Μείωση ιικού φορτίου 50% στα λύματα της Θεσσαλονίκης

Σημαντική ύφεση της επιδημιολογικής επιβάρυνσης της Θεσσαλονίκης δείχνουν τα αποτελέσματα της ανάλυσης δειγμάτων από τα λύματα της πόλης, στο πλαίσιο της διεθνώς αναγνωρισμένης μεθόδου εξορθολογισμού που έχει αναπτύξει τους τελευταίους μήνες η διεπιστημονική ερευνητική ομάδα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα το απόγευμα της Τετάρτης, το ιικό φορτίο στα λύματα είναι μειωμένο κατά 50% σε σύγκριση με τη μέση τιμή της περασμένης εβδομάδας, όταν είχε καταγραφεί μείωση κατά 25% σε σχέση με αυτή της προπερασμένης.

Πλέον, η Θεσσαλονίκη, έπειτα από έξι εβδομάδες ραγδαίας επιδείνωσης της επιδημιολογικής εικόνας φαίνεται να έχει εισέλθει σε φάση βελτίωσης, γεγονός που αναμένεται να αποτυπωθεί και στον αριθμό των κρουσμάτων τις επόμενες μέρες και εβδομάδες.

Σύμφωνα με τον πρύτανη του ΑΠΘ και επιστημονικά υπεύθυνο της διεπιστημονικής ομάδας, Νίκο Παπαϊωάννου (ωτογραφία κάτω), το ιικό φορτίο που καταγράφεται σήμερα στην πόλη προσομοιάζει με αυτό που είχε μετρηθεί στις 6 Νοεμβρίου.

"Όλοι στην ομάδα του ΑΠΘ είμαστε πολύ χαρούμενοι που μπορούμε να ανακοινώνουμε τέτοια καλά νέα", είπε ο κ.Παπαϊωάννου στο ΑΠΕ. Σε ερώτηση γιατί καθυστερεί η αντίστοιχη μείωση στον αριθμό των κρουσμάτων παρά το lockdown άνω των τριών εβδομάδων, απέδωσε το γεγονός στη μεγάλη διασπορά του ιού στην κοινότητα και εξέφρασε την πεποίθηση ότι η αποκλιμάκωση θα συνεχιστεί τις επόμενες μέρες.

Το χρονικό των μετρήσεων

Οι μετρήσεις της διεπιστημονικής ομάδας, βάσει του καινοτόμου σε διεθνές επίπεδο μοντέλου που έχει αναπτύξει, ήταν αυτές που χτύπησαν το "καμπανάκι" και οδήγησαν στη λήψη περιοριστικών μέτρων στην πόλη.

Στις αρχές Οκτωβρίου, ο κορωνοϊός ήταν σχεδόν μη ανιχνεύσιμος στα δείγματα που λάμβαναν τα μέλη της ομάδας από την εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων της ΕΥΑΘ στην περιοχή της Σίνδου. Ακολούθησε ένα ξέφρενο "ράλι", με τις αναλύσεις να δείχνουν τρομακτική αύξηση του ιικού φορτίου μέχρι το τέλος του μήνα. Σε κάθε δειγματοληψία οι επιστήμονες εντόπιζαν πολλαπλάσιες τιμές από αυτές τις προηγούμενης. Ο αριθμός κρουσμάτων που ανακοίνωνε καθημερινά ο ΕΟΔΥ ακολουθούσε την ίδια πορεία και ερχόταν να επιβεβαιώσει με ακρίβεια τις προβλέψεις του ΑΠΘ, "μεταφράζοντας" το ρυθμό αύξησης του ιικού φορτίου σε μεγέθη διασποράς στην κοινότητα και σε βαθμό θετικότητας.

"Οι δικές μας μετρήσεις αποτελούν έναν δείκτη έγκαιρης και έγκυρης εναλλακτικής διάγνωσης, ώστε να καταλάβει κάποιος το πόσο αυξάνεται ή μειώνεται η διασπορά. Από την ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων δεν προκύπτει αριθμός κρουσμάτων ή βαθμός θετικότητας στον πληθυσμό. Ένας ασυμπτωματικός έχει διαφορετικά μεγέθη αντιγράφων του ιού από έναν συμπτωματικό.

Ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων που ανακοινώνει ο ΕΟΔΥ ακολουθεί την πορεία των δικών μας αναλύσεων και επιβεβαιώνει την αξιοπιστία του μοντέλου που έχουμε αναπτύξει, οι οποίες τυγχάνουν σήμερα διεθνούς αναγνώρισης", εξηγεί μιλώντας στο Iatronet ο κ.Θόδωρος Καραπάντσιος, καθηγητής Χημείας του ΑΠΘ και μέλος τη διεπιστημονικής ομάδας (φωτογραφία κάτω).

Αύξηση

Στα τέλη Οκτωβρίου, τα μοντέλα έδειχναν εκθετική αύξηση του ιικού φορτίου στα λύματα σε τέτοιο βαθμό που αν δεν λαμβάνονταν άμεσα μέτρα θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε δεκαπλασιασμό των κρουσμάτων μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδες. Στις 27 Οκτωβρίου το φορτίο ήταν πέντε φορές πάνω από τις μετρήσεις της 21ης του ίδιου μήνα και δέκα φορές μεγαλύτερο από αυτό που είχε μετρηθεί στις 12 Οκτωβρίου.

Ερμηνεύοντας τα δραματικά ευρήματα, ο πρύτανης του ΑΠΘ, Νίκος Παπαϊωάννου, δήλωσε τότε πως ο αριθμός των κρουσμάτων μέσα σε 15 μέρες θα μπορούσε να φτάσει ως και τα 4.000 ημερησίως!

Το ηχηρό "καμπανάκι" εισακούστηκε και σε συνάρτηση με τα υπόλοιπα επιδημιολογικά δεδομένα οδήγησε στην επιβολή σκληρού lockdown στη Θεσσαλονίκη, νωρίτερα από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Ακολούθησε μια περίοδος επιβράδυνσης του ρυθμού αύξησης του ιικού φορτίου που ανιχνευόταν στα λύματα. Τις πρώτες δύο εβδομάδες οι αναλύσεις έδειξαν αύξηση 2,5 φορές και 1,5 φορά, αντίστοιχα, έναντι πενταπλασιασμού πριν το lockdown. Την περασμένη εβδομάδα, από τις μετρήσεις των δειγμάτων που ελήφθησαν στις 18 Νοεμβρίου, προέκυψε μείωση του φορτίου, για πρώτη φορά μετά από 6 εβδομάδες, σε ποσοστό 25%.

Οι σημερινές μετρήσεις ήρθαν να επιβεβαιώσουν με σαφήνεια την τάση αποκλιμάκωσης, η οποία αναμένεται να αποτυπωθεί τις επόμενες μέρες και στον αριθμό των κρουσμάτων.

Διεθνής πρωτοπορία

Η διεπιστημονική ομάδα συστάθηκε την περασμένη άνοιξη, με πρωτοβουλία των πρυτανικών αρχών και των επικεφαλής 11 εργαστηρίων από 7 τμήματα του ΑΠΘ (Ιατρικής, Φαρμακευτικής, Χημείας, Κτηνιατρικής, Βιολογίας, Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης).

Το διεπιστημονικό έργο, αρχικής διάρκειας τεσσάρων μηνών, που χρηματοδοτήθηκε με ίδιους πόρους του ιδρύματος, είχε στόχο να διερευνήσει την παρουσία του εν πολλοίς άγνωστου ως τότε ιού, μέσα από την ανίχνευσή του στα αστικά λύματα.

Τα ανθρωπογενή απόβλητα που καταλήγουν στην εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων της ΕΥΑΘ στη Σίνδο Θεσσαλονίκης περιέχουν ανθρώπινο βιολογικό υλικό, που σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία περιλαμβάνει υπολείμματα γονιδιώματος του ιού. Αυτά είναι ανενεργά αλλά η παρουσία τους μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για το επίπεδο διασποράς του ιού στον πληθυσμό. 

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες ήταν η διόρθωση και ο εξορθολογισμός των μετρήσεων, με δεδομένο ότι αυτές επηρεάζονται από συνολικά 24 διαφορετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες που μεταβάλλονται διαρκώς. Μια απλή στατιστική καταγραφή των μετρήσεων, που δεν θα λάμβανε υπόψη αυτούς τους παράγοντες θα καθιστούσε τα αποτελέσματα των αναλύσεων αναξιόπιστα, όπως εξηγεί ο κ.Καραπάντσιος.

Το καινοτόμο σε παγκόσμιο επίπεδο μαθηματικό μοντέλο που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου για τον εξορθολογισμό των μετρήσεων τυγχάνει σήμερα διεθνούς αναγνώρισης και έχει δημοσιευθεί στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό "Science of the Total Environment".

Το τελευταίο διάστημα το ΑΠΘ δέχεται αποτελέσματα μετρήσεων από τα δείγματα λυμάτων πόλεων του εξωτερικού, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και οι ΗΠΑ, προκειμένου να εφαρμοστεί το καινοτόμο μοντέλο για τον εξορθολογισμό τους.

Επίσης, διενεργεί αναλύσεις για λογαριασμό μεγάλων ιδιωτικών εταιριών, ανιχνεύοντας πιθανή ύπαρξη ιικού φορτίου στα λύματά τους.

Τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας κάνουν δειγματοληψία τρεις φορές την εβδομάδα. Τα δείγματα περνούν από διαδοχικές διαδικασίες ανίχνευσης, απομόνωσης, επεξεργασίας και ανάλυσης, ενώ τα αποτελέσματα γίνονται γνωστά στις αρμόδιες υγειονομικές αρχές.