Επιλόχεια κατάθλιψη: Πώς αντιμετωπίζεται η θλίψη μετά τον τοκετό

Ως λοχεία ορίζεται οργανικά η περίοδος που ξεκινά αμέσως μετά τον τοκετό και διαρκεί 40 ημέρες. Είναι περίοδος μεγάλων αλλαγών στον οργανισμό, στο σώμα, στην ψυχολογία και στη ζωή της γυναίκας. Οι περισσότερες λεχώνες παρουσιάζουν διαφόρου βαθμού ψυχολογικές διαταραχές. Τα συμπτώματά τους μπορεί να διαρκέσουν έως και 3 μήνες. Οι πιο συχνά εμφανιζόμενες είναι η μελαγχολία και η θλίψη λοχείας. 

Οι αιτίες αυτών των διαταραχών είναι πολλές: οι μεγάλες και απότομες ορμονικές μεταβολές (αύξηση προλακτίνης, πτώση προγεστερόνης και οιστρογόνων), η διαχείριση των νέων ευθυνών, η πιθανή ανασφάλεια στα νέα καθήκοντα, η ανταπόκριση και η κατανόηση από το σύζυγο και το οικογενειακό περιβάλλον.

Η απλή μελαγχολία

Τα συμπτώματα της απλής μελαγχολίας (Κυκλοθυμική διάθεση-Baby Blues) εμφανίζονται συνήθως μέσα στα πρώτα τρία 24ωρα μετά τον τοκετό και υποχωρούν έπειτα από 2-3 εβδομάδες. Περίπου το 80% των νέων μαμάδων αντιμετωπίζουν απότομες αλλαγές διάθεσης, οι οποίες είναι προσωρινές. Συνοδεύονται από κλάμα, θλίψη, ενοχές ότι είναι ανεπαρκής η φροντίδα που παρέχεται στο βρέφος, απογοήτευση, διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης, αϋπνία.

Η ψυχική μεταβολή της μητέρας οφείλεται κυρίως στη δυσκολία προσαρμογής στις καινούργιες συνθήκες, όπως η σωματική κόπωση από τον ανεπαρκή διακοπτόμενο ύπνο και τη συνεχή φροντίδα του μωρού (π.χ. συχνά γεύματα). Η γυναίκα προσπαθεί να γίνει η τέλεια μητέρα και σύζυγος, ενώ νιώθει εξαντλημένη. Λειτουργεί εξαιρετικά στις καθημερινές τις υποχρεώσεις, αλλά νιώθει άσχημα μέσα της.

Οι περισσότερες νέες μητέρες δεν είναι απόλυτα προετοιμασμένες για τις αλλαγές και για τις δυσκολίες αυτής της περιόδου. Κάποιες πιστεύουν ότι τα πράγματα θα είναι απλά και σχετικά εύκολα, κάποιες άλλες έχουν υπερβολικό φόβο γι’ αυτό που θα ακολουθήσει. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία η προετοιμασία για την περίοδο αυτή να ξεκινά κατά τη διάρκεια της κύησης με τη συμβουλή και τις οδηγίες του γυναικολόγου που παρακολουθεί τη γυναίκα. Στο μεταβατικό στάδιο της λοχείας, η νέα μητέρα καλείται να αναβιώσει στοιχεία της δικής της σχέσης με τη μητέρα της και να θέσει κανόνες στην καινούργια δομή της οικογένειάς της.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι ψυχολογικές διαταραχές είναι αναμενόμενες και παροδικές. Το κυρίαρχο συναίσθημα δεν πρέπει να είναι ο φόβος ή οι ενοχές, αλλά η επιμονή και η πίστη ότι κανένας δεν γνωρίζει το δικό της παιδί καλύτερα από την ίδια. Αρκεί η μητέρα να αφήσει τον εαυτό της να παρατηρεί το παιδί της και να αρχίσει να το καταλαβαίνει.

Για να βοηθήσουμε τη λεχώνα, χρειάζεται να υπάρχει ένα ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι. Πρέπει να νιώθει τη συμπαράσταση και την κατανόηση του συζύγου, τόσο για τις μεταβολές της διάθεσής της όσο και για κάποια πιθανή αδεξιότητα το πρώτο διάστημα σε σχέση με το παιδί. Η βοήθεια που θα προσφέρεται από τρίτα πρόσωπα θα πρέπει να είναι διακριτική, μη παρεμβατική και όσο γίνεται λιγότερο υποδεικτική.

Η επιλόχειος κατάθλιψη

Δεν πρέπει να υποτιμηθεί η παράταση και η όξυνση των παραπάνω συμπτωμάτων διότι ενδεχομένως η γυναίκα να οδηγείται στην επιλόχειο κατάθλιψη (Postpartum Depression), μια κατάσταση που είναι σημαντικό να μη συγχέεται με την απλή μελαγχολία. Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς καμία προειδοποίηση. Εμφανίζεται συνήθως 3-6 μήνες μετά τη γέννα, αλλά μπορεί να συμβεί και αργότερα μέσα στο χρόνο. Τα βασικά συμπτώματά της είναι το κλάμα, η θλίψη, η ευερεθιστότητα, ο θυμός, οι διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή, το άγχος. Το 15% των γυναικών περνά επιλόχειο κατάθλιψη και μόνο το 5% καταλήγει σε φαρμακευτική αγωγή. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να ζητηθεί βοήθεια ειδικού, ψυχολόγου, ψυχιάτρου. Αν η ίδια η γυναίκα δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι χρειάζεται βοήθεια, πρέπει να παρακινηθεί από το σύζυγο, το οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον. Σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι όποια ψυχοπαθολογική οντότητα και αν εμφανιστεί, μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Πηγές:
Ανατολή Σύρου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Επιστ. Συνεργάτις ΜΗΤΕΡΑ και Ελίνα Γκίκα, Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια, Υπεύθυνη Τμήματος Ψυχικής Υγείας ΜΗΤΕΡΑ.