Εμβόλια Γρίπης και Πνευμονιόκοκκου στην εποχή του COVID-19

Γράφει ο

Κωνσταντίνος Παπανικολάου

Παθόλογος – Λοιμώξιολογος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ

Η ορθή τήρηση των προγραμμάτων εμβολιασμού ανάλογα με την ηλικία, τα συνυπάρχοντα νοσήματα, αλλά και την εποχή του χρόνου και τυχόν επιδημικές εξάρσεις λοιμωδών νοσημάτων, αποτελεί θεμέλιο λίθο της προληπτικής ιατρικής. Τα οφέλη του εμβολιασμού είναι αυταπόδεικτα, με τη συμβολή του στην εξαφάνιση ή στον περιορισμό της εξάπλωσης ποικίλων λοιμωδών νοσημάτων.

Γιατί λοιπόν είναι σημαντικό φέτος να αναφερθούμε στα δύο κύρια εμβόλια πρόληψης λοιμώξεων του αναπνευστικού;

• Ο πρώτος λόγος είναι ότι φέτος αποτελεί πρόκληση για όλους (επαγγελματίες της υγείας και ασθενείς) η τήρηση των οδηγιών για έγκαιρο εμβολιασμό όσων τον έχουν ανάγκη.

Και αυτό γιατί υπάρχει φόβος από τη μεριά των ασθενών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες να επισκεφθούν νοσοκομεία ή ιατρεία και να συγχρωτισθούν ενδεχομένως με φορείς του SARS-CoV-2. Από τη μεριά των επαγγελματιών υγείας υπάρχει σαφής σύσταση να αποφεύγουν να εμβολιάζουν ασθενείς με πιθανά συμπτώματα της νόσου COVID-19 χωρίς μέτρα ατομικής προφύλαξης. Η ανάγκη για αυτοαπομόνωση των ασθενών με κορωνοϊό για 14 ημέρες περιορίζει επίσης τις ευκαιρίες για εμβολιασμό. Η εφαρμογή της άυλης συνταγογράφησης και ίσως ο εμβολιασμός εκτός νοσοκομείου (σε φαρμακεία, σπίτια κ.ά.) να αποτελούν τρόπους επίλυσης του προβλήματος.

• Ο δεύτερος λόγος είναι ότι φέτος το χειμώνα αναμένεται να κυκλοφορήσουν ταυτόχρονα στη κοινότητα οι ιοί της γρίπης και ο νέος κορωνοϊός δημιουργώντας αυξημένη νοσηρότητα από λοιμώξεις αναπνευστικού, σύγχυση στους ασθενείς και τις οικογένειές τους, περισσότερες επισκέψεις στα νοσοκομεία και ανάγκη αυξημένης χρήσης  διαγνωστικών εξετάσεων από τους ιατρούς για την ακριβή διάγνωση.

Γρίπη

Οι δύο ιοί έχουν πολλές ομοιότητες και λιγότερες αλλά υπαρκτές διαφορές, όπως στη κλινική εικόνα, τη μεταδοτικότητα και τη θεραπεία. Με κλινικά κριτήρια είναι δύσκολο ο ιατρός να κάνει ακριβή διάγνωση μεταξύ των δύο.

Όπως κάθε χρόνο συνιστάται το αντιγριπικό εμβόλιο να γίνει κατά προτεραιότητα:

1. στους ενηλίκους άνω των 65 ετών
2. στα παιδιά και ενηλίκους με συνυπάρχοντα νοσήματα
3. σε αυτούς που φροντίζουν ηλικιωμένους ή παιδιά <6 μηνών
4. στις εγκύους
5. στους επαγγελματίες υγείας

Στη συνέχεια μπορούν να εμβολιαστούν όλοι άνω της ηλικίας των 6 μηνών, αρκεί να μην έχουν ιστορικό αλλεργίας στο αυγό και παράγωγά του. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι έγκυες γυναίκες αποτελούν ειδική ομάδα ευάλωτη στη γρίπη με κίνδυνο για επιπλοκές κύησης εφόσον μολυνθούν. Τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες χωρίς συννοσηρότητες είναι χρήσιμο να εμβολιάζονται για τη γρίπη, ακόμα και αν δεν είναι «υποχρεωτικό», καθώς προφυλάσσουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους από τυχόν βαριά νόσηση.

Πού ωφελεί ο εμβολιασμός για την γρίπη ειδικά φέτος;

Καταρχάς, προφυλάσσει από γρίπη, με αποτελεσματικότητα που δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί. Κάθε χρόνο οι ιοί της γρίπης αλλάζουν, για αυτό αλλάζουν και τα εποχικά εμβόλια. Το τετραδύναμο ανασυνδιασμένο εμβόλιο θα περιέχει και φέτος ένα στέλεχος Η1Ν1 γρίπης Α, ένα στέλεχος Η3Ν2 (γρίπη Α επίσης) και δύο στελέχη γρίπης Β.

Είναι αποδεδειγμένο το όφελος από το αντιγριπικό εμβόλιο στην πρόληψη νόσησης – επιπλοκών – νοσηλειών από γρίπη. Ακόμα και αν δεν προφυλάσσει 100% από το να κολλήσει κάποιος γρίπη, το εμβόλιο θα βοηθήσει να έχει ο ασθενής ηπιότερη νόσο. Αντίθετα δεν προφυλάσσει καθόλου από λοίμωξη ή επιπλοκές του κορωνοϊού, αλλά τουλάχιστον αποτρέπει τη διπλή – ταυτόχρονη – λοίμωξη από τους δύο ιούς.

Είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι δεν χρειάζεται ο εμβολιασμός να γίνει φέτος νωρίτερα. Η βιασύνη, ίσως οδηγήσει σε πτώση της ανοσίας αργότερα το χειμώνα. Ο Οκτώβριος έως αρχές Νοεμβρίου είναι η ενδεδειγμένη περίοδος για να εμβολιαστεί κανείς στην Ελλάδα. 

Πνευμονιόκοκκος

Ο πνευμονιόκοκκος είναι το συνηθέστερο αίτιο βακτηριακής πνευμονίας, αλλά και κοινό αίτιο ωτίτιδας, μηνιγγίτιδας, σήψης. Είναι γνωστό ότι επιπλέκει τη πορεία των νοσούντων με γρίπη.

Στην αντιμετώπιση της πνευμονίας της νόσου COVID-19 χορηγούνται και αντιβιοτικά για θεραπεία δευτεροπαθούς βακτηριακής επιλοίμωξης αλλά δεν είναι σαφές ακόμα πόσο συχνά συμβαίνει αυτή.

Το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου προφυλάσσει σε ποσοστό 50-75% από τη σοβαρή πνευμονιοκοκκική νόσο και είναι ασφαλές. Αποτελεί λοιπόν ένα απλό τρόπο να προληφθεί αυτό το χειμώνα μια βακτηριακή πνευμονία πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής μετά από ιογενή λοίμωξη (κορωνοϊό ή γρίπη).

Συνιστάται το συζευγμένο 13-δύναμο εμβόλιο που είναι έτσι και αλλιώς υποχρεωτικό και ενταγμένο στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού στα παιδιά και στους ενήλικες >65 ετών. Συνιστάται επίσης στους νεότερους ενήλικες όταν υπάρχουν συνυπάρχουσες παθήσεις.

Αξίζει τέλος να αναφερθεί η εμπειρία του φετινού χειμώνα στο Νότιο ημισφαίριο, που ήταν η σημαντική μείωση της γρίπης και λοιπών ιώσεων του αναπνευστικού χάρη στη χρήση μάσκας και στην υγιεινή των χεριών, μέτρο που και εμείς μπορούμε και πρέπει να ακολουθήσουμε.

Δεν θα πρέπει να αμελείτε την υγεία σας λόγω της πανδημίας του Covid-19 ή να αποφεύγεται να αναζητάτε υγειονομική περίθαλψη αν τη χρειάζεστε. Ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group σε όλα τα Νοσοκομεία του (ΥΓΕΙΑ, Metropolitan Hospital, ΜΗΤΕΡΑ, Metropolitan General, ΛΗΤΩ, Creta Interclinic) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την προστασία των εργαζομένων και των ασθενών του.