Ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς, η τεχνητή νοημοσύνη και η μεγάλη παγίδα

Εντός του 2025 θα ολοκληρωθούν ο Ενιαίος Ψηφιακός Φάκελος Ασθενούς και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ογκολογικού Ασθενούς, ενώ παράλληλα "τρέχει" και το μεγάλο έργο της διασύνδεσης των νοσοκομείων της χώρας, ανέφερε ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, μιλώντας σε ημερίδα στη Θεσσαλονίκη για την επανάσταση που θα φέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη στην υγεία, στο πλαίσιο της έκθεσης ψηφιακής τεχνολογίας και καινοτομίας BEYOND Expo.

Αυτό θα σημάνει πρακτικά, όπως είπε, μια ριζική αλλαγή στην άσκηση της ιατρικής στη χώρα, καθώς ο ασθενής αντί να πηγαίνει στο γιατρό με τις εξετάσεις ανά χείρας τυπωμένες στα χαρτιά, θα έχει όλη την πληροφορία στον υπολογιστή του και σε εφαρμογή στο κινητό, και θα δίνει πρόσβαση στον επαγγελματία υγείας. "Είτε πάει κάποιος σε έναν ιδιώτη ιατρό το απόγευμα είτε σε Κέντρο Υγείας στην πρωτοβάθμια είτε σε ένα νοσοκομείο, όλα αυτά θα μπορούν να μεταφέρονται μαζί με τον ασθενή από έναν ψηφιακό χώρο", τόνισε, προσθέτοντας: "Αυτό σε 1,5 με 2 χρόνια από σήμερα αλλάζει πλήρως και αλλάζει τον τρόπο που ασκείται η Ιατρική".

Παράλληλα, στο πλαίσιο του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων, και υπό την προϋπόθεση πάντα της συγκατάθεσης του ασθενούς, ένας Πορτογάλος θα μπορεί να πηγαίνει σε νοσοκομείο στην Ελλάδα και αυτό να έχει πρόσβαση στον ιατρικό του φάκελο, ή αντίστοιχα ένας Έλληνας σε νοσοκομείο στην Ιρλανδία. Επίσης, θα μπορεί κάποιος να συνταγογραφεί στη Γερμανία και η συνταγή να εκτελείται σε φαρμακείο στην Ελλάδα.

"Θα πάμε σε μια τελείως διαφορετική εποχή", ανέφερε ο κ. Θεμιστοκλέους, διευκρινίζοντας ωστόσο πως οι αλλαγές αυτές δεν θα φτάσουν σε ακραίες μορφές που συχνά ακούγονται στον δημόσιο διάλογο: "Δεν θα μπορεί κάποιος να πηγαίνει να βάζει τις εξετάσεις του σε ένα μηχάνημα και το μηχάνημα να του λέει έχεις αυτό και κάνε εκείνο. Σκεφτείτε πόσοι από εσάς θα μπορούσατε να απευθυνθείτε σε έναν υπολογιστή να σας γράψει ένα δύσκολο φάρμακο με παρενέργειες και να πάτε στο φαρμακείο να το εκτελέσετε", είπε προσθέτοντας: "Ο δικός μας λόγος είναι να ανοίξουμε αυτόν τον δημόσιο διάλογο, πρώτον για να τεθούν οι κανόνες προστασίας των δεδομένων και δεύτερον το πώς χρησιμοποιούμε αυτή τη μαγεία που μας δίνει η Τεχνητή Νοημοσύνη έτσι ώστε να προσφέρουμε καλύτερες υπηρεσίες".

Το βραχιόλι που αγνοήθηκε και το στοίχημα της αφομοίωσης

Το προσωπικό βίωμα που μοιράστηκε η πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Βάσω Βακουφτσή, έφερε στο προσκήνιο το μεγάλο στοίχημα της αφομοίωσης των νέων τεχνολογιών.

Πριν από 2 χρόνια, όπως είπε, βρέθηκε στα επείγοντα ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου, και μάλιστα πανεπιστημιακού, φορώντας ειδικό βραχιολάκι που περιείχε πληροφορίες και ειδικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθηθούν για την ιατρική της αντιμετώπιση. "Παρότι στον φάκελό μου έγραφε με τεράστια γράμματα τι απαγορευόταν να πάρω, όταν παρέλαβα τα αντίγραφα νοσηλείας διαπίστωσα ότι είχα λάβει δύο φορές το φάρμακο που απαγορευόταν να πάρω", είπε. Η ίδια καλωσόρισε το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου Υγείας, τονίζοντας πως πρέπει τα δεδομένα που θα περιέχει πρέπει να είναι πραγματικά χρήσιμα στην πράξη, "ακόμα κι αν εγώ μεταβώ σε ένα νοσοκομείο δίχως τις αισθήσεις μου ο γιατρός που θα με αναλάβει εκεί να μπορέσει να έχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται, τις διαγνώσεις μου, την φαρμακευτική μου αγωγή, αν είμαι αλλεργική σε κάτι, τι πρέπει να προσέξει σε μένα. Γιατί πολλές φορές γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών, όπου μια λάθος πληροφορία μπορεί να κοστίσει είτε χρόνο είτε ακόμα και τη ζωή του ασθενούς".

Απαντώντας ο υφυπουργός Υγείας ανέφερε πως η μεγαλύτερη δυσκολία στο εγχείρημα της ψηφιοποίησης και ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών είναι η προσαρμογή των επαγγελματιών υγείας στον τρόπο με τον οποίο αυτές αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. "Έχει δυσκολία στην αφομοίωση, θέλει χρόνο και πολύ καλή οργάνωση. Η παγίδα είναι να βρεθούμε ξαφνικά με υπερσύγχρονα συστήματα, digital readiness, τα οποία το προσωπικό δεν θα έχει αφομοιώσει", τόνισε, με την κ. Βακουφτσή να συμπληρώνει πως εκτός από την εκπαίδευση των επαγγελματιών Υγείας χρειάζεται και η εκπαίδευση των ασθενών, στη λεγόμενη εγγραμματοσύνη Υγείας.

Το "έξυπνο" δαχτυλίδι και άλλες καλές πηγές δεδομένων

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παρέχει πολύτιμες λύσεις, αλλά μπορεί να γίνει και πολύ τρομακτική, αν δεν διασφαλιστεί με κανόνες το πώς και πού χρησιμοποιείται, ανέφερε η Agata Jakoncic, διευθύνουσα σύμβουλος της MSD για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, σημειώνοντας πως σημαντική  παράμετρος είναι η προέλευση των δεδομένων.

"Αυτό είναι μια εξαιρετική πηγή δεδομένων", είπε, δείχνοντας το "έξυπνο" δαχτυλίδι που φοράει στο δάχτυλο, το οποίο συνδέεται με το κινητό της τηλέφωνο και μεταφέρει μια σειρά από δεδομένα υγείας και καθημερινής δραστηριότητας.

Παρέθεσε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα χρήσης δεδομένων για κοινό όφελος αυτό της Σουηδίας, η οποία σε τέσσερα χρόνια από σήμερα θα γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα κηρυχθεί απαλλαγμένη από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

"Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι κάτι που αντικαθιστά ή υποκαθιστά τις λειτουργίες του συστήματος υγείας, αλλά τις συμπληρώνει και είναι ένα εργαλείο που μπορούμε να αξιοποιήσουμε", τόνισε από την πλευρά του ο Δημήτρης Σταμόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας, ερευνητής του Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ, εξηγώντας: "Για παράδειγμα, αν μια πολύ σπάνια πάθηση εκδηλώνεται με κάποια συμπτώματα τα οποία εμφανίζουν 1 στους 100 ή 1 στους 1000 ασθενείς, σε έναν ατομικό φάκελο ασθενούς αυτό μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανές. Αν όμως από πίσω υπάρχει ένα μοντέλο το οποίο τρέχει παράλληλα, μπορεί να πει στον γιατρό ότι αυτά τα συμπτώματα ενδέχεται να είναι αυτό, αλλά με βάση αυτά που έχω τρέξει μπορείς να κοιτάξεις και αυτά τα 1,2,3".