H χρησιμότητα της πνευμονικής αποκατάστασης σε ασθενείς με νόσο πάρκινσον

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια κοινή προοδευτική νευροεκφυλιστική  διαταραχή που επηρεάζει περίπου δέκα εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Οι ασθενείς παρουσιάζουν κινητικές, γνωστικές, συμπεριφορικές και αισθητικές επιπλοκές. Η δυσκαμψία, ο τρόμος και η αδυναμία επηρεάζουν τους ανώτερους αεραγωγούς και τη μυϊκή αναπνευστική αντλία δημιουργώντας αναπνευστική δυσλειτουργία που αποτελεί κοινή αιτία θανάτου. Τα μοντέλα αναπνευστικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνουν δευτερογενείς περιοριστικές αλλαγές λόγω ακαμψίας του θώρακα  και τυπικά συμπτώματα δύσπνοιας και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγω υποξίας και οξέως συριγμού. Μείωση πνευμονικών όγκων εμφανίζεται λόγω κυφοσκολίωσης και απόφραξη ανώτερων αεραγωγών με υποφωνία. Παρατηρείται μη φυσιολογικός έλεγχος της αναπνοής ο οποίος οδηγεί σε μειωμένη αντίληψη της δύσπνοιας. Αυτό συμβαίνει διότι η εξέλιξη της νόσου περιορίζει την ανοχή του ασθενούς στην άσκηση τοποθετώντας τα αναπνευστικά προβλήματα σε δεύτερη μοίρα.

Οι φυσικοθεραπευτές στοχεύουν στη βελτίωση της δύναμης, ισορροπίας και κινητικότητας ασθενών με νόσο πάρκινσον, ενώ η ζωτικής σημασίας πνευμονική αποκατάσταση παραβλέπεται συχνά. Η πνευμονική αποκατάσταση μπορεί να εφαρμοστεί επιτυχώς στην ιδιοπαθή νόσο πάρκινσον σταδίου 1-2 και περιλαμβάνει την αερόβια άσκηση σε εργομετρικό ποδήλατο και την άσκηση των εισπνευστικών αναπνευστικών μυών στο πλαίσιο της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας. Το πρόγραμμα διαρκεί 12 εβδομάδες με συχνότητα αερόβιας άσκησης τρεις φορές την εβδομάδα και αναπνευστικής φυσικοθεραπείας έξι φορές την εβδομάδα. Η αερόβια άσκηση γίνεται σε ειδικό εργομετρικό ποδήλατο που τοποθετεί τον αναβάτη σε μία χαλαρή θέση όπου το βάρος του κατανέμεται άνετα σε μια μεγαλύτερη περιοχή υποστηριζόμενη από την πλάτη και τους γλουτούς. Η διάρκεια είναι στα 20 λεπτά με ένταση στο 60% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου που είχε επιτευχθεί κατά τη μέγιστη δοκιμασία κοπώσεως. Κάθε εβδομάδα αυξάνεται ο χρόνος κατά 5 λεπτά και η ένταση στο 5 %. Στόχος στο τέλος του προγράμματος είναι οι ασθενείς να φτάσουν να κάνουν ποδηλασία διάρκειας 40 λεπτών με ένταση στο 80% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου με ταχύτητα στις 60 στροφές το λεπτό και με ρυθμό αντίληψης της άσκησης με βάση την κλίμακα Borg. Η αναπνευστική άσκηση γίνεται μέσω ειδικού εξασκητή αναπνοής. Οι ασθενείς την πρώτη εβδομάδα ξεκινούν 12 εισπνοές με φορτίο 15% της μέγιστης εισπνευστικής δύναμης. Στη συνέχεια το φορτίο αυξάνεται 5-10% σε κάθε συνεδρία για να φτάσει στο 60% τον πρώτο μήνα. Η εκπαίδευση συνεχίζεται τους επόμενους μήνες με φορτίο στο 60% προσαρμοσμένο στη νέα μέγιστη εισπνευστική δύναμη που έχει επιτευχθεί κάθε μήνα.

Τα αποτελέσματα των ερευνών επιβεβαιώνουν ότι η πνευμονική αποκατάσταση βελτιώνει τις πνευμονικές παραμέτρους. Συγκεκριμένα, η μέση τιμή του βίαια εκπνεόμενου όγκου αέρα στο πρώτο δευτερόλεπτο αυξήθηκε σε 86,3%. Ομοίως, η βίαιη ζωτική χωρητικότητα σε 86,7%. Τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες αναπνευστικής άσκησης η μέγιστη εισπνευστική πίεση αυξήθηκε κατά 82,95% και η μέγιστη εκπνευστική πίεση κατά 65,45%. Η απόσταση περπατήματος στην εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης αυξήθηκε από 233 σε 269 μέτρα, ενώ παρατηρήθηκαν αυξήσεις του ρυθμού και ταχύτητας. Η συνολική ποιότητα ζωής βελτιώθηκε, ενώ το άγχος και η κατάθλιψη μειώθηκε σε ποσοστό 44,1% και 32,3% αντίστοιχα. Σε αυτό συνέβαλε η μείωση της υπνηλίας με μέση βαθμολογία 7,26% και ρυθμό 20,5% από 8,82% και 41,1% που ήταν πριν.

Η ποιότητα ζωής αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην αξιολόγηση των παρεμβάσεων για τη νόσο πάρκινσον. Η πνευμονική αποκατάσταση δείχνει ότι βελτιώνει όχι μόνο την συνολική ποιότητα ζωής αλλά και την ειδική για την νόσο ποιότητα ζωής. Η μείωση της ικανότητας του περπατήματος επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής. Η αύξηση της απόστασης κατά 35 μέτρα μπορεί να αποτελεί την αιτία όλων των βελτιώσεων σε ασθενείς με πάρκινσον. Ο ρυθμός του πεντάλ κατά τη διάρκεια της ποδηλασίας αυξάνει τον ρυθμό και ταχύτητα του περπατήματος, ομοίως και η αύξηση της καρδιαναπνευστικής ικανότητας λόγω της αερόβιας άσκησης. Η αερόβια άσκηση έχει άμεση επίδραση στον εγκέφαλο επηρεάζοντας θετικά  μέρος του εγκεφαλικού φλοιού που συμβάλλει στον έλεγχο της κίνησης. Οι νευρώνες αυτής της περιοχής κατευθύνονται στον νωτιαίο μυελό και ελέγχουν την σταθεροποίηση του σώματος, τον συντονισμό αμφοτερόπλευρα, καθώς και τις κινήσεις. Οι αναπνευστικοί μύες όντας σκελετικοί μύες μοιράζονται δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά με τους μυς των άκρων και επηρεάζονται παρομοίως από την ακαμψία τους που είναι κοινό χαρακτηριστικό της νόσου. Επομένως ανταποκρίνονται με παρόμοιο τρόπο στην άσκηση, όπως οι μύες των άκρων όταν εφαρμόζεται το κατάλληλο φυσιολογικό φορτίο. Η άσκηση του διαφράγματος, μεσοπλεύριων, σκαληνών, στερνοκλειδομαστοειδών μυών δημιουργεί αρνητική ενδοθωρακική πίεση αυξάνοντας και ανυψώνοντας τον θωρακικό κλωβό μειώνοντας την κούραση σε αυτούς τους ασθενείς.

Τα ποσοστά παραπομπής για φυσικοθεραπεία είναι χαμηλά στη νόσο πάρκινσον. Ο κύριος στόχος της αποκατάστασης είναι η ανάκτηση της κινητικής λειτουργίας. Η εφαρμογή πνευμονικής αποκατάστασης είναι αποτελεσματική στη μείωση των μη κινητικών συμπτωμάτων, όπως άγχος, κατάθλιψη, υπνηλία, αυξάνοντας την ποιότητα ζωής. Η προσθήκη της λοιπόν στο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας υποδηλώνει πιθανά οφέλη.