Γρίπη πτηνών Η5Ν8: Ανησυχούν οι πρώτες καταγραφές σε ανθρώπους

Την περασμένη εβδομάδα οι ρωσικές Αρχές ενημέρωσαν επίσημα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι επτά εργαζόμενοι σε μονάδα πουλερικών στα νότια της χώρας μολύνθηκαν από την παραλλαγή Η5Ν8 της γρίπης των πτηνών. Πρόκειται για τις πρώτες καταγραφές μόλυνσης ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο από το συγκεκριμένο στέλεχος υψηλής παθογονικότητας για τα πτηνά.

Το ίδιο στέλεχος παρουσιάζει ραγδαία αύξηση κρουσμάτων σε πτηνά το τελευταίο διάστημα σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, με περισσότερες από 400 καταγραφές σε εκτροφές πουλερικών, αλλά και νοτιότερα, στη "γειτονιά" της Ελλάδας, σε χώρες όπως η Ιταλία, η Κροατία και η Σλοβενία.

Η πρόσφατη εμφάνιση κρουσμάτων και σε Βουλγαρία, Ρουμανία, χώρες που βρίσκονται στον ίδιο μεταναστευτικό διάδρομο των άγριων πτηνών με την Ελλάδα, χτύπησε "καμπανάκι" και στις ελληνικές κτηνιατρικές Αρχές. Δύο φορές τους τελευταίους δύο μήνες, η Διεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας με ανακοινώσεις της έθεσε σε κατάσταση εγρήγορσης τους αρμόδιους φορείς, τους ιδιοκτήτες πτηνοτροφικών μονάδων και όλους τους εμπλεκόμενους με τα πτηνά (δασικούς υπαλλήλους, κυνηγούς, θηροφύλακες, ορνιθολόγους, κέντρα περίθαλψης) για τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου στα πτηνά της Ελλάδας και την ανάγκη άμεσου εντοπισμού της.

Προς το παρόν, οι αρμόδιοι επιστήμονες είναι καθησυχαστικοί, επισημαίνοντας πως ο όποιος κίνδυνος αφορά κυρίως τις επιπτώσεις στην πτηνοτροφία και όχι τον άνθρωπο. Ωστόσο, η γρίπη των πτηνών και οι διάφορες παραλλαγές της που έχουν εμφανιστεί τις τελευταίες δεκαετίες εξακολουθούν να θεωρούνται από τους επιστήμονες ως μια δυνητική απειλή και για τους ανθρώπους, μέσω συνεχών ανασυνδυασμών, που δεν αποκλείεται στο μέλλον να επιφέρουν πανδημίες γρίπης, αφού πρώτα μεταπηδήσουν από τα πτηνά στον άνθρωπο και στη συνέχεια να μπορούν να μεταδίδονται σε αυξημένο ρυθμό από άνθρωπο σε άνθρωπο, κάτι που είναι εξαιρετικά σπάνιο.

Οι ρωσικές ανακοινώσεις

Η γρίπη των πτηνών είναι ιογενής, µεταδοτική νόσος των πτηνών που προκαλείται από τον ιό της γρίπης τύπου Α. Ο τύπος Α του ιού της γρίπης διαφοροποιείται περαιτέρω σε υπότυπους ανάλογα µε τους συνδυασµούς δύο πρωτεϊνών (Η και Ν) της επιφάνειάς του. "Στα πτηνά µπορεί να ανευρεθούν όλοι οι γνωστοί συνδυασµοί, ωστόσο όταν µιλάµε για «ιούς της γρίπης των πτηνών» αναφερόµαστε σε εκείνους τους υπότυπους του ιού της γρίπης τύπου Α που απαντώνται συχνότερα στα πτηνά και µπορούν να προκαλέσουν νόσο σε αυτά. Κάποιοι από τους εν λόγω υπότυπους (Η5Ν1, Η7Ν7) λιγότερο συχνά µπορούν να προσβάλλουν τους χοίρους και ακόµα σπανιότερα τους ανθρώπους ή άλλα θηλαστικά, κάτι που δεν ισχύει όµως για τον υπότυπο Η5Ν8, που προς το παρόν εντοπίζεται αποκλειστικά στα πτηνά", αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ.

Το τελευταίο δεδομένο άλλαξε την περασμένη εβδομάδα, όταν η επικεφαλής της ρωσικής ρυθμιστικής Αρχής προστασίας της υγείας του καταναλωτή Rospotrebnadzor, Άννα Ποπόβα, ανακοίνωσε την επιβεβαίωση των πρώτων κρουσμάτων μόλυνσης ανθρώπων. Όπως είπε, τον Δεκέμβριο, όταν καταγράφηκε ξέσπασμα της νόσου Η5Ν8 σε μονάδα πουλερικών στη Νότια Ρωσία, διαπιστώθηκε η μόλυνση 7 εργαζόμενων. Οι αρμόδιες ρωσικές Αρχές προχώρησαν σε διερεύνηση και ενημέρωσαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πριν από λίγες μέρες, όταν επιβεβαίωσαν πλήρως το γεγονός.

Η ίδια ανέφερε πως "η κατάσταση δεν εξελίχθηκε περαιτέρω", ενώ συμπλήρωσε πως δεν υπάρχουν ενδείξεις για μετάδοση μεταξύ ανθρώπων. Όπως μετέδωσαν διεθνή ειδησεογραφικά δίκτυα, αν αυτό επιβεβαιωθεί σημαίνει πως όλοι μολύνθηκαν απευθείας από την επαφή τους με τα πουλερικά και δεν μετέδωσαν τον ιό μεταξύ τους, στοιχείο ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για την αποφυγή περαιτέρω μετάδοσης. Το γεγονός δίνει χρόνο για τη μελέτη των πιθανών μεταλλάξεων και την έγκαιρη αντίδραση με επαρκή τρόπο. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν πως οι εργαζόμενοι ήταν ασυμπτωματικοί.

Καθησυχαστικός ο καθηγητής Σ. Κρήτας

Μιλώντας στο iatronet, o Σπυρίδων Κρήτας (φωτογραφία πάνω), καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, χαρακτηρίζει την συγκεκριμένη περίπτωση ως μεμονωμένο γεγονός και είναι καθησυχαστικός. Επισημαίνει πως ο βασικός κίνδυνος από τον Η5Ν8 αφορά την πτηνοτροφία και όχι τον άνθρωπο, όπως έχει φανεί και από άλλα στελέχη υψηλής μεταδοτικότητας που έχουν εμφανιστεί ως σήμερα, ορισμένα από τα οποία μεταδόθηκαν σποραδικά και σε ανθρώπους, αλλά όχι από άνθρωπο σε άνθρωπο.

"Η γρίπη των πτηνών περιλαμβάνει 16 ως 18 διαφορετικά 'Η' που πρέπει να συνδυαστούν με 9 διαφορετικά 'Ν'. Έχουμε πολλούς συνδυασμούς που δημιουργούν διαφορετικούς τύπους στελεχών. Κάποιοι από αυτούς έχουν μεταδοθεί σποραδικά και σε ανθρώπους όπως ο Η5Ν1. Δεν είχε όμως υψηλή μεταδοτικότητα και συνδέονταν κυρίως με περιπτώσεις όπου ο άνθρωπος ερχόταν σε πολύ στενή επαφή με τα πτηνά, τα είχε ακόμη και μέσα στο σπίτι του. Προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αυτό μπορεί να εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους για τον άνθρωπο. Το κλειδί είναι η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει επιβεβαιωθεί σε κάποιο από τα στελέχη", ανέφερε και πρόσθεσε: "Ο κίνδυνος αφορά κυρίως τα πτηνά. Τα άγρια μεταναστεύουν από τις βορειότερες χώρες προς τις νοτιότερες θερμότερες περιοχές. Εκεί που θα σταθμεύσουν μπορεί να μεταδώσουν με τα κόπρανά τους το νόσημα σε εκτρεφόμενα ή και οικόσιτα πτηνά".

"Καμπανάκι" στην Ελλάδα - Αμοιβή 30 ευρώ σε όποιον προσκομίσει δείγμα

Με εγκύκλιό του στις 25 Νοεμβρίου το Τμήμα Παθολογίας Πτηνών, Ζωικών Υδρόβιων Οργανισμών, Μελισσών και λοιπών ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανακοίνωσε ότι το τελευταίο διάστημα παρατηρείται ραγδαία αύξηση κρουσμάτων γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας (κυρίως του υπότυπου Η5N8) σε χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης (Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Ιρλανδία, Γαλλία), ενώ πρόσφατα επιβεβαιώθηκαν τα πρώτα περιστατικά σε πτηνά νοτιότερων περιοχών της Ευρώπης, όπως στην Ιταλία, την Κροατία και τη Σλοβενία. Κάποιοι από τους υπότυπους του υπεύθυνου ιού, Η5Ν1, Η7Ν7, μπορούν να προσβάλλουν λιγότερο συχνά τους χοίρους και σπανιότερα τους ανθρώπους ή άλλα θηλαστικά, κάτι που δεν ισχύει όμως για τον υπότυπο Η5Ν8, που προς το παρόν εντοπίζεται αποκλειστικά στα πτηνά (σ.σ. η εγκύκλιος προηγήθηκε των ρωσικών ανακοινώσεων).

Στις 15 Φεβρουαρίου η Διεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας με ανακοίνωσή της χτύπησε "καμπανάκι" για τον ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο επανεμφάνισης της γρίπης των πτηνών την τρέχουσα περίοδο, ιδιαίτερα μετά την εμφάνισή της στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, χώρες που βρίσκονται στον ίδιο μεταναστευτικό διάδρομο άγριων πτηνών με την Ελλάδα. "Η επιζωοτία του νοσήματος στην Ευρώπη έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις αριθμώντας περισσότερες από 400 εστίες σε εκτροφές, γεγονός που καθιστά επιτακτική την τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων βιοασφάλειας από τους κατόχους πτηνοτροφικών επιχειρήσεων και οικόσιτων εκμεταλλεύσων", αναφέρεται. Στην ίδια ανακοίνωση καλείται το προσωπικό άλλων υπηρεσιών και μέλη ιδιωτικών φορέων που λόγω δραστηριότητας έρχονται σε επαφή με τα πτηνά (δασικοί υπάλληλοι, κυνηγοί, ομοσπονδιακοί θηροφύλακες, ορνιθολόγοι, κέντρα περίθαλψης) να ειδοποιούν άμεσα τις αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες όταν εντοπίζουν νεκρά ή ημιθανή πτηνά που ανήκουν σε είδη υψηλού κινδύνου (ενδεικτικά κύκνοι, αγριόχηνες, αγριόπαπιες).

Σημειώνεται πως η ετήσια ΚΥΑ περί οικονομικών αποζημιώσεων και ενισχύσεων που προκύπτουν από την επιβολή κτηνιατρικών μέτρων εξυγίανσης του ζωικού κεφαλαίου της χώρας προβλέπει τη χορήγηση ενός κατ’ αποκοπή ποσού της τάξεως των 30 ευρώ ανά άγριο πτηνό για τον εντοπισμό, τη συλλογή και την προσκόμιση τέτοιων πτηνών στις κτηνιατρικές υπηρεσίες. 

"Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κάποιο κρούσμα, αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, μέσω της μετανάστευσης πουλιών. Κάνουμε τις δειγματοληψίες και όλα όσα προβλέπονται. Δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια ιδιαίτερη ανησυχία", είπε στο iatronet ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας, Σωτήρης Μπάτος (φωτογραφία πάνω).