Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στην άνοια

Τη σημερινή εποχή, η επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής επέφερε την άνοδο των περιστατικών άνοιας. Η Άνοια ευθύνεται για την πρόκληση μίας διαρκώς επιδεινούμενης εγκεφαλικής δυσλειτουργίας, η οποία εκφράζεται με διαταραχές στη μνήμη, απώλεια της λειτουργικής αυτονομίας, εκδηλώσεις άγχους και ευερεθιστότητας, καθώς και με περιορισμό των νοητικών λειτουργιών, όπως είναι η σκέψη, η κρίση, η ομιλία και η ικανότητα προσανατολισμού.  

Τα περιστατικά Άνοιας έχουν σημειώσει ταχεία άνοδο και αποτελούν πλέον σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας. Σε άτομα ηλικίας από 65 έως 69 ετών, εμφανίζονται περισσότερες από δύο νέες περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα, ανά έτος, ένας αριθμός ο οποίος σημειώνει σχεδόν εκθετική αύξηση, με την πάροδο της ηλικίας.

Τα στάδια εξέλιξης της Άνοιας

Προ-Άνοια: η διαταραχή της βραχυπρόθεσμης μνήμης, όπου το άτομο δυσκολεύεται να ανακαλέσει στη μνήμη του πρόσφατα συμβάντα και μάλιστα αδυνατεί να συγκρατήσει νέες πληροφορίες

Αρχική Άνοια: ολοένα και περισσότερο απώλεια της μνήμης και εξασθένηση της ικανότητας εκμάθησης. Προκαλούνται  δυσκολίες στην ομιλία ή τη γραφή και διαταραχές στην κατανόηση του γραπτού λόγου.

Ανεπτυγμένη Άνοια: βαθμιαία επιδείνωση της νόσου. Η αυτάρκεια του ασθενούς περιορίζεται σημαντικά. Το άτομο δεν έχει τη δυνατότητα πλέον να επιτελεί ακόμη και τις πιο απλές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Εξελιγμένη Άνοια: επέρχεται η αδυναμία καθημερινής συντήρησης. Ο ασθενής εξαρτάται απόλυτα από όσους τον φροντίζουν, καθώς δεν μπορεί να εκτελέσει ούτε την πιο απλή πράξη, δίχως παροχή βοήθειας.

Μάλιστα, προκαλείται επιδείνωση της μάζας και της κινητικότητας των μυών, με αποτέλεσμα την πρόκληση κινητικών δυσλειτουργιών, σε σημείο που ο ασθενής καταλήγει να παραμένει μόνιμα ξαπλωμένος στο κρεβάτι.

Τα αίτια και οι παράγοντες κινδύνου της Άνοιας

• Γενετική προδιάθεση.
• Οι διατροφικές ανεπάρκειες (π.χ. ανεπάρκειες βιταμινών B6 και D, φολικού οξέος, συνενζύμου Q10 και Ω-3 λιπαρών οξέων)
• Οι διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος και οι ενδοκρινικές ανωμαλίες
• Η χρόνια υπεργλυκαιμία.
• Η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων των γυναικών, κατά την εμμηνόπαυση
• Το εντερικό μικροβίωμα
• Επιπλέον παράγοντες κινδύνου αποτελούν η προχωρημένη ηλικία, η δηλητηρίαση από βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η αρτηριακή υπέρταση, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, οι παρενέργειες φαρμάκων, οι τοξίνες, τα αλλεργιογόνα και το στρες.

Οι μέθοδοι πρόληψης της Άνοιας

• Η τακτική σωματική άσκηση
• Οι νοητικές ασκήσεις και η ενασχόληση με πνευματικές δραστηριότητες,
• Κάποια θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά (π.χ. βιταμίνη D3, C, Ε και β-καροτένιο)
• Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β
• Ο έλεγχος των παραγόντων κινδύνου (Υπέρταση, Σακχαρώδης διαβήτης, Υπερχοληστερολαιμία, Υπερομοκυστεϊναιμία, κ.ά)

Φυσικοθεραπευτική προσέγγιση

Σε επίπεδο φυσικοθεραπείας, μπορούν να  χρησιμοποιηθούν ορισμένα φυσικά μέσα, τα οποία στοχεύουν στη μείωση του πόνου, σε προχωρημένα στάδια της νόσου, ενώ μπορεί να παρέχεται και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης και ελαστικότητας των μυϊκών ομάδων του κορμού και των άκρων.

1. Ασκήσεις ενδυνάμωσης Άνω και Κάτω κορμού – μυϊκή ενδυνάμωση.
2. Ενεργητικές-παθητικές ασκήσεις με ήπια αντίσταση βασισμένη σε συγκεκριμένα πατέντα της τεχνικής P.N.F. (Proprioceptive Neuromuscular Fascilitation).
3. Ασκήσεις Ιδιοδεκτικότητας και Ισορροπίας.
4. Ασκήσεις φυσικής αντίστασης μέσα στο νερό.
5. Επανεκπαίδευση της βάδισης.
6. Σταδιακή επανένταξη στις καθημερινές δραστηριότητες με εργονομικό και λειτουργικό τρόπο.
7. Πρόληψη και διόρθωση της παραμόρφωσης.
8. Αποτροπή εμφάνισης καταγμάτων.
9. Ανακούφιση του πόνου.
10. Βελτίωση της λειτουργίας του αναπνευστικού συστήματος και της καρδιακής υγείας.