Κατάθλιψη: Η ψυχική νόσος της εποχής μας

Τι είναι η Κατάθλιψη ;

Ο Ιπποκράτης ανέφερε την κατάθλιψη ως μελαγχολία, αργότερα όμως, τον 19^ο αιώνα, η κατάθλιψη αναφέρθηκε ως αδυναμία.

Η κατάθλιψη είναι μια συναισθηματική διαταραχή. Ο όρος ‘κατάθλιψη’ είναι πολύ γενικός, καθώς υπάρχουν αρκετά και διαφορετικά είδη της κατάθλιψης.

Το πιο απλό είδος της κατάθλιψης είναι η φυσιολογική αντίδραση που όλοι έχουν στην απογοήτευση, δηλαδή κακή διάθεση ή μελαγχολία. Όταν όμως το συναίσθημα αυτό διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες, είναι έντονο και συνοδεύεται από συγκεκριμένα συμπτώματα, ή επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του ατόμου, τότε πρόκειται για κλινική κατάθλιψη.

Ποιους αφορά;

Σε γενικές γραμμές τα τελευταία χρόνια η επιδημιολογία της κατάθλιψης υποστήριζε πως 5- 10 % του πληθυσμού έχουν εκδηλώσει κατάθλιψη ανά περιόδους, ενώ υπολογιζόταν ότι το 15% των ανθρώπων θα εκδηλώσουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Με τα νέα κοινωνικά δεδομένα;

Αυξημένα ραγδαία σε πρωτοφανή επίπεδα είναι η κατάθλιψη στην Ελλάδα σε σχέση με την αναλογική άνοδο της κατάθλιψης στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Για τα ελληνικά δεδομένα, τα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονικών τάσεων που παρατηρούνται έχουν αυξηθεί κατά 22% τη διετία 2009 – 2011 εξαιτίας του άγχους και του φόβου που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση, η ανεργία αλλά και η αίσθηση απουσίας ελέγχου που νιώθουν οι άνθρωποι στη ζωή τους και στις επιλογές τους, μια γενική ανασφάλεια που γεννιέται για το μέλλον και που γενικεύεται αργά και σταθερά σε όλους του τομείς της ζωής τους.

Το 2011 αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης είχαν τα άτομα μικρότερης ηλικίας και οι έγγαμοι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν επηρεάστηκαν και οι άλλες ηλικίες, ειδικά 35-50 που είναι το εργατικό δυναμικό της χώρας που πλήττεται συνέχεια με απωλήσεις και μειώσεις.

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, μας φανερώνει ότι ‘7 στους 10 Έλληνες βρίσκονται στα όρια της κατάθλιψης λόγω οικονομικής κρίσης, με τις γυναίκες να είναι δυο φορές πιο ευάλωτες απο τους άνδρες στην εκδήλωση των συμπτωμάτων’.

Στην κατάθλιψη παρατηρούνται αλλάγες στη σκέψη, στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά μας, σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα.

Το σημαντικό είναι να ξέρουμε να τα αναγνωρίσουμε πρόωρα και να ξέρουμε οτι δεν είναι μόνιμα μα ούτε μη αντιστρέψημα τα συμπτώματα αυτά αν αντιμετωπισθούν σωστά.

Από το 2011 τα ποσοστά ανεβαίνουν συνέχεια πολύ περισσότερο από άλλες ψυχολογικές αλλά και ιατρικές παθήσεις, τα ΜΜΕ μιλάνε για ‘Εθνική Κατάθλιψη’ και όλο πιο συχνά όταν όλοι μεταξύ μας ρωτάμε με φιλικό ενδιαφέρον ‘τι κάνεις; Πώς είσαι; ‘ παίρνουμε την απάντηση ‘Δεν είμαι καλά με όλα αυτά που συμβαίνουν, έχω κατάθλιψη’.

Συνεπώς ακούγεται ένας κοινωνικός ψίθυρος για την κατάθλιψη να παίρνει τη διάσταση της νόσου της εποχής.

Πώς θα καταλάβω ότι έχω κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη συνδέεται με τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του ατόμου. Έτσι, οι παραπάνω μηχανισμοί ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια της νόσου και το άτομο βιώνει τα εξής:

Σκέψη

Ο τρόπος σκέψεως αλλάζει, γίνεται αρνητικός, απαισιόξος και πολύ συχνά το άτομο εμφανίζει μια ελαττωμένη ικανότητα να σκεφθεί ή να συγκεντρωθεί, ή μια αναποφασιστικότητα και για μικρά πράγματα που το αφορούν σχεδόν καθημερινά.

Σαν εμμονή (ιδεασμός) αναπτύσσονται σκέψεις αυτοκτονικές ή θανάτου, καθώς και πιθανές προσπάθειες αυτοκτονίας.

Συναίσθημα

Τα αρνητικά συναισθήματα που γεννιούνται είναι πολλά, καθώς η κατάθλιψη είναι μια συναισθηματική διαταραχή, όπως:

• Διαρκής θλίψη
• Άγχος
• Θυμός
• Οξυθυμία
• ‘Κενή’ διάθεση
• Απόγνωση
• Πεσιμισμός
• Ενοχές
• Αναξιοσύνη
• Ανικανότητα
• Ξεσπάσματα με κλάματα

Συμπεριφορά

Τα συναισθήματα είναι αυτά που καθορίζουν τη συμπεριφορά του καταθλιπτικού ατόμου επηρεάζοντας έτσι:

• Το ενδιαφέρον του ατόμου για ευχάριστα γεγονότα ή δραστηριότητες που κάποτε απολάμβανε, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής
• Κοινωνική απομόνωση, όπου ο πάσχων αποφεύγει τη συναναστροφή με μέλη της οικογένειας και φίλους
• Ανησυχία, Οξυθυμία
• Κούραση, μείωση της ενέργειας, κατατονία
• Δυσκολία συγκέντρωσης, μνήμης και λήψη αποφάσεων
• Αϋπνία, ξύπνημα πολύ νωρίς το πρωί ή υπερυπνία
• Μείωση της όρεξης για φαγητό (χάσιμο βάρους) ή υπερφαγία (πρόσληψη βάρους)
• Τέλος η παρουσία έντονων πονοκεφάλων, γαστρεντερικών διαταραχών και χρόνιου πόνου, χωρίς να οφείλονται στη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί ο πάσχων.

Πώς μπορεί να θεραπευτεί η κατάθλιψη;

Η θεραπεία της κατάθλιψης γίνεται με φαρμακευτική αγωγή που δίνεται από τον ειδικό γιατρό με χρήση αντικαταθλιπτικών και με ψυχολογική παρέμβαση από ειδικό ψυχολόγο με χρήση της ψυχοθεραπευτικής μεθόδου.

Η έντονη αρνητική σκέψη για τον εαυτό και το μέλλον (‘δεν θα καταφέρω τίποτα’, ‘όλα θα πάνε στραβά’) και η αίσθηση της ανημποριάς και της απελπισίας που προκύπτει απο τέτοιες διεργασίες του μυαλού είναι απο τα σημαντικότερα συμπτώματα.

Δυστυχώς, είναι και αυτό που δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση οτι δεν μπορούν να βοηθηθούν, συνεπώς τα ίδια τα συμπτώματα πολλές φορές στέκονται εμπόδιο στον προσδιορισμό του προβλήματος και στην αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας που είναι απαραίτητη και επιτακτική σε αυτές τις περιπτώσεις.

Η θεραπευτική προσέγγιση στη δυσθυμία ή την κατάθλιψη έχει στόχο να τροποποιήσει τον αρνητικό τρόπο σκέψεως για τα γεγονότα και τον εαυτό, να αποκαταστήσει τις συμπεριφορές και τις δραστηριότητες του ατόμου έτσι ώστε να εξαλείψει τα συναισθήματα δυσφορίας.

Επιθυμητό αποτέλεσμα είναι να επιτευχθεί η κατάθλιψη να μην επηρεάζει τη λειτουργικότητα του άνθρωπου και να αποκατασταθεί ικανός να μπορεί να χαρεί ξανά τις απολαύσεις της ζωής του.