Επιδημία αλλεργιών από εξωτικά φρούτα και φυτά

Της Σοφίας Νέτα

Ένας στους τρεις κατοίκους της Αττικής και των άλλων μεγάλων πόλεων αντιμετωπίζει κάποιας μορφής αλλεργία, ενώ στον τετραπλασιασμό των αλλεργικών νοσημάτων στη χώρα μας έχει οδηγήσει την τελευταία 20ετία η κατανάλωση εξωτικών τροφίμων (φρούτων και λαχανικών) και η ανεξέλεγκτη εισαγωγή καλλωπιστικών φυτών- ξένων προς το μεσογειακό κλίμα.

Η επισήμανση έγινε κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, η οποία διοργανώθηκε στο πλαίσιο του 34ου Ετήσιου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών, το οποίο πραγματοποιείται στο Χίλτον της Αθήνας 20-24 Μαΐου.

'Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα καθώς οι περισσότεροι από τους συνανθρώπους μας που καταναλώνουν τα τρόφιμα αυτά ή φυτεύουν, στον κήπο και τη βεράντα τους ένα εξωτικό καλλωπιστικό δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν πρόβλημα αλλεργίας' ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Εταιρείας Χρήστος Ιατρού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία διαφόρων μελετών, η κατάσταση στη χώρα μας θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, καθώς ακολουθούμε την πορεία των ανεπτυγμένων κρατών, τα οποία αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα στο παρελθόν (Αγγλία, Γαλλία, Σκανδιναβικές κ.α.

χώρες).

'Πράγματι η κατανάλωση εξωτικών τροφίμων και η εισαγωγή και καλλωπιστικών, σε συνδυασμό με την αύξηση της περιβαλλοντολογικής μόλυνσης (ατμοσφαιρική ρύπανση, έλλειψη μεσογειακού πρασίνου, κλπ,) μας έφεραν ως χώρα στην κατάσταση αυτή' συμπλήρωσε η Παθολόγος – Αλλεργιολόγος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Καλλιόπη Κόντου- Φίλη.

Όπως εξήγησε η κ. Κόντου- Φίλη, εκτός του γενετικού υποστρώματος η συχνότητα και η νοσηρότητα της αλλεργίας εξαρτάται από την συνεργική δράση πολλαπλών παραγόντων, ενδογενών και περιβαλλοντικών.
Αλλεργιογόνα από το φυσικό ή χημικό μας περιβάλλον, ερεθιστικές ουσίες ή σωματίδια και ρύποι στους χώρους διαβίωσης κι επαγγελματικής ενασχόλησης, αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο διαβίωσης, που επήλθαν στις ‘αστικοποιημένες’, πλούσιες σε καθημερινό άγχος, κοινωνίες -ιδιαίτερα τις δυτικού τύπου- έχουν συμβάλει στην αύξηση των αλλεργικών νοσημάτων.

Οι αλλεργίες εκδηλώνονται κυρίως ως:

• Αναπνευστική αλλεργία ( ρινίτιδα-άσθμα).
• Αλλεργικές Δερματίτιδες (έκζεμα, κνίδωση, δερματίτιδα από επαφή).
• Τροφικές αλλεργίες.

Εξωτικά τρόφιμα και καλλωπιστικά φυτά

Τα ακτινίδια, οι μπανάνες κι άλλα εξωτικά φρούτα που δεν ευδοκιμούσαν στη χώρα μας, σύμφωνα με την κ. Κόντου-Φίλη, είναι νέοι αλλεργιογόνοι παράγοντες που ευθύνονται πολύ συχνά για τροφικές αλλεργίες, οι οποίες εκδηλώνονται με διαταραχές από το πεπτικό σύστημα, δέρμα και πιο σπάνια από πολλαπλά συστήματα (γενικευμένη αναφυλαξία).

Ακόμη, η ευρεία εισαγωγή δέντρων και άλλων φυτών για καλλωπιστικούς ή χρηστικούς σκοπούς, όπως οι ‘ξενόφερτες’ κυπαρισσίδες στους περίγυρους των πολυκατοικιών ή το ευρέως διαδεδομένο γκαζόν έχει οδηγήσει στην εμφάνιση νέων ή/και περισσοτέρων για την γεωγραφική μας περιοχή αλλεργιογόνων, αφού ορισμένα από τα εισαγόμενα είδη είναι πιο αλλεργιογόνα από το φιλικό στον άνθρωπο μεσογειακό κυπαρίσσι, με το οποίο συμβιώσαμε ειρηνικά για χιλιετίες.

Ανάλογη δραστηριότητα στη Νότια Γαλλία έχει ήδη οδηγήσει σε έξαρση αναπνευστικής αλλεργίας από τα εισαγόμενα κυπαρίσσια, ενώ το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στην Ελλάδα, όπου σε μεσοδιάστημα 10ετίας (1989 και 1999) οι συγκεντρώσεις των γυρεοκόκκων των κυπαρισσίδων εμφάνισαν αύξηση που έφτασε το 250% ,ενώ διεύρυναν και την χρονική περίοδο κυκλοφορίας τους στην ατμόσφαιρα κατά δύο επί πλέον μήνες!

Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής οι ειδικοί προτείνουν για τον καλλωπισμό σπιτιών και κήπων να συνεχιστεί η φύτευση των μεσογειακών ειδών (φυτών, δένδρων και λουλουδιών), τα οποία, ως είδη προσαρμοσμένα στο ξηρό Μεσογειακό κλίμα, δεν απαιτούν μεγάλη ποσότητα από το λιγοστό πλέον νεράκι μας.

Περιβαλλοντολογική ρύπανση

Οι αλόγιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις στο περιβάλλον έχουν ως αποτέλεσμα την ραγδαία περιβαλλοντολογική ρύπανση που ευθύνεται κι αυτή για την αλματώδη αύξηση των αλλεργιών.

Η συνεχιζόμενη πυκνή δόμηση –εντός και γύρω από την Αθήνα- και η παράλληλη έλλειψη πράσινου, μπορεί να έχει μειώσει το φορτίο των μειζόνων αλλεργιογόνων (γύρη Ελιάς, Ελξίνης και Αγρωστίδων σε διάστημα 10ετίας), έχει όμως προκαλέσει μια ‘παράδοξη’ και εντυπωσιακή αύξηση των αλλεργικών νοσημάτων την ίδια περίοδο.
Φαίνεται λοιπόν ότι ρύποι που αφθονούν στον αέρα των αστικών περιοχών, όπως σωματίδια του άνθρακα από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, δρουν και ως ανοσοενισχυντές, αφού προάγουν την IgE –μεσολαβούμενη αλλεργική αντίδραση και επακόλουθη αλλεργική φλεγμονή κατά μήκος των βλεννογόνων του αναπνευστικού, μέσω πολλαπλών μηχανισμών.

Επιπλέον, υπάρχει σαφής ένδειξη ότι αλληλοεπιδρούν με τα αλλεργιογόνα του ατμοσφαιρικού αέρα και επαυξάνουν την αλλεργιογόνο δράση τους.

Τρεις ακόμη παράγοντες, σύμφωνα με τις μελέτες, βοηθούν έμμεσα στην ανάπτυξη των αλλεργιών:

• H έλλειψη εξωτερικών χώρων αναψυχής - ιδιαίτερα για τα παιδιά- και ο επακόλουθος περιορισμός της σωματικής άσκησης, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται και με κάπνισμα στο ενδο-οικιακό περιβάλλον.
• Η παράλληλη μεταστροφή των διατροφικών μας συνηθειών προς την εύκολη λύση των ταχυμαγειρείων.
• Το άγχος, που βαραίνει ακόμη και την ανέμελη παιδική ηλικία.

Θεραπεία-αντιμετώπιση αλλεργιών

Για την αντιμετώπιση των αλλεργιών χορηγείται φαρμακευτική αγωγή και εφαρμόζονται μέτρα αποφυγής , όπου αυτό είναι εφικτό, ενώ για περιπτώσεις, που αφορούν το αναπνευστικό, όπως ρινίτιδα και άσθμα, συνιστάται ανοσοθεραπεία με εμβόλια, που πρέπει να εφαρμοστεί για τουλάχιστον 3- 5 χρόνια.

Η κληρονομική προδιάθεση για την εκδήλωση, αλλά και την βαρύτητα των αλλεργικών νοσημάτων, είναι καλά τεκμηριωμένη, όμως επειδή πρόκειται για πολυγονιδιακή διαταραχή, δεν αναμένεται επιτυχής λύση της αλλεργίας μέσω γονιδιακής παρέμβασης στο εγγύς μέλλον.