Ιατρική και οικονομική κρίση: Ο ρόλος των ιατρικών συνεδρίων

Ο ουσιαστικός σκοπός των ιατρικών συνεδρίων, εκ παραδόσεως, είναι η μετάδοση της νέας επιστημονικής γνώσης και η δια βίου επιμόρφωση των γιατρών πάνω στα σύγχρονα κλινικά ή εργαστηριακά δεδομένα. Ουσιαστικό ρόλο, υποτίθεται, διαδραματίζουν επίσης τα συνέδρια στη συστηματική εκπαίδευση των νέων γιατρών η οποία περιλαμβάνει και την επικοινωνία μέσω παρουσίασης μιας προφορικής ή άλλης μορφής επιστημονικής ανακοίνωσης.

Εφόσον όμως τα πανεπιστήμια ή τα νοσοκομεία αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν στην πράξη τη συμμετοχή γιατρών σε συνέδρια (και αυτό θα ήταν ιδανικό και αδιάβλητο), το ρόλο αυτό έχουν πλέον αναλάβει οι φαρμακευτικές εταιρείες.

Δυστυχώς στην πράξη τα περισσότερα συνέδρια έχουν μεταβληθεί σε πανηγυριώτικες εκδηλώσεις χωρίς ουσία συμμετοχής, οι οποίες στοχεύουν στο να διαφημίσουν στο γιατρό φάρμακα και ιατρο-βιολογικά προιόντα. Αυτό βέβαια αυτονόητα συμβαίνει εφόσον η οικονομική ενίσχυση και η στήριξη των συνεδρίων προέρχεται κυρίως από τον χώρο της φαρμακευτικής βιομηχανίας.

Ακόμη και μεγάλα διεθνή συνέδρια (με δεκάδες-χιλιάδες συμμετέχοντες) συνιστούν μάλλον ‘φολκλορικό’ ιατρικό τουρισμό και βοηθούν περισσότερο την τοπική οικονομία παρά την επιστήμη. Μάλιστα το κόστος εγγραφής στα συνέδρια αυτά είναι τεράστιο και αποτρέπει κάποιο νέο γιατρό να πληρώσει από την τσέπη του για συμμετοχή.

Αν ψάξουν οι διοργανωτές των συνεδρίων βαθύτερα τα χαρτιά τους θα διαπιστώσουν επίσης ότι ελάχιστοι από όσους εγγράφονται παρακολουθούν επαρκώς τις επιστημονικές συναντήσεις των συνεδρίων. Ακόμη, στην ελληνική πραγματικότητα διοργανώνεται πολύ μεγάλος αριθμός μικρών συνεδρίων στα οποία συμμετέχουν ομιλητές χωρίς ζωντανή εμπειρία και αυτόνομη επιστημονική παραγωγή, οι οποίοι συνήθως παρουσιάζουν ανασκοπήσεις βιβλιογραφίας.

Θεωρείται σχεδόν αυτονόητο ότι κάθε διευθυντής μικρής/περιφερικής μονάδας θα διοργανώσει το δικό του συνέδριο (συνήθως μια ιδιωτική θεατρική επιστημονικοφανή παράσταση) καθορίζοντας τους ομιλητές σε βάση δημοσίων σχέσεων.

Είναι σίγουρο ότι γίνεται εξαιρετικά μεγάλη σπατάλη χρημάτων σε συνέδρια και η αυτονόητη προσδοκία της φαρμακοβιομηχανίας είναι ότι ταξιδεύοντας ένα γιατρό σε ένα συνέδριο θα έχει ανταποδοτικότητα μέσω της υπερ-συνταγογράφησης των προιόντων της.

Όμως, σήμερα ακόμη και οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αρχίσει να προβληματίζονται αν μακροπρόθεσμα κερδίζουν από την άνευ όρων επιδότηση ιατρικών συνεδρίων. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι στόχος της ιατροβιολογικής και φαρμακευτικής αγοράς στο μέλλον (με την πλύση εγκεφάλου μέσω συστηματικής διαφήμισης) είναι να αποκτήσει απευθείας πρόσβαση στον καταναλωτή με παράκαμψη της άποψης του γιατρού όπου είναι αυτό δυνατόν.

Αυτή η διαφαινόμενη τακτική στη γλώσσα των εταιρειών αποκαλείται ιατρική που θα απευθύνεται πλέον απευθείας στον καταναλωτή (consumer targeted medicine) δηλ. πρακτικά σημαίνει ότι κάποια στιγμή στο σούπερ-μάρκετ της γειτονιάς σου να μπορείς εκτός από ασπιρίνη να βρίσκεις και φάρμακα για την πίεση ή την χοληστερίνη και να τα παίρνεις χωρίς τη συνταγή και την άδεια του γιατρού σου! Φαίνεται δυστυχώς ότι αποτέλεσμα της διαφήμισης των ιατροφαρμακευτικών προιόντων στα συνέδρια είναι τελικά να αυξάνουν το κόστος και της δαπάνες για την υγεία σε εποχές μάλιστα και οικονομικής κρίσης.

Όμως μέσα σε μια οικονομική κρίση το ερώτημα του κόστους των ιατρικών πράξεων σε σχέση με την πραγματική ωφέλεια του ασθενούς απασχολεί όχι μόνο τα οικονομικά επιτελεία της υγείας, αλλά τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία, τις ιδιωτικές ασφάλειες, τους γιατρούς και κυρίως τον ασθενή που πληρώνει από την τσέπη του.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στις ΗΠΑ έχει αρχίσει πρόσφατα μια γόνιμη δημόσια συζήτηση σχετικά με την σχέση κόστους-ωφέλειας στον τομέα των ιατρικών πράξεων. Μάλιστα εξαιρετικά ενδεικτικό της αλλαγής του κλίματος είναι ότι ο καθηγητής Victor Fuchs από το πανεπιστήμιο Stanford σχολιάζει στις 18 Αυγούστου 2011 στο επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine (το ευαγγέλιο των σκεπτόμενων κλινικών γιατρών) το ζήτημα της φροντίδας των ασθενών σε σχέση με το κόστος.

Στο άρθρο του με τίτλο- Το δίλημμα του γιατρού: Ποιά είναι η ιδανική φροντίδα-ο Fuchs θεωρεί πχ ότι αρκετές νεώτερες απεικονιστικές μέθοδοι (όπως πχ η μαγνητική τομογραφία) δεν έχουν αξιολογηθεί αντικειμενικά όσον αφορά την πραγματική βοήθεια που προσφέρουν σε σχέση με το υπέρμετρο κόστος τους και εννοεί ότι η ιατροβιολογική αγορά ρίχνει γρήγορα στο παιχνίδι την ακριβή τεχνολογία χωρίς να έχει εκτιμηθεί επαρκώς η κλινική και προγνωστική ωφέλεια σε σχέση με φθηνότερες μεθόδους.

Είναι δεδομένο ότι προηγείται η φροντίδα του ασθενούς ως ηθική προτεραιότητα, είναι όμως πάντα το ακριβότερο οπωσδήποτε και καλύτερο για τον ασθενή; Το γεγονός ότι οι γιατροί λόγω της άνευ ορίων ασφαλιστικής κάλυψης γράφουν με ευχέρεια τις πλέον δαπανηρές εξετάσεις έχει οδηγήσει σε εκρηκτική αύξηση τις δαπάνες για την υγεία.

O Fuchs πιστεύει ότι αν ίσως οι ασθενείς πλήρωναν περισσότερα από την τσέπη τους ή αν υπήρχε ένα δεδομένο ανώτατο ετήσιο όριο ασφαλιστικής δαπάνης κατά κεφαλή, πέρα από το οποίο αναλαμβάνει η ασφαλιστική εταιρεία, οι γιατροί θα ήσαν αναγκασμένοι να αναθεωρήσουν την πάγια τακτική τους να συνταγογραφούν ακριβή τεχνολογία ή ακριβά φάρμακα.

Η ηλεκτρονική διάδοση της πληροφορίας σήμερα μέσω οργανωμένων ιστοσελίδων ιατρικών δεδομένων (medical databases) όπως και η δυνατότητα διοργάνωσης τηλε-συνεδρίων μέσω δορυφορικής μετάδοσης έχουν σαφώς τροποποιήσει την παραδοσιακή αντίληψη των ιατρικών συνεδρίων και αυτή η προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει σε σημαντική μείωση του κόστους στο μέλλον.

Είναι δεδομένο ότι ο αριθμός των συνεδρίων θα πρέπει να περιοριστεί σημαντικά, αφενός λόγω μεγάλης σπατάλης, αφετέρου διότι τα ιατρικά συνέδρια έχουν εκτραπεί από τον παραδοσιακό τους στόχο που είναι η διάδοση και η αφομοίωση της επιστημονικής γνώσης.

Το να αναμορφώσει κανείς τα συνέδρια θα είναι τόσο δύσκολο όσο και το να περιορίσει κάποιος στη χώρα μας την παραπαιδεία λόγω των πολλών εμπλεκομένων οικονομικών συμφερόντων. Στην περίπτωση των συνεδρίων πέραν του εναγκαλισμού της φαρμακοβιομηχανίας θα πρέπει να αναφέρει κανείς και τα συμφέροντα των εταιρειών διοργάνωσης όπως και όσων ενοικιάζουν χώρους για διοργάνωση συνεδρίων.