Φάρμακα κοινών λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος : Ορθή χρήση και συνήθη λάθη

Καθώς η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ελαττώνεται, πολλοί αναπνευστικοί ιοί και μικρόβια επελαύνουν δριμύτερα επιχειρώντας να εισέλθουν μέσω της αναπνοής στο ανθρώπινο σώμα παραβιάζοντας τις επιφανειακές γραμμές άμυνας του σώματος. Το φάσμα κλινικών εκδηλώσεων είναι ευρύ ανάλογα με το επιτιθέμενο αίτιο και την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να περιχαρακώσει τον ιό στο επίπεδο του ρινικού βλεννογόνου ή όχι.  Το  μπούκωμα, οι ρινικές εκκρίσεις, ο βήχας, ο πυρετός, ο πονόλαιμος είναι συχνά συμπτώματα που οδηγούν τον ασθενή στο φαρμακείο και στο ιατρείο. Το κρυολόγημα, η γρίπη, ο κορωνοιός  και οι αναπνευστικές ιώσεις είναι οι πιο κοινές αναπνευστικές λοιμώξεις. 

Τα αντιπυρετικά, τα αντιβηχικά και τα αντιβιοτικά σκευάσματα είναι στην ημερησία διάταξη για πολλούς ανθρώπους. Ποια είναι όμως τα συνήθη λάθη που γίνονται κατά τη χρήση τους και ποια είναι η ορθή χρήση;

Αντιπυρετικά

Τα αντιπυρετικά σκευάσματα χρησιμοποιούνται συχνά για τον έλεγχο του πυρετού σε κοινές αναπνευστικές λοιμώξεις.

Κατά την επίθεση του λοιμογόνου παράγοντα, στο ανθρώπινο σώμα, πυρετογόνα και παράγοντες φλεγμονής συχνά εκλύονται με άμεσο αποτέλεσμα την εκκίνηση της διαδικασίας ρύθμισης της κεντρικής θερμοκρασίας σε υψηλότερα επίπεδα από τον υποθάλαμο. Στην παθογένεση του πυρετού στα λοιμώδη νοσήματα, σημαντικό ρόλο έχουν μικρές πρωτεΐνες, που ονομάζονται κυτοκίνες όπως ιντερλευκίνες, ιντερφερόνη α και παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF). Ο πυρετός ασκεί μια γενική δυσμενή επίδραση στην ανάπτυξη των βακτηρίων και στην αναπαραγωγή των ιών. Επίσης, ενισχύει τις ανοσολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της δραστηριότητας της ιντερλευκίνης-1 των λευκών αιμοσφαιρίων, της ιντερφερόνης. Λόγω του χρήσιμου ρόλου που έχει ο πυρετός στο ανθρώπινο σώμα, δεν πρέπει να σπεύδετε να ελαττώσετε την θερμοκρασία του σώματος, εφόσον ο πυρετός σας δεν υπερβαίνει τους 38,5 βαθμούς Κελσίου στη μασχάλη σας και δεν έχετε ανυπόφορα συμπτώματα όπως έντονο πόνο. Επίσης η συχνή λήψη αντιπυρετικών κατά την διάρκεια της λοίμωξης «καλύπτει» το σύμπτωμα του πυρετού με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς με ανάλογη πρακτική, να εφησυχάζουν συχνά αδικαιολόγητα νομίζοντας ότι η λοίμωξη έχει περάσει. Οι έγκυες, οι θηλάζουσες, τα παιδιά και οι έφηβοι δεν πρέπει να λαμβάνουν ως αντιπυρετικό την ασπιρίνη για τον έλεγχο του πυρετού, για να αποφευχθεί ένα σπάνιο και επικίνδυνο σύνδρομο, το σύνδρομο REYE. Να είστε σε επικοινωνία με τον ιατρό που σας παρακολουθεί αναφορικά με το είδος και τη συχνότητα λήψης των αντιπυρετικών που είναι ιδανικά για τον οργανισμό σας με βάση τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σας.

Σκευάσματα για τον βήχα

Ο βήχας είναι συχνός κατά τη διάρκεια των συνήθων αναπνευστικών λοιμώξεων και τα σκευάσματα για τον βήχα είναι από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα. O βήχας μπορεί να είναι παραγωγικός δηλαδή να συνοδεύεται από  φλέγμα ή βλέννα (πτύελα) ή ξηρός, να μην έχει δηλαδή απόχρεμψη.  Η έκλυση του αντανακλαστικού γίνεται από μηχανικό ή χημικό ερεθισμό ορισμένων νεύρων με αποτέλεσμα τη σύγκλειση και την απότομη διάνοιξη της γλωττίδας και την ισχυρή εξώθηση αέρα που παρασύρει τελικώς προς τα έξω το τραχειοβρογχικό περιεχόμενο. Τα προσαγωγά ερεθίσματα φθάνουν σε περιοχή του προμήκους του εγκεφάλου που αναφέρεται ως κέντρο του βήχα. O βήχας συγκαταλέγεται στα φυσιολογικά αντανακλαστικά του οργανισμού που έχει ως στόχο την απομάκρυνση ιών, μικροβίων, ξένων ουσιών και βλέννας από τους πνεύμονες και τους αεραγωγούς του σώματος. Μία συνήθης κακή πρακτική είναι η κατανάλωση αμφιβόλου ποιότητας αντιβηχικών σκευασμάτων που καταστέλλουν το ανατανακλαστικό του βήχα. Με τον τρόπο όμως αυτό παρακωλύεται η διαδικασία της απόχρεμψης που είναι ζωτικής σημασίας για να μην προκληθεί πνευμονία σε ορισμένες περιπτώσεις. Το ιδανικό σκεύασμα για τον βήχα πρέπει να καθιστά τον βήχα ηπιότερο, χωρίς ωστόσο να τον καταστέλλει εφόσον υπάρχει φλεγμονώδες περιεχόμενο που πρέπει να αποβληθεί.

Αντιβιοτικά

Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ή πρόληψη ορισμένων λοιμώξεων.

Η κατάχρηση αντιβιοτικών μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες και μελλοντική αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά, που πρακτικά σημαίνει ότι τα πολύτιμα αυτά φάρμακα χάνουν τη δύναμη της δράσης τους.

Συνήθη λάθη που συνδέονται με υποτροπές της λοίμωξης ή με επιδείνωση του προβλήματος της αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά κατά τη λήψη αντιβίωσης:

• Πολλοί πολίτες παίρνουν αντιβιοτικά σε απλές ιογενείς λοιμώξεις. Χρησιμοποιούν αντιβιοτικά που έχουν περισσέψει από προηγούμενες θεραπείες ή χρησιμοποιούν τα αντιβιοτικά που ο ιατρός έχει δώσει στα παιδιά τους ή στους γονείς τους. Ωστόσο όλες οι λοιμώξεις δεν είναι ίδιες και ανάλογα με την ηλικία και τα συνοδά νοσήματα η δοσολογία και η διάρκεια θεραπείας διαφέρει. Τα αντιβιοτικά δεν λειτουργούν για κοινές ιογενείς λοιμώξεις όπως το κρυολόγημα και οι απλές ιώσεις του αναπνευστικού συστήματος.
• Αρκετοί άνθρωποι διακόπτουν πρόωρα τη θεραπεία. Είναι σύνηθες ο ασθενής να παίρνει την αγωγή, μόλις νοιώθει λίγο καλύτερα να διακόπτει και στη συνέχεια να υποτροπιάζει. Για να γίνει σωστή εκρίζωση του παθογόνου μικροοργανισμού, εφόσον χρειάζεται να δοθεί αντιβιοτικό, πρέπει να ακολουθηθεί συγκεκριμένη διάρκεια θεραπείας.
• Αρκετοί απορρίπτουν σε συνήθη κάδο απορριμμάτων ή στο περιβάλλον τα αντιβιοτικά που τους περισσεύουν ή έχουν λήξει. Εάν έχετε στη διάθεσή σας περισσότερες δόσεις αντιβιοτικού και θέλετε συμβουλευτείτε τον φαρμακοποιό σας για τη διάθεση της ποσότητας που περίσσεψε.