Φυματίωση: Πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα παγκοσμίως

Η Φυματίωση είναι μία λοιμώδης νόσος γνωστή από την αρχαιότητα, που εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα παγκοσμίως. Στις 24 Μαρτίου του 1882, ο Dr. Robert Koch ανακοίνωσε επίσημα την ανακάλυψη του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης, γεγονός που οδήγησε σε θεαματικές εξελίξεις στη διάγνωση και αντιμετώπισή της. Στο πλαίσιο αυτό, η 24η Μαρτίου έχει επιλεγεί ως Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με σκοπό να υπενθυμίζει κάθε χρόνο τις δυσμενείς ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της νόσου.

Η Φυματίωση μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αναπνευστικού, από άτομα με ενεργό νόσο του αναπνευστικού συστήματος. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα άτομα που μολύνονται δεν το γνωρίζουν, δε νοσούν και δε μεταδίδουν τη νόσο. Ωστόσο το 10% όσων έχουν μολυνθεί μπορεί να εμφανίσουν ενεργό νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ακόμη και πολλά χρόνια μετά τη μόλυνση.

Το 2016, 10,4 εκατομμύρια άνθρωποι εμφάνισαν ενεργό φυματίωση και 1,6 εκατομμύρια απεβίωσαν από αυτή σε όλο τον κόσμο. Παρά τις σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν δύο μείζονα θέματα που πρέπει να επισημανθούν:

Α. Η Φυματίωση σήμερα έχει αλλάξει πρόσωπο, λόγω της εμφάνισης ανθεκτικών μορφών. Ενώ η «απλή» φυματίωση είναι νόσος που συνήθως θεραπεύεται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, η ανθεκτική, η πολυανθεκτική (MDR-TB) και ιδίως η υπερανθεκτική φυματίωση (XDR-TB) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τη Δημόσια Υγεία, πολύ πιο δύσκολη στην αντιμετώπιση της και απαιτεί μακροχρόνια, δύσκολη και ακριβή θεραπεία.

Β. Η Φυματίωση μπορεί να προσβάλει κάθε άνθρωπο, αλλά προσβάλλει ιδιαίτερα τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, τους υποσιτισμένους, όσους δηλαδή ζουν κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Στην Ελλάδα της κρίσης οι ομάδες αυτές αυξάνονται καθημερινά.

Στη χώρα μας κατά την πενταετία 2013-2017, μόνο στο Αντιφυματικό τμήμα του Νοσοκομείου Σωτηρία, αντιμετωπίσθηκαν 1.604 ασθενείς. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των ασθενών πανελλαδικά είναι 2-3 φορές μεγαλύτερος. Η νέα, συχνά θανατηφόρα, υπερανθεκτική μορφή φυματίωσης (XDR-TB) υπάρχει και στην Ελλάδα. Μόνο το 2017, τρεις Έλληνες προσβλήθηκαν από αυτήν και νοσηλεύονται σε απομόνωση. Επιπλέον, υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στη  διαχείριση της νόσου, με κυριότερο την ανυπαρξία ενιαίου και οργανωμένου αντιφυματικού προγράμματος. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει σημαντική υποδήλωση της φυματίωσης, ανεπάρκεια οργανωμένων δομών για την πρόληψη και αντιμετώπισή της και κατάλληλων χώρων για τη νοσηλεία των ασθενών με ανθεκτικές μορφές. Το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση του προβλήματος της υποδήλωσης και την αξιόπιστη αποτύπωση της επιδημιολογικής εικόνας της νόσου στη χώρα μας. Παρά τις επανειλημμένες σχετικές εισηγήσεις, δυστυχώς δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.

Η φετινή καμπάνια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχει ως τίτλο «Αναζητούνται ηγέτες για την καταπολέμηση της φυματίωσης», στοχεύοντας στο να δεσμεύσει πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς, ασθενείς και επαγγελματίες υγείας, σε μία από κοινού συντονισμένη προσπάθεια για την εξάλειψη της νόσου. Ο αγώνας κατά της φυματίωσης δεν περιορίζεται στην εξατομικευμένη προσπάθεια των μονάδων υγείας να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν τους ασθενείς τους. Αντίθετα, αποτελεί κυρίως πολιτικό ζήτημα.

Ελπίζουμε ότι η Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης θα συμβάλει ενεργά στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των πολιτικών φορέων για την καταπολέμηση της φυματίωσης.