Παχυσαρκία και άσκηση: Επιλέγοντας ένα νέο ξεκίνημα

Εισαγωγικής φύσεως στατιστικά

Εάν λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας τα στοιχεία του Π.Ο.Υ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), και ειλικρινά δεν βρίσκω κανέναν απολύτως σοβαρό λόγο να μην το πράξουμε, ο αριθμός των παχύσαρκων παιδιών ανήλθε σε παγκόσμια κλίμακα, εντός του 2010 στα 43 εκατομμύρια.

Όσον αφορά τώρα τη χώρα μας, η σκληρή πραγματικότητα μάς θέλει μέσα στην πρώτη τριάδα με τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας παγκοσμίως. Τα στοιχεία αφορούν μαθητές τριών διαφορετικών ηλικιακών ομάδων, 11 , 13 και 15 ετών αντίστοιχα.

Η πρωτιά της χώρας μας αφορά και στις τρεις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες

Από την άλλη οφείλουμε να σταθούμε με σοβαρότητα απέναντι σε ένα άλλο..σκληρό νούμερο που θέλει, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, 50.000 Έλληνες να χάνονται ετησίως από Καρδιαγγειακές παθήσεις.

Δυσμεταβολικό Σύνδρομο Χ ή απλά Μεταβολικό σύνδρομο

Ορίζεται η νοσολογική κατάσταση στην οποία αρκετοί παράγοντες οι οποίοι και χαρακτηρίζονται ως πρόδρομοι Καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως υψηλό ποσοστό σπλαχνικού λίπους, συγκέντρωση λίπους γύρω από τη μέση (ανδροειδής τύπος παχυσαρκίας) ή κατανομή λίπους στους γλουτούς (γυναικοειδής τύπος παχυσαρκίας, ινσουλινοαντίσταση η οποία εξουθενώνει το πάγκρεας..προκαλεί αύξηση της γλυκόζης στο αίμα και ταυτόχρονα διαταράσει το μεταβολισμό των λιπιδίων.

Ως εκ τούτου έχουμε πτώση της HDL λιποπρωτεΐνης και ταυτόχρονα άνοδο των τιμών των ..θανατηφόρων, χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών VLDL και LDL.Το ‘νοσολογικό ντόμινο’ επιπλέον συμπεριλαμβάνει το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας και την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Ως τιμές εγρήγορσης για το Δυσμεταβολικό Σύνδρομο δίνονται τα παρακάτω:

• Περίμετρος μέσης >94cm. Για τους άνδρες και >80cm για τις γυναίκες
• Τριγλυκερίδια >150 mg/dl
• HDL <40mg/dl. Για άνδρες και <50mg/dl για γυναίκες
• Αρτηριακή πίεση > 130/85 mm Hg
• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας >100 mg/dl

Εάν τρεις ή και παραπάνω από τις παραπάνω τιμές συνυπάρχουν, τότε σαφώς έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση Δυσμεταβολικού Συνδρόμου.

Θα ήταν καλό να αναφέρουμε ότι υπάρχουν μελέτες που ομιλούν για γενετική προδιάθεση ως προς την ανάπτυξη του Συνδρόμου, καθώς μπορούν να υπάρξουν μεταλλάξεις σε γονίδια που έχουν να κάνουν με την πρόσληψη τροφής, την ινσουλινική δράση, καθώς και τη ρύθμιση του σωματικού βάρους.

Αυτές όμως αποτελούν σίγουρα περιπτώσεις που αποτελούν την εξαίρεση στον κανόνα της ..νέας τάξης πραγμάτων στον τρόπο που οργανώνουμε τη ζωή μας, αυτόν που μας θέλει. Τοξικωμένους από το άγχος, δηλητηριασμένους από κάκιστες επιλογές διατροφής και βέβαια με περιστασιακή ή μηδενική φυσική δραστηριότητα και άσκηση.

Το αλκοόλ και το κάπνισμα σε συνδυασμό με το πέρας της ηλικίας έρχονται να πλαισιώσουν το τρίπτυχο της νόσου: Άγχος - Κακή διατροφή -Έλλειψη συστηματικής άσκησης

Πιο συγκεκριμένα

Σκόπιμα επιλέξαμε να ξεκινήσουμε το θέμα από την παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα, για το λόγο ότι εύλογα προκύπτει το εξής ερώτημα ηθικού χαρακτήρα: ‘Δε με απασχολεί η δική μου υγεία, μπορώ όμως να αποδειχθώ τόσο αδιάφορος όσον αφορά το υγειές μέλλον των παιδιών μου;’

Το αναφέρουμε αυτό διότι ξεκάθαρα, παιδιά των οποίων οι γονείς είναι παχύσαρκοι, είναι πάρα πολύ πιθανό να γίνουν παχύσαρκα και αυτά.Εκεί τουλάχιστον καταλήγουν οι σχετικές έρευνες.

Στην πράξη, καθημερινά, όσοι ασχολούμαστε με το χώρο της υγείας και της φυσικής αγωγής έχουμε την ευκαιρία αλλά και την ευθύνη να αναλαμβάνουμε περιπτώσεις ανθρώπων, συνανθρώπων μας, οι οποίοι είτε κατόπιν ιατρικής παραίνεσης είτε κατόπιν παραίνεσης από το οικογενειακό/φιλικό περιβάλλον, είτε ασφαλώς και με προσωπική πρωτοβουλία φθάνουν σε εμάς ψάχνοντας λύσεις.

Πολύ συχνό είναι το συμπέρασμα ότι ο κόσμος είναι όχι καλά ενημερωμένος ή ακόμα και παραπληροφορημένος σχετικά με σημαντικές λεπτομέρειες που αφορούν την άσκηση και τη διατροφή του, ως εκ τούτου δεν είναι λίγες οι φορές που οι προσδοκίες ξεπερνούν τους ρεαλιστικούς στόχους και αυτό μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει τον ασκούμενο σε απογοήτευση και τελικά εγκατάλειψη της προσπάθειας.

Άς εστιάσουμε όμως στις ευθύνες που έχει ο κατάλληλα καταρτισμένος γυμναστής απέναντι στον άνθρωπο ο οποίος με πολλές απορίες αλλά και φοβίες-προκαταλήψεις αποφασίζει να κάνει μια νέα αρχή..

Aξιολόγηση - ιστορικό ασκούμενου

Είναι απολύτως απαραίτητο να γνωρίζουμε από την αρχή και πριν καν ξεκινήσουμε την άσκηση το ιατρικό ιστορικό του ασκούμενού μας με τη βοήθεια ειδικού ερωτηματολογίου, ειδικά για τις ομάδες πλυθησμού για τις οποίες αναφερόμαστε.

Δείκτες όπως επίπεδα σακχάρου στο αίμα, τιμές HDL/LDL, τυχόν ύπαρξη υπέρτασης, τιμές τριγλυκεριδίων στο αίμα αλλά και απλούστεροι δείκτες όπως η περίμετρος μέσης, η μέσω βιοηλεκτρικής εμπέδησης συσκευής μέτρηση του βάρους, του επί τοις εκατό ποσοστό λίπους… όλα αυτά και επιπλέον η ηλικία του ασκούμενού μας, η προηγούμενη και το είδος ενασχόλησής του με φυσικές δραστηριότητες, τυχόν ύπαρξη προβλημάτων μυοσκελετικού χαρακτήρα, το είδος της εργασίας του (καθιστική-χειρονακτική-τέτοια που απαιτεί ορθοστασία), όλα αυτά και κάποια ακόμα, στα χέρια ενός έμπειρου καθηγητή φυσικής αγωγής αποτελούν εργαλεία πολύτιμα για την εκπόνηση ενός προγράμματος άσκησης που θα χαρακτηρίζεται από:

• Eξατομίκευση
• Προοδευτικότητα
• Ασφάλεια
• Αποτελεσματικότητα

Ανάπτυξη Οικειότητας και συμπάθειας

Άνθρωποι με λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά προβλήματα υγείας, άνθρωποι που πιθανόν έχουν ξαναπροσπαθήσει και τα έχουν ξαναπαρατήσει, κάποιοι άλλοι που έχουν ταλαιπωρήσει το μεταβολισμό και το σώμα τους με ακατάλληλα εώς επικίνδυνα προγράμματα άσκησης και διατροφής, έχουν βιώσει το συναίσθημα της ανίας, της έλλειψης κινήτρων και κατεύθυνσης και εν τέλει της απογοήτευσης και θα μπορούσαμε να το αναλύαμε με άλλες χίλιες λέξεις.

Αν μη τι άλλο λοιπόν ο γυμναστής μας πρέπει να είναι πέρα από επιστημονικά καταρτισμένος και προσιτός και συμπαθής και να μπορεί να εμπνέει.

Προσαρμογή του προγράμματος στα μέτρα του ασκούμενου

Εννοώντας ότι προσαρμόζουμε το πρόγραμμα ανάλογα με το πόσες φορές την εβδομάδα μπορεί να γυμνάζεται, πόση ώρα μπορεί να αφιερώνει και το πιο σημαντικό, επιλογή ενός είδους άσκησης που θα έχει ενδιαφέρον και θα δίνει ικανοποίηση στον ασκούμενο.

‘Σιχαίνομαι την άσκηση’ Την έκφραση αυτή (και ας μου επιτραπεί στο σημείο αυτό το πρώτο πρόσωπο), την έχω ακούσει αμέτρητες φορές, και προσέξτε, από ανθρώπους που από μόνοι τους βρέθηκαν στο γραφείο μου, δεν τους ανέβασε και δεν τους έβαλε κανείς μέσα.

Αυτή η κουβέντα στα αυτιά μου ακούγεται ως: ‘Σε παρακαλώ βρες μου μια λύση, βοήθησέ με’.

Θέτουμε στόχους – Αναπροσαρμόζουμε στόχους

Οι στόχοι οφείλουν να είναι ρεαλιστικοί, πρέπει να είναι αντιληπτοί από τον ασκούμενο και να λύνονται όλες οι τυχόν απορίες. Κάθε μικρός στόχος που επιτυγχάνεται είναι ένα μικρό βήμα προς τον επόμενο και τελικά με τον τρόπο αυτό εκπαιδεύεται ο ασκούμενος στο να αποζητά τη φυσική δραστηριότητα, εκπαιδεύεται στο να ελέγχει και να ισορροπεί τον τρόπο που διατρέφεται, γίνεται πιο υγιής και αποκτά ξανά τη χαμένη του αυτοπεποίθηση.

Παροχή κινήτρων λοιπόν, κατεύθυνση/καθοδήγηση, παροχή ανατροφοδότησης αυτά είναι τα απαιτούμενα στοιχεία προκειμένου ένα πρόγραμμα άσκησης να στοχεύει στη συντηρισημότητα του ασκούμενου στην άσκηση.

Εν κατακλείδι

Χρησιμοποιήστε όλα τα παραπάνω, σαν κριτήρια της βασικής και απαραίτητης ποιότητας, για ένα πρόγραμμα άσκησης που αποζητάτε προκειμένου να επιτύχετε υγεία, καλή ψυχολογία και σαφώς καλύτερη ποιότητα ζωής.

Μην αφήσετε προηγούμενες προσπάθειες που εγκαταλείψατε στη μέση να σας οδηγήσουν στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι ‘τίποτα δε μπορεί να αλλάξει’.

Αναλύστε τα προηγούμενα 4 σημεία κλειδιά που αναφέραμε και αξιολογήστε το κατά πόσο είχατε την κατάλληλη επιστημονική στήριξη.

Κανένα πρόγραμμα άσκησης δεν μπορεί να φέρει το ποθητό αποτέλεσμα, εάν δεν υποστηρίζεται από το κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής το οποίο είναι στο πεδίο ευθύνης του επιστήμονα Διαιτολόγου και ασφαλώς κανένα πρόγραμμα διατροφής όσο επιστημονικά τεκμηριωμένο και ισορροπημένο και να είναι, δεν μπορεί μακροπρόθεσμα να αποδίδει δίχως το κατάλληλα δοσμένο πρόγραμμα φυσικής δραστηριότητας.

Με το καλό να (ξανα) προσπαθήσετε λοιπόν!