Φαρμακευτική καινοτομία και βελτίωση της υγείας του πληθυσμού

* Jacqueline Anastassiades

Η καινοτομία στον φαρμακευτικό τομέα χαρακτηρίζει την εξέλιξη της ιατρικής γενικότερα και έχει συμβάλει δραστικά στην αύξηση της επιβίωσης του πληθυσμού, στην καλύτερη αντιμετώπιση των νόσων.

Η καινοτομία προκύπτει σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας, αναπτύσσεται όμως συχνότερα σε τομείς με υψηλούς ρυθμούς έρευνας και ανάπτυξης (R&D), όπως στη φαρμακευτική τεχνολογία. Ως παράδειγμα φαρμακευτικής καινοτομίας μπορεί να αναφερθεί η εισαγωγή μιας νέας ουσίας ή παράγοντα, με καινοτόμο μηχανισμό δράσης ή νέα πρωτοπόρα φαρμακοτεχνική μορφή που οδηγεί σε επιπρόσθετα οφέλη για τον ασθενή και το σύστημα υγείας.

Πάνω από το 90% των νέων φαρμάκων αναπτύσσονται και εξελίσσονται από την ερευνητική φαρμακευτική βιομηχανία. Η έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, η οποία συνεπάγεται σημαντικό επενδυτικό κίνδυνο και κόστος, καθώς σχετίζεται με την έρευνα ενός μεγάλου αριθμού δυνητικά ωφέλιμων μορίων που καταλήγει στην κυκλοφορία ενός φαρμάκου με τη βέλτιστη κλινική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Υπολογίζεται ότι η εισαγωγή μιας νέας φαρμακευτικής ουσίας στην αγορά απαιτεί 10-15 χρόνια έρευνας και ανάπτυξης, ενώ το μέσο κόστος για την ανακάλυψη ενός νέου φαρμάκου προσεγγίζει τα 1,3 δισ. δολάρια.

Για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας θα πρέπει κάθε νέα θεραπεία να αξιολογείται ως προς τους ακόλουθους δείκτες

1. Κλινική αποτελεσματικότητα: Ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της ζωής των ασθενών και δυνατότητα καλύτερης περίθαλψης συγκεκριμένων ομάδων ασθενών.

2. Ασφάλεια: Μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών και της συνεπαγόμενης θνησιμότητας, νοσηρότητας και κόστους.

3. Ευκολία χρήσης-χορήγησης: Βελτίωση της συμμόρφωσης ασθενών στη θεραπεία που οδηγεί σε υψηλότερη αποτελεσματικότητα.

4. Οικονομική αποδοτικότητα: Εξοικονόμηση πόρων συστημάτων υγείας (π.χ. λιγότερες νοσηλείες, λιγότερες χειρουργικές επεμβάσεις, μειωμένη χρήση υποδομών υγείας ως αποτέλεσμα μιας καινοτόμου θεραπείας).

5. Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών: καλύτερη σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία, υψηλότερη συμμόρφωση στη χορήγηση της θεραπείας.

Κατά συνέπεια, η φαρμακευτική καινοτομία συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού, η οποία συνεπάγεται εξοικονόμηση πόρων στα συστήματα υγείας. Σήμερα, οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες αξιολογούν τα προαναφερθέντα δεδομένα, επιβραβεύοντας τις καινοτόμες θεραπείες μέσα από τα συστήματα τιμολόγησης και αποζημίωσης.

Πώς έχει συμβάλει η φαρμακευτική καινοτομία στην βελτίωση της υγείας του πληθυσμού και στην εξοικονόμηση των υγειονομικών πόρων;

Αύξηση επιβίωσης:

• Σήμερα οι άνθρωποι έχουν κατά 10 χρόνια αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης σε σχέση με το 1960.
• Στη Γερμανία το προσδόκιμο επιβίωσης αυξήθηκε κατά 1,4 έτη μεταξύ 2001 -2007. Το 32% της αύξησης αυτής οφείλεται στην αντικατάσταση παλαιότερων φαρμάκων με νεότερα.
• Στον Καναδά οι νέες θεραπείες μείωσαν τον κίνδυνο θνησιμότητας κατά 51%.
• Η εισαγωγή νέων φαρμάκων συνδέεται γραμμικά με τη μείωση της θνησιμότητας για ασθένειες όπως το AIDS, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος (μια νόσος όπου παρά την αύξηση των κρουσμάτων έχουμε μείωση θνησιμότητας).

Οικονομικό όφελος από την εισαγωγή νέων φαρμάκων

• Η μείωση της θνησιμότητας από τον καρκίνο κατά 1% παγκοσμίως ισοδυναμεί με εξοικονόμηση πόρων ύψους 500 δις δολαρίων.
• Η αύξηση της κατά κεφαλήν φαρμακευτικής δαπάνης κατά 1% λόγω της εισαγωγής νέων φαρμάκων ισοδυναμεί με μείωση κατά 3,7% της κατά κεφαλή νοσοκομειακής δαπάνης.
• Στις ΗΠΑ μεταξύ 1991 – 2004 η εισαγωγή νέων φαρμάκων είχε συνέπεια την αύξηση της κατά κεφαλήν φαρμακευτικής δαπάνης κατά 18% αλλά τη μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης για άλλες μορφές υγειονομικής περίθαλψης κατά 71%.
• Στις ΗΠΑ μετρήθηκε ότι ανά 100 συνταγές νέων φαρμάκων αντιστοιχούν σε 16,3 λιγότερες ημέρες νοσηλείας.

Σαν συνέπεια των ανωτέρω οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι:

• Η φαρμακευτική καινοτομία είναι αυτοχρηματοδοτούμενη, δηλαδή το οικονομικό όφελος που προκύπτει από την εισαγωγή νέων φαρμάκων εξισορροπεί και υπερβαίνει το επιπλέον κόστος. Εκτιμήθηκε ότι τα τελευταία χρόνια το όφελος της καινοτομίας σε σχέση με το κόστος της υπερβαίνει 2 φορές το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου.
• Κάθε χρόνος αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης αντιστοιχεί σήμερα σε αύξηση 4% του ΑΕΠ μιας χώρας.
• Χωρίς τα νέα φάρμακα σήμερα θα εργάζονταν 29% λιγότεροι άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία.

Είναι λοιπόν φανερό ότι στο σχεδιασμό της φαρμακευτικής πολιτικής θα πρέπει να ενσωματωθούν μηχανισμοί και κριτήρια αποζημίωσης της φαρμακευτικής καινοτομίας που θα βοηθήσουν στην παροχή της πλέον αποτελεσματικής περίθαλψης στις κατάλληλες ομάδες ασθενών και θα εξοικονομήσουν συνολικά πόρους για το σύστημα υγείας.

Μόνο η επιβράβευση της καινοτομίας και η ορθή κλινική πρακτική μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κόστους της περίθαλψης και στον εκσυγχρονισμό του συστήματος υγείας. Κάθε άλλη πολιτική που εστιάζεται μόνο στο πεδίο των τιμών χωρίς να αξιολογεί το κλινικό και συνολικό οικονομικό όφελος της θεραπείας οδηγεί σε κλινικές πρακτικές που δεν είναι άριστες και ως εκ τούτου καταλήγουν να είναι τελικά ακριβότερες και αντιπαραγωγικές για το σύστημα, τους επαγγελματίες υγείας, τους ασθενείς και την κοινωνία.

*Η Jacqueline Anastassiades είναι πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ).