Σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση του μελανώματος

Η σημασία της προφύλαξης από την ηλιακή ακτινοβολία στους πρώτους 6 μήνες της ζωής τονίστηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών του 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου Μελανώματος, που πραγματοποιήθηκε στο Ναύπλιο στις 13-15 Ιουνίου από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης του Μελανώματος. Παράλληλα, καλά είναι τα νέα για τους ασθενείς με μελάνωμα, καθώς οι νέες εξελιγμένες διαγνωστικές τεχνικές του μελανώματος και οι θεραπείες με νέα φάρμακα, υπόσχονται διάγνωση σε πρωιμότερα στάδια και αυξημένα ποσοστά επιβίωσης στη μεταστατική, κυρίως, νόσο.

Όπως υπογράμμισε η κ. Κωνσταντίνα Φραγκιά, Παθολογοανατόμος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος, η προστασία μικρών παιδιών, ιδιαίτερα τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους τις επικίνδυνες ώρες, με πολύ υψηλό ή ακραίο δείκτη UV ακτινοβολίας, εξασφαλίζει την κατά 78% ελάττωση της πιθανότητας μελλοντικού μελανώματος.

Παράλληλα, τονίστηκε η σημασία της προστασίας από τα ηλιακά εγκαύματα, που, αν συμβούν στα πρώτα 15 χρόνια της ζωής του ανθρώπου, αυξάνουν στο μέλλον τον κίνδυνο δερματικού καρκίνου- και μάλιστα του μελανώματος. «Για αυτό», τόνισε η κ. Φραγκιά «στη χώρα μας είναι επιβεβλημένη η ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων Αγωγής Υγείας στον τομέα της Ηλιοπροστασίας σε μαθητές προνηπιακής ηλικίας και πρωτοβάθμιας / δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».

Στις νεότερες διαγνωστικές τεχνικές, όπως είναι η δερματοσκόπηση, η χαρτογράφηση και η συνεστιακή μικροσκόπηση, που αυξάνουν τη διαγνωστική ευχέρεια των γιατρών και τη διάγνωση του μελανώματος σε πρωιμότερο στάδιο, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου ο κ. Αλέξανδρος Στρατηγός, Καθηγητής Δερματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του Συνεδρίου, ενώ στους νέους συνδυασμούς θεραπείας που δίνουν ελπίδα για παράταση της επιβίωσης στους ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα, αναφέρθηκε ο κ. Δημήτριος Μπαφαλούκος, Ογκολόγος, Καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας, Συμπρόεδρος του Συνεδρίου.

Στον τομέα της διάγνωσης, ο κ. Στρατηγός, παρουσίασε μία μελέτη 200 ατόμων με πρόσφατη διάγνωση μελανώματος από διάφορα κέντρα της Ελλάδας, που έδειξε ότι ορισμένοι παράγοντες, όπως η συχνή αυτοεξέταση του δέρματος και η επίσκεψη στον γιατρό συμβάλλουν στη διάγνωση λεπτότερων μελανωμάτων με καλύτερη πρόγνωση. Επίσης, οι έγγαμοι έχουν καλύτερες πιθανότητες έγκαιρης διάγνωσης σε σχέση με τους άγαμους, υποδηλώνοντας τη συμβολή του συγγενικού προσώπου στην εξέταση του δέρματος και την εντόπιση πιθανών βλαβών.
«Ωστόσο», επεσήμανε ο κ. Στρατηγός, «το μελάνωμα συνεχίζει να εμφανίζει μια σταθερή θνησιμότητα, η οποία δεν ακολουθεί την ανοδική τάση της επίπτωσης της νόσου αλλά και δεν υποχωρεί, παρά τα μέτρα πρόληψης και την ευρύτατη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού».

Ένα μεγάλο πρόγραμμα που διεξάγεται στη Γερμανία, υπογράμμισε ο κ. Στρατηγός, με το οποίο εξετάζεται δερματολογικά ο πληθυσμός των ενηλίκων, είναι πιθανό να δώσει απάντηση για τον αν ο ευρύτερος προληπτικός έλεγχος στον πληθυσμό (screening), παρόμοιος με το PAP test και τη μαστογραφία, θα συμβάλει στον καλύτερο έλεγχο της νόσου και στη μείωση της θνησιμότητας, καθώς οι πρώτες ενδείξεις είναι θετικές.
«Εξορμήσεις σε νησιωτικές και ηπειρωτικές περιοχές της Ελλάδας με δωρεάν εξέταση του πληθυσμού από ειδικούς ιατρούς», πρόσθεσε η κ. Φραγκιά, έχουν συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση και χειρουργική αντιμετώπιση μελανωμάτων σε πρώιμα στάδια εξέλιξης της νόσου, οπότε η αφαίρεση του δερματικού ογκιδίου εξασφαλίζει και την πλήρη ίαση του ασθενούς. Σε κάθε 400 εξεταζόμενα άτομα, ένα έως δύο διαγνώσθηκαν με μελάνωμα, εύρημα απόλυτα συμβατό με τα αναφερόμενα διεθνώς. Όπως τόνισε η κ. Φραγκιά, η εκπαίδευση του πληθυσμού στα ύποπτα κλινικά στοιχεία εξαλλαγής ενός σπίλου (ελιάς) σε μελάνωμα, με αλλαγή χρώματος, μεγέθους, σχήματος, ορίων και ασυμμετρίας του σπίλου μέσα σε χρονικό διάστημα περίπου τριών μηνών, συνέβαλε στην έγκαιρη διάγνωση μελανώματος ακόμα και από μικρά παιδιά, ηλικίας 5-11 ετών.

Νεότερες εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του μελανώματος

Όσον αφορά στη θεραπεία του μελανώματος, ο κ. Δημήτριος Μπαφαλούκος τόνισε ότι, με βάση τις πρόσφατες μελέτες, έχει αυξηθεί σημαντικά η επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα με τη χορήγηση B-RAF Αναστολέων ή Ανοσοθεραπείας με Ιπιλιμουμάμπη ή Νιβολουμάμπη ή και το συνδυασμό αυτών.

Όπως τόνισε ο κ. Μπαφαλούκος, ενώ η επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα πριν 3 χρόνια ήταν 6-9 μήνες, σήμερα, με τις νέες θεραπείες, ξεπερνά τους 15 μήνες με ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών να ζει αρκετά χρόνια μετά τη διάγνωση.

Συγκεκριμένα, με τη χορήγηση Ανοσοθεραπείας, το 21% των ασθενών με μεταστάσεις ζει 3 χρόνια, το 17% 7 χρόνια, ενώ στη συνέχεια δεν σημειώνονται θάνατοι από τη νόσο, μετά από 10ετή συνεχή παρακολούθηση.

Σύμφωνα μάλιστα με την πρόσφατη ανακοίνωση που έγινε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) στο Σικάγο των ΗΠΑ, ο συνδυασμός του B-RAF αναστολέα Νταμπραφενίμπη με τον ΜΕΚ αναστολέα Τραμετινίμπη, έδειξε ανταποκρίσεις στο 67% των ασθενών με μεταστατική νόσο, ενώ η μέση επιβίωση αναμένεται να ξεπεράσει τα 2 χρόνια. «Αυτή είναι μία πολύ σημαντική πρόοδος, καθώς η επιβίωση των ασθενών πέραν του έτους, το 2011 ήταν μόλις 25%», τόνισε ο κ. Μπαφαλούκος. Επίσης, η προφυλακτική χορήγηση ανοσοθεραπείας με Ιπιλιμουμάμπη σε ασθενείς που χειρουργούνται και είναι σε υψηλό κίνδυνο για υποτροπή, αύξησε κατά 25% το ελεύθερο υποτροπών διάστημα, σε σχέση με το εικονικό φάρμακο.

Τέλος, υπογραμμίσθηκε ότι σύγχρονες τεχνικές έχουν συμβάλει στην καλύτερη ταξινόμηση των διαφόρων μορφών σπίλων και μελανωμάτων, ενώ στο άμεσο μέλλον αναμένεται η ενσωμάτωση της μοριακής πληροφορίας στην ιστολογική έκθεση, που θα δίνει πλέον πληροφορίες σε σχέση με την πρόγνωση της νόσου και θα αποτελέσει τη βάση για αποτελεσματικότερες στοχευμένες θεραπείες, εξατομικευμένες για κάθε ασθενή με μελάνωμα και σε κάθε στάδιο της πάθησης. Aυτό, σε συνδυασμό με τα νέα φάρμακα που συνεχώς εξελίσσονται, δίνει ελπίδα να μετατραπεί το μελάνωμα σε χρόνια νόσο.