Διπολική διαταραχή: Αρκούν μόνο τα φάρμακα;

Δεν υπάρχουν δύο ίδιοι άνθρωποι με διπολική διαταραχή. Καθένας είναι μοναδικός, με διαφορετική προσωπικότητα και ταπεραμέντο, ξετυλίγοντας το προσωπικό του κουβάρι εμπειριών, τραυμάτων και βιωμάτων. Σε αυτό το δύσκολο ταξίδι της διπολικής, μεταπηδώντας από τη βαθιά κατάθλιψη στη μανιακή διάθεση και ενεργητικότητα, ορισμένοι μαθαίνουν έγκαιρα τη διάγνωση και ακολουθούν μια αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο, άλλοι εξακολουθούν τα ταλαιπωρούνται με λάθος διαγνώσεις και φαρμακοθεραπείες, διαιωνίζοντας το πρόβλημα.

Ας δούμε πως περιγράφουν άτομα με διπολική διαταραχή τα συμπτώματά τους:

Υπομανία: 'Νιώθω ότι καίγονται οι φλέβες μου από τη χαρά και τη λαγνεία'.

Μανία: 'Όταν αρχίζει η χαρά, το θηρίο μέσα μου είναι έτοιμο να ξυπνήσει, να τα διαλύσει όλα'.

Κατάθλιψη: 'Πέφτω στο κενό. Ούτε να μιλήσω δεν μπορώ. Δεν αντέχω τον εαυτό μου'.

Μεικτή κατάσταση: 'Δεν μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου. Νιώθω σαν το εκκρεμές. Λες και περπατάω σε δρόμο που σείεται'.

Εγώ φταίω;

Συχνά, την περίοδο που το άτομο λαμβάνει τη διάγνωση και προσπαθεί να προσαρμοστεί με τα νέα δεδομένα, μπορεί να αναρωτιέται τι οδήγησε στην εμφάνιση της νόσου. Πολλές φορές τα άτομα νιώθουν ενοχικά, υπεραναλύουν το παρελθόν, τι πήγε λάθος, τι δεν διαχειρίστηκαν σωστά, ή ότι οι γονείς πυροδότησαν την ασθένεια με τηνσυμπεριφορά τους. Η αλήθεια είναι ότι δεν φταίει κανείς. Ένα συνονθύλευμα παραγόντων ευθύνεται για την διπολική διαταραχή, και κάποιοι από αυτούς, ακόμη δεν είναι κατανοητοί (γενετικοί, νευροβιολογικοί, ενδοκρινολογικοί, ανατομικοί, προδιάθεση και ευαλωτότητα στο στρες).

 Είναι απίθανο να υπήρχε κάτι που να μπορούσατε να είχατε κάνει εσείς ή η οικογένεια για να την προλάβετε. Συνεπώς, είναι άδικο για τον εαυτό σας, να τον κατηγορείτε ή να τον αμφισβητείτε για κάτι τόσο σημαντικό που ήτανε στον έλεγχό σας.

'Φάρμακα ψυχής': Θα κάνουν τη ζωή μου καλύτερη;

Η διπολική διαταραχή συνιστά μια χρόνια ψυχική ασθένεια, η οποία αντιμετωπίζεται πρωτίστως με φαρμακευτική αγωγή. Όταν μιλάμε για 'θεραπεία' της διπολικής, εννοούμε μάλλον τη ρύθμιση παρά την απόλυτη ίαση από τη νόσο. Είναι σαν να έχουμε μέσα μας ένα κουμπί on / off αλλά το τηλεχειριστήριο βρίσκεται στα χέρια του εγκεφάλου μας, ο οποίος καθορίζει τις λειτουργίες του με βάση αυτά που λαμβάνει από το περιβάλλον και τις προσωπικές μας αντιδράσεις και συναισθήματα.

Συνεπώς, ο κύριος στόχος είναι να σταθεροποιηθούν οι συναισθηματικές διακυμάνσεις, ώστε να λειτουργεί το άτομο με την ορθή κρίση και βούλησή του, με φυσιολογική συναισθηματικότητα, αποκαθιστώντας τις συνέπειες της ασθένειας στην επαγγελματική του ζωή, την κοινωνικότητά του, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την παρορμητικότητά του.

Μπορεί ορισμένοι να χρειαστεί να δοκιμάσουν διαφορετικά φάρμακα, μέχρι να βρουν αυτό που τους ταιριάζει και δεν προκαλεί παρενέργειες. Οι σταθεροποιητές διάθεσης όπως το Λίθιο, αντιεπιληπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη σταθεροποίηση της διάθεσης, για τον έλεγχο της διαταραχής της σκέψης και της συμπεριφοράς.

Όταν η φαρμακευτική αγωγή αρχίζει να δρα, νιώθετε καλύτερα. Σε αυτό το σημείο πάντα μπαίνει ο πειρασμός 'θα ήθελα να σταματήσω το φάρμακο γιατί νιώθω καλύτερα'. Εάν σταματήσετε να λαμβάνετε τα φάρμακά σας, είναι πολύ πιθανό τα συμπτώματα να επανεμφανιστούν. Αν τα διακόψετε απότομα, ίσως να αρχίζετε να νιώθετε ανήσυχοι, ευερέθιστοι, να έχετε μια σύγχυση. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να ενημερώνετε τον γιατρό σας για τις επιθυμίες σας, τους ενδοιασμούς σας, και την πιθανότητα να μειώσετε τις δόσεις σταδιακά.

Τα ορόσημα στη θεραπεία της Διπολικής Διαταραχής

Φαρμακοθεραπεία | Ψυχοθεραπεία | Αυτοβοήθεια | Ψυχοεκπαίδευση

Η αλήθεια είναι ότι τα φάρμακα δεν αρκούν από μόνα τους. Αν σας έλεγε κανείς ότι εφόσον έχετε προδιάθεση για υψηλή χοληστερίνη, ένα χάπι την ημέρα θα σας προστάτευε από κάθε κίνδυνο θα σας έπειθε; Δεν θα αναρωτιόσασταν 'τι να προσέξω; πώς να διατηρήσω τη χοληστερίνη σε χαμηλά επίπεδα; Τι πρέπει να αποφεύγω; Να αλλάξω τη διατροφή μου; Να ξεκινήσω σωματική άσκηση; Μήπως το στρες χειροτερεύει την κατάσταση;

Όπως θωρακίζουμε τον εαυτό μας απέναντι σε μια σωματική δυσλειτουργία, το ίδιο προσπαθούμε να κάνουμε και με την ψυχική. Το φάρμακο αρχικά θα μας ανακουφίσει από τα συμπτώματα, μπορεί κατά καιρούς να βιώνουμε ορισμένα συμπτώματα, όχι στην ίδια ένταση, μπορεί να υπάρχουν υποτροπές από ήπιες έως και σοβαρές, μπορεί και καθόλου.

Η Ψυχοεκπαίδευση εστιάζει ακριβώς στη φύση της διπολικής διαταραχής που βιώνει το άτομο και να ενδυναμώσει τις παράπλευρες ευαλωτότητές του και τις αδυναμίες του. Η διαχείριση του στρες, οι τρόποι αντιμετώπισης δυσάρεστων γεγονότων που μπορεί να πυροδοτήσουν συμπτώματα, η αλλαγή του τρόπου σκέψης, η ενίσχυση θετικών εναλλακτικών συμπεριφορών και ο επαναπρογραμματισμός της καθημερινότητας, θα προσφέρουν μεγαλύτερη ασφάλεια για το άτομο, ανακτώντας την αυτοεκτίμησή του και μια υγιή στάση ζωής.

Πολλοί άνθρωποι δεν υποφέρουν μόνο από διπολική διαταραχή. Πολύ συχνά, τα άτομα συνοδεύονται και από άλλα ψυχολογικά ζητήματα που δυσχεραίνουν την κατάσταση, όπως η ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή, η διαταραχή πανικού, η μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας, κοινωνικό άγχος, εξαρτήσεις. Η ψυχοθεραπεία εδώ είναι αναγκαία για να αντιμετωπίσει το κάθε πρόβλημα ξεχωριστά.

Παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν υποτροπή παρόλο που το άτομο λαμβάνει φαρμακοθεραπεία:

Σε συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή, το άτομο συζητά και ενημερώνεται για την πρόληψη και τους παράγοντες που είναι καλό να προσέχει ώστε να αποφευχθεί μια υποτροπή.

• Η πολύωρη έκθεση στον ήλιο.
• Ο ασταθής ύπνος. (κυρίως το εναλλασσόμενο ωράριο, ύπνος πρωινές ώρες και ύπνος βραδινές ώρες, μπορεί να πυροδοτήσουν ορμονικές αλλαγές και συναισθηματική έκπτωση. Από την αρχή μπορεί να συζητηθεί ένα πλάνο ύπνου, σταθερού, καθώς και οι συνθήκες υγιεινής ύπνου, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου). Ένας καλός σχεδιασμός σε αυτό το κομμάτι μπορεί να οδηγήσει το άτομο σιγά σιγά να διακόπτει αγχολυτικά φάρμακα που παίρνει για τις διαταραχές ύπνου.
• Το έντονο στρες. Το στρες είναι αναπόφευκτο για όλους. Ωστόσο, το άτομο δύναται να αποκτήσει καινούργια εργαλεία διαχείρισης στρεσογόνων καταστάσεων, τόσο ως προς τη στάση του και τις πεποιθήσεις του απέναντι στο άγχος, όσο και την συμπεριφορά. Για έναν άνθρωπο που τείνει να ανησυχεί εύκολα ή διακατέχεται από μια τελειοθηρία είναι εξαιρετικά χρήσιμο να εκπαιδευτεί στο να μαλακώσει μέσα του αυτά τα χαρακτηριστικά.
• Η παρερμηνεία των γεγονότων. Το νόημα και η σημασία που προσδίδουμε στα πράγματα διαμορφώνουν και τη συναισθηματική μας αντίδραση. Ένα γεγονός, όπως μια ερωτική απογοήτευση ή μια απόρριψη από τη δουλειά μπορεί να μεταφραστεί ως 'αφού το ήξερα, είμαι άχρηστος, ανίκανος, δεν θα βρω ποτέ αυτό που μου ταιριάζει', ή 'πάντα αποτυχαίνω στις σχέσεις, αυτή είναι η μοίρα μου, ποιος θα με δεχτεί για αυτό που είμαι, δεν αξίζω την αγάπη, είναι μάταιο'. Εάν αναγνωρίζετε στον εαυτό σας ένα συγκεκριμένο μοτίβο σκέψης και στάσης απέναντι στην αποτυχία, την απόρριψη, την εγκατάλειψη, την αυτοαξία σας, την διεκδικητικότητά σας, την εξάρτηση, είναι φυσικό να ερμηνεύετε κάθε λάθος ή ό,τι πάει στραβά ως προσωπική αδυναμία και ανικανότητα. Διαστρεβλώνετε τα πάντα, κάνετε υπεργενικεύσεις, βγάζετε για τον εαυτό σας αυθαίρετα συμπεράσματα, σκέφτεστε με βάση το ‘’όλα ή τίποτα’’ και ασκείτε άγρια κριτική στον εαυτό σας με αποτέλεσμα να νιώθετε ανάξιοι, ενοχικοί και απογοητευμένοι. Αυτό είναι όμως μια ψευδαίσθηση θα λέγαμε παρά η αλήθεια, οδηγώντας σας ένα βήμα πιο κοντά στην κατάθλιψη.

Ομάδες Αυτοβοήθειας

Οι ομάδες αυτοβοήθειας είναι πολύ καλή επιλογή καθώς συνδιαλέγεστε με ανθρώπους που πέρασαν από την ίδια διαταραχή, λέτε τις ιστορίες σας, ταυτίζεστε, σκέφτεστε 'δεν είμαι μόνος, δεν τα περνάω μόνο εγώ αυτά', και νιώθετε ελεύθεροι να εκφράσετε τα βιώματά σας, τις σκέψεις σας, και τα συναισθήματά σας, Οι κοινές εμπειρίες ενώνουν τους ανθρώπους με μια αυθεντική ενσυναίσθηση και κατανόηση.

Αυτοφροντίδα

• Μπορείτε να τηρείτε ένα ημερολόγιο διάθεσης όπου θα καταγράφετε και θα βαθμολογείτε τη διάθεσή σας κάθε μέρα. Έτσι, ελέγχετε τα μοτίβα των γεγονότων σε ακολουθία με τα συναισθήματά σας, επιτρέποντας στον εαυτό σας να σκεφτεί προληπτικές ενέργειες.
• Δώστε χρόνο για ξεκούραση και καλό ύπνο.
• Κάντε δημιουργικά πράγματα, δοκιμάστε νέες δραστηριότητες, χωρίς να αφήσετε τον εαυτό σας να πέσε στην παγίδα της ανίας.
• Μάθετε καινούργιους τρόπους χαλάρωσης, όπως η διαφραγματική αναπνοή κα ο διαλογισμός.
• Κάντε σωματική άσκηση.
• Ακολουθείτε μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε τροφές με αντικαταθλιπτική δράση, δίνει ενέργεια και διαύγεια.
• Κάντε κάτι χαλαρό: ένα μπάνιο, διαβάστε ένα βιβλίο, δείτε μια ταινία, περπατήστε, ακούστε μουσική.
• Μιλήστε σε κάποιον που εμπιστεύεστε. Το υποστηρικτικό περιβάλλον σε δύσκολες στιγμές είναι μια ακόμη ασπίδα.
• Αποφεύγετε το πολύ αλκοόλ και τις ναρκωτικές ουσίες. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα υποτροπής.
• Εάν νιώθετε ότι μια στρεσογόνα κατάσταση σας υπερβαίνει, αποσυρθείτε σταδιακά. Συζητείστε με τον γιατρό σας τρόπους να κάνετε λιγότερο στρεσογόνα τα πράγματα που πρέπει να αντιμετωπίσετε.
• Μάθετε να λέτε όχι. Μην υπερβαίνετε τις δυνάμεις σας και σηκώνετε βάρη παραπάνω από αυτά που μπορείτε. Απλουστεύστε τη ζωή σας.
• Συζητήστε με τον ψυχολόγο σας πώς θα βελτιώσετε την επικοινωνία σας με τον σύντροφο/σύζυγο και την οικογένεια εάν υπάρχουν πρόσθετα προβλήματα.
• Φροντίστε τη γενική υγεία σας.

Το καλύτερο πράγμα με το μέλλον είναι ότι έρχεται μία- μία μέρα. Όλα τα παραπάνω θα σας βοηθήσουν να ελέγχετε εσείς τη ζωή σας και τη διαταραχή σας και όχι εκείνη εσάς. Θα μπορείτε να ζήσετε μια φυσιολογική ζωή, άλλωστε τι σημαίνει φυσιολογικό; τί είναι το normal; Κανείς δεν είναι τέλεια φτιαγμένος. Συμπορευόμαστε με αυτά που έχουμε και μαθαίνουμε να τα διαχειριζόμαστε απολαμβάνοντας τη ζωή στους δικούς μας ρυθμούς.