Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να εκδηλωθεί στον καθένα

Ο έρπητας ζωστήρας έχει σημαντική αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής, παρόμοια με εκείνη που έχουν χρόνια νοσήματα, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, ο σακχαρώδης διαβήτης, η κατάθλιψη, η υπέρταση και το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αποτελεί ένα από τα πιο συχνά εμφανιζόμενα νοσήματα, που πλήττει τους ανθρώπους μέσης και τρίτης ηλικίας και συνοδεύεται από πόνο, ο οποίος μπορεί να γίνει αφόρητος. Για αυτό, επιβάλλεται να μάθουμε τι ακριβώς είναι, πώς εκδηλώνεται και πώς μπορούμε να προστατευθούμε, ώστε να μην επιτρέψουμε στον έρπητα ζωστήρα να μετατρέψει σε βάσανο την καθημερινότητά μας. 

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης του έρπητα ζωστήρα

Ο έρπητας ζωστήρας είναι από τις πλέον κοινές ασθένειες στους μεσήλικες και στους ηλικιωμένους. Έρχεται εντελώς απροειδοποίητα και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πότε θα εκδηλωθεί και πόσο σοβαρά θα είναι τα συμπτώματά του, καθώς η βαρύτητά του διαφέρει σε κάθε περιστατικό. Είναι λοιπόν αδύνατον να προβλέψουμε αν ένας ασθενής θα ταλαιπωρηθεί περισσότερο ή λιγότερο από τον έρπητα ζωστήρα. Γνωρίζουμε, ωστόσο, το αίτιο της εμφάνισής του: ο έρπητας ζωστήρας οφείλεται στην επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς, η οποία συνήθως συμβαίνει μετά την ηλικία των 60 ετών. Όλοι όσοι πέρασαν ανεμοβλογιά σαν παιδιά ή μετέπειτα στην ζωή τους, έχουν τον ιό της ανεμοβλογιάς στον οργανισμό τους και καθώς εννέα στους δέκα - δηλαδή η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού - έχουν περάσει ανεμοβλογιά, ο καθένας μπορεί να εκδηλώσει έρπητα ζωστήρα.  

Η επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς καθίσταται δυνατή επειδή οι αμυντικοί μηχανισμοί του ανοσοποιητικού συστήματος προοδευτικά εξασθενούν, καθώς μεγαλώνουμε σε ηλικία. Λόγω αυτού του γεγονότος, μετά την ηλικία των 60 ετών, διπλασιάζεται η πιθανότητα ένα άτομο να εκδηλώσει έρπητα ζωστήρα. Η επανενεργοποίηση του ιού όμως, μπορεί να συμβεί και σε καταστάσεις όπως η λήψη θεραπειών που προκαλούν ανοσοκαταστολή, αυτοάνοσα νοσήματα αλλά και χρόνια συνοδά νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα, χρόνια νεφρική νόσος και κατάθλιψη. Σύμφωνα με επιδημιολογικά ευρήματα, ο έρπητας ζωστήρας εμφανίζεται σε έναν στους τέσσερις ανθρώπους, γεγονός που τον καθιστά μια από τις συχνότερες απειλές για την υγεία.

Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται ο έρπητας ζωστήρας

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα του έρπητα ζωστήρα είναι ένα εξάνθημα που εμφανίζεται στη µία πλευρά του σώµατος, συνήθως στο άνω μέρος του, στο κεφάλι και το λαιµό ή γύρω από τον οφθαλµό, το οποίο σταδιακά µετατρέπεται σε επώδυνες, φυσαλίδες, γεµάτες υγρό. Στη συνέχεια, οι φυσαλίδες σπάνε, σχηµατίζουν κρούστα και μετά επουλώνονται εντός λίγων εβδοµάδων. Το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα συνήθως επουλώνεται σε 2-4 εβδομάδες. Ωστόσο, για όσο διάστημα παραμένουν οι φυσαλίδες στο δέρμα, ο ασθενής ταλαιπωρείται από έντονους πόνους οι οποίοι μπορεί να γίνουν εξουθενωτικοί. Οι πάσχοντες αναφέρουν πως νιώθουν τον πόνο σαν ηλεκτροσόκ, καυστικό ή διαπεραστικό, ενώ συχνά δεν μπορούν να ανεχτούν ούτε το απαλό άγγιγμα ενός ρούχου στο δέρμα τους.

Οι σοβαρότατες επιπτώσεις του έρπητα ζωστήρα στην υγεία

Ο πόνος του έρπητα ζωστήρα, κυρίως σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, μπορεί να γίνει μακροχρόνιος νευροπαθητικός πόνος και να οδηγήσει σε μια πολύ επώδυνη κατάσταση, που αποκαλείται «μεθερπητική νευραλγία» και η οποία αποτελεί τη βασικότερη αρνητική επίπτωση του έρπητα ζωστήρα στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Στη μεθερπητική νευραλγία, ο πόνος διαρκεί από μερικούς μήνες έως και χρόνια, ενώ η συχνότητα εμφάνισής του είναι μεγαλύτερη στα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών.  Στην πλειονότητά τους, οι πάσχοντες δηλώνουν ότι η μεθερπητική νευραλγία επηρεάζει καταλυτικά την καθημερινότητά τους, προκαλώντας αϋπνία, κατάθλιψη και κόπωση. Δραματικά επίσης επηρεάζεται η εργασία και η κοινωνική ζωή των πασχόντων, με  λιγότερους από τους μισούς ασθενείς να βρίσκουν ικανοποιητική ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο με τη φαρμακευτική αγωγή.  

Πέρα όμως από τον χρόνιο πόνο, που μετατρέπει σε βάσανο την καθημερινότητα των ασθενών, ο έρπητας ζωστήρας έχει και άλλες σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Και αυτό, γιατί σε ποσοστό που κυμαίνεται από 10-20% των πασχόντων, ο ιός του έρπητα ζωστήρα προσβάλλει τον οφθαλμό, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την όρασή, οδηγώντας ακόμα και σε τύφλωση.  Επίσης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ακοής στην προσβεβλημένη πλευρά του σώµατος, σε λοίμωξη του δέρµατος, στην δημιουργία µόνιµων ουλών ή  σπανιότερα σε σοβαρή βλάβη σε νεύρα του σώματος που ελέγχουν  την κίνηση (μια σοβαρή διαταραχή  η οποία αποκαλείται περιφερική κινητική νευροπάθεια).

Αντιμετώπιση του έρπητα ζωστήρα

Τις περισσότερες φορές, ο έρπητας ζωστήρας δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή. Ένας βασικός λόγος είναι ότι συνήθως υπάρχει καθυστέρηση στην διάγνωση, με αποτέλεσμα η φαρμακευτική αγωγή να ξεκινάει μετά τις 72 ώρες από την εκδήλωση του έρπητα ζωστήρα, όταν πλέον είναι πολύ αργά για να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου, ενώ παράλληλα, η αποτελεσματικότητα των θεραπειών για τη μείωση του πόνου  είναι πολλές φορές περιορισμένη.

Αυτή ακριβώς η ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη, οδήγησε τους επιστήμονες στην ανακάλυψη του εμβολίου για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα. Το εμβόλιο γίνεται σε 1 δόση και προστατεύει τόσο από τον έρπητα ζωστήρα όσο και από τη μεθερπητική νευραλγία.

Διαθέτει πολύ καλό προφίλ ανοχής και ασφάλειας, που έχει τεκμηριωθεί τόσο από κλινικές έρευνες, όσο και από την κλινική πράξη, καθώς το εμβόλιο κυκλοφορεί για πάνω από 10 χρόνια στις ΗΠΑ και άλλες χώρες.

Πριν τον εμβολιασμό, όμως, ο υποψήφιος εμβολιαζόμενος θα πρέπει να συμβουλευτεί τον ιατρό του, για το αν ανήκει στην μικρή κατηγορία των ατόμων στα οποία αντενδείκνυται ο εμβολιασμός, λόγω καταστάσεων που επηρεάζουν σημαντικά το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Στην Ελλάδα, το εμβόλιο για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα και της μεθερπητικής νευραλγίας έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και χορηγείται δωρεάν στα άτομα άνω των 60 ετών, ακόμη και αν έχουν περάσει έρπητα ζωστήρα στο παρελθόν.