέον, οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την εξάπλωση άλλων ασθενειών που σχετίζονται με διαβιβαστές, όπως η chikungunya, ο πυρετός του Δυτικού Νείλου, η νόσος του Lyme (βορρελίωση) ή η πρώιμη καλοκαιρινή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, αναφέρει η έκθεση.

Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και άλλες μολυσματικές ασθένειες. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε περισσότερο στα παθογόνα που είναι ευαίσθητα στο κλίμα σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, δήλωσε ο Klaus Stark. Αυτό αφορά κάθε πολίτη ξεχωριστά, το ιατρικό επάγγελμα, τις αρμόδιες αρχές και τα Ινστιτούτα.

Κάθε χρόνο, η αύξηση των θερμοκρασιών στην επιφάνεια της θάλασσας, η οποία έχει ήδη καταγραφεί στη Βόρεια και τη Βαλτική Θάλασσα, οδηγεί σε αυξημένη δονητική νόσο μη χολέρας και επομένως πιθανώς σε αύξηση των λοιμώξεων, εξηγούν οι συγγραφείς.

Σύμφωνα με τον Σταρκ, επί του παρόντος υπάρχουν περίπου δέκα έως 20 κρούσματα της νόσου ετησίως, τα οποία ωστόσο θα μπορούσαν να αυξηθούν με την άνοδο των θερμοκρασιών. Και εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντική η εκπαίδευση του πληθυσμού καθώς και των εργαζόμενων στις εγκαταστάσεις αποκατάστασης αλλά και στα ιατρικά επαγγέλματα.

Λόγω των μεταβαλλόμενων συνθηκών νερού, ο κίνδυνος μόλυνσης από νόσο των λεγεωνάριων, τα κυανοβακτήρια, αλλά και τα μυκοβακτήρια ή τους μύκητες θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί. Η έκθεση ασχολείται επίσης με λοιμώξεις και δηλητηριάσεις που σχετίζονται με τρόφιμα, όπως αυτές που προκαλούνται από τα βακτήρια σαλμονέλας ή τα καμπυλοβακτηρίδια.

Ο λόγος γι' αυτό είναι, μεταξύ άλλων, ότι λόγω της ολοένα αυξανόμενης έλλειψης νερού, γίνεται όλο και μεγαλύτερη χρήση επεξεργασμένων λυμάτων για την άρδευση τροφίμων, αναφέρει η έκθεση.

Εκτός από τις μολυσματικές ασθένειες, η αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά και σε περισσότερες νοσοκομειακές λοιμώξεις, όπως δείχνουν οι συντάκτες της έκθεσης βάσει συστηματικής ανασκόπησης.

Βελτίωση της παρακολούθησης

Οι περισσότεροι κλιματικά ευαίσθητοι λοιμογόνοι παράγοντες έχουν ήδη δηλωθεί, δήλωσε ο Stark. Οι δυνατότητες παρακολούθησης περιλαμβάνουν την αποστολή κουνουπιών από τον πληθυσμό μέσω του επιστημονικού προγράμματος πολιτών "Mosquito Atlas" ή μέσω μιας συστηματικής έρευνας.

Η ερευνήτρια για το κλίμα, Marina Treskova, από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης αναφέρθηκε σε ένα άλλο πρόγραμμα στο οποίο τα κουνούπια που εντοπίζονται μπορούν να φωτογραφηθούν μέσω της εφαρμογής. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης γίνονται αντικέιμενο επεξεργασίας,  έτσι ώστε να μπορούν να αναγνωριστούν τα είδη.

Κατά την παρακολούθηση των κουνουπιών, μπορεί κανείς να μάθει κάτι και από άλλες χώρες, δήλωσε η Treskova. Η Σρι Λάνκα, για παράδειγμα, έχει εφαρμόσει καλή παρακολούθηση.

Η έκθεση για την κλιματική αλλαγή και την υγεία 2023 θα δημοσιευθεί σε τρία τεύχη μιας σειράς άρθρων στο περιοδικό "Journal of Health Monitoring". Η δημοσίευση συντονίζεται στο πλαίσιο του έργου "KlimGesundAkt", το οποίο χρηματοδοτείται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας (BMG).

Η δεύτερη έκθεση έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει το τρίτο τρίμηνο και θα εστιάζει στο θέμα των μη μεταδοτικών ασθενειών. Η τρίτη έκδοση, η οποία θα δημοσιευθεί το τέταρτο τρίμηνο εξετάζει την ισότητα των ευκαιριών υγείας αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.