Τα θρεπτικά συστατικά του καρπουζιού και τα οφέλη του στην υγεία μας

Το καρπούζι θεωρείται φρούτο και μάλιστα είναι αρκετά διαδεδομένο, αφού προτιμάται από πολλούς το καλοκαίρι. Καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά, πριν από 5.000 χρόνια, στην Αίγυπτο κι αργότερα εξαπλώθηκε στην έρημο Καλαχάρι της Αφρικής και σ' άλλα μέρη του κόσμου. Σήμερα, η Κίνα είναι η κορυφαία παραγωγός που ακολουθείται από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ιράν και τις Δημοκρατίες της Κορέας.

Είναι γνωστό ότι το καρπούζι αποτελείται κυρίως από νερό, όμως περιέχει κι άλλα θρεπτικά συστατικά που είναι ωφέλιμα για τον οργανισμό μας. Είναι μια πολύτιμη πηγή υδατανθράκων και φυσικών αντιοξειδωτικών. Ακόμα, είναι εμπλουτισμένο με βιταμίνη C, κιτρουλίνη, λυκοπένιο, L- τιστραλίνη, L- αργινίνη, καροτενοειδή και φλαβονοειδή, μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως το κάλιο, το μαγνήσιο, χωρίς ίχνος λίπους και χοληστερόλης.

Επιπλέον, είναι πλούσια πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, ιδιαίτερα Β1 και Β6, β-καροτίνης και δρα ως αντιοξειδωτικό και πρόδρομο της βιταμίνης Α. Περιέχει φαινόλες αρκετά συγκρίσιμες μ' εκείνες άλλων φρούτων. Λαμβάνοντας υπόψιν το διατροφικό προφίλ, η κατανάλωση καρπουζιού ανά 100 g μας παρέχει 30 kcal, περίπου 92% νερό, 7,55% υδατάνθρακες, εκ των οποίων το 6,2% είναι σάκχαρα και 0,4% διαιτητικές ίνες.

Το λυκοπένιο είναι το χρωστικό που είναι υπεύθυνο για το χαρακτηριστικό βαθύ κόκκινο χρώμα του καρπουζιού, αλλά και της ντομάτας, της ροζ γκουαβα και άλλων φρούτων ή λαχανικών με το συγκεκριμένο χρώμα.

Η ποσότητα του λυκοπενίου ποικίλει ανάλογα με την ποικιλία και τις συνθήκες καλλιέργειας. Συνολικά, το λυκοπένιο κυμαίνεται από 2,30-7,20 mg / 100 g σε κρυσταλλική μορφή σε κύτταρα. Πιο ενδιαφέρον είναι ότι η περιεκτικότητα του καρπουζιού σε λυκοπένιο είναι σχεδόν 40% υψηλότερη από την ντομάτα, δηλαδή 4,81/100 g και 3,03 mg/100 g αντίστοιχα.

Στην ντομάτα, το λυκοπένιο διατίθεται σε σχετικά υψηλότερη ποσότητα μετά από θερμική επεξεργασία, λόγω της διάσπασης του συμπλόκου πρωτεΐνης-καροτενοειδούς. Αντίθετα, το λυκοπένιο από τo καρπούζι διατίθεται απευθείας στο ανθρώπινο σώμα, αμέσως μετά την κατανάλωση. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λυκοπένιο αναφέρονται ως λειτουργικά τρόφιμα.

Λόγω όλων των παραπάνω θρεπτικών συστατικών που περιέχει το καρπούζι, αποτελεί ένα θρεπτικό τρόφιμο με πολλά αποδεδειγμένα οφέλη στην υγεία μας. Αρχικά, η κατανάλωση του συγκεκριμένου φρούτου συμβάλλει κατά τη διάρκεια της άσκησης στην ενίσχυση της απόδοσης και της υγείας των αθλητών αντοχής. Το καρπούζι μπορεί δηλαδή, να αυξήσει την αντιοξειδωτική ικανότητα και να δράσει ως αντίμετρο της φλεγμονής που προκαλείται από την άσκηση και των εγγενών ανοσολογικών αλλαγών

.Στη συνέχεια, λόγω των αντιοξειδωτικών και καροτενοειδών έχει τη δυνατότητα να αποτρέψει διάφορες χρόνιες ασθένειες όπως δυσλιπιδαιμία, διαβήτη, ογκογένεση, νευροεκφυλιστικές ασθένειες, οστεοπόρωση κλπ. Βοηθάει στην πέψη εξαιτίας της περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες που συμβάλλουν στην κινητικότητα του εντέρου και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Ακόμα, συμμετέχει στην ανάπτυξη όλων των υγιών σωματικών ιστών, συμπεριλαμβανομένου του δέρματος και των μαλλιών, λόγω της βιταμίνης Α.

Από μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από την American Journal of Hypertension, διαπιστώθηκε ότι η συμπλήρωση εκχυλίσματος καρπουζιού βελτίωσε την υγεία του κυκλοφορικού συστήματος σε παχύσαρκους μεσήλικες ενήλικες με προδιάθεση ή υπέρταση 1ου βαθμού, προστατεύοντας από καρδιακές παθήσεις. Μια άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ηλικιωμένες γυναίκες με χαμηλή συγκέντρωση λυκοπενίου στον οργανισμό τους λόγω γήρανσης, αποδείχτηκε ότι ο 100% χυμός από καρπούζι αυξάνει τα επίπεδά του λυκοπενίου στον ορό.

Αρκετοί συγγραφείς ανέφεραν το ενδεχομένο, το λυκοπένιο να είναι θρεπτικό συστατικό και αντιοξειδωτικό που παρέχει προστασία από τις ελεύθερες ρίζες και την οξειδωτική βλάβη. Το οξειδωτικό στρες είναι ένας αιτιολογικός παράγοντας στην εμφάνιση διαφόρων μεταβολικών δυσλειτουργιών. Υπάρχουν αποδεδειγμένα γεγονότα ότι η ανεξέλεγκτη οξείδωση οδηγεί στη δημιουργία υπερβολικών αντιδραστικών ειδών οξυγόνου (ROS), που προκαλούν πολλές ασθένειες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω πλούσιων σε αντιοξειδωτικές / φυτοχημικές ιδιότητες διατροφών.

Τα καρκινώματα του μαστού, των ωοθηκών και του ενδομητρίου εξαρτώνται από τις ορμόνες και έχουν κάποιες βιολογικές ομοιότητες. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν υποθέσει ότι η διατροφή διαδραματίζει έναν προληπτικό ρόλο στην εξέλιξη του περιβάλλοντος των καρκίνων που σχετίζεται με τις ορμόνες.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνητών, οι διαιτητικές πηγές λυκοπενίου έχουν άμεση σχέση στην ογκογένεση και αναπτύσσουν θρεπτικογενή σύνδεση του λυκοπενίου. Υποβλήθηκε, επίσης, η υπόθεση ότι τα παράγωγα του λυκοπενίου μπορούν να δράσουν ως προσδέματα και να περιορίσουν την ογκογένεση. Έτσι λοιπόν, οι γυναίκες που καταναλώνουν αρκετή ποσότητα καρπουζιού, έχουν 5 φορές λιγότερο πιθανό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε υψηλές αντι-πολλαπλασιαστικές ιδιότητες του λυκοπενίου σε σύγκριση με α- και β-καροτένιο.

Συμπερασματικά, το καρπούζι είναι ένα καλοκαιρινό φρούτο με ισχυρά θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό μας και χαμηλό σε θερμίδες.