Προετοιμάζοντας το παιδί μου για το νέο του αδερφάκι

Το τεστ εγκυμοσύνης είναι για άλλη μια φορά θετικό και το ζευγάρι βιώνει συναισθήματα ενθουσιασμού, ευτυχίας και έντονης προσμονής για τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας! Ωστόσο, εκτός από τους γονείς, μέσα στην οικογένεια υπάρχουν και τα αδέρφια, τα οποία πολλές φορές βιώνουν διαφορετικά συναισθήματα αναφορικά με το χαρμόσυνο γεγονός της εγκυμοσύνης της μαμάς και τότε η ισορροπία και οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια περιπλέκονται.

Έτσι, δίπλα στο «εμείς», που αποτελεί το κάθε παιδί με τους γονείς του, υπάρχει και το «εμείς», το οποίο δημιουργείται από την ομάδα των παιδιών. Χαρακτηριστικά όπως η ηλικία, το φύλο και η προσωπικότητα του κάθε παιδιού διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των μεταξύ τους σχέσεων. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, με τον ερχομό του δεύτερου παιδιού στην οικογένεια, έρχονται τα πάνω κάτω στη ζωή του πρωτότοκου. Ξαφνικά όλοι μιλούν για το μωρό που θα έρθει και η προσοχή στρέφεται και κάπου αλλού, εκτός από το ίδιο. Η μητέρα «βαραίνει», κουράζεται περισσότερο λόγω της εγκυμοσύνης και αδυνατεί να ακολουθήσει το πρόγραμμα παιχνιδιού και δραστηριοτήτων στο οποίο είχε μάθει έως τότε το παιδί.

Το παιδί διαισθάνεται την αλλαγή που έρχεται και έτσι τα συναισθήματά του μπορεί να εναλλάσσονται μεταξύ χαράς, ενθουσιασμού, θυμού και άγχους. Η ζήλια κάνει την πρώτη της εμφάνιση με το παιδί να υιοθετεί συμπεριφορές προηγούμενων αναπτυξιακών σταδίων (π.χ. ενούρηση, πιπίλισμα, μωρουδίστικη ομιλία), να γίνεται επιθετικό είτε λεκτικά, είτε σωματικά, να παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο και το φαγητό του, να σημειώνει συχνά ξεσπάσματα οργής, κλάμα, άρνηση φοίτησης στο σχολείο, αλλά και έντονο πείσμα και έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς.

Συχνά, με τον ερχομό του δεύτερου παιδιού στην οικογένεια, το πρωτότοκο προσπαθεί, με άσχημες συμπεριφορές ή την προσποίηση αδυναμίας και ασθένειας, να κάνει τους γονείς να ασχοληθούν μαζί του. Όταν δε του απαγορεύεται η έκφραση αρνητικών συναισθήματα προς το αδερφάκι του, μπορεί να επιδείξει υπερβολικό ενδιαφέρον για αυτό και στην πρώτη ευκαιρία να προσπαθήσει κρυφά είτε να το χτυπήσει, είτε να του πάρει κάποιο από τα αγαπημένα του παιχνίδια προκαλώντας του εκνευρισμό και αναστάτωση.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί που ζηλεύει:

• Ενημερώστε εγκαίρως το παιδί για τη γέννηση του άλλου παιδιού. Οι γονείς είστε τα πρόσωπα που θα πρέπει να αναλάβετε το κομμάτι της ενημέρωσης του πρωτότοκου για τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας, με αναφορές τόσο στα θετικά, όσο και στα αρνητικά της νέας κατάστασης. Μην προσπαθήσετε να εξιδανικεύσετε την επικείμενη αλλαγή. Παραδεχτείτε πως θα δημιουργηθούν κάποιες δυσκολίες στην καθημερινότητα όλης της οικογένειας, όπως π.χ. κλάματα από το μωρό, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησής του, διατάραξη του ρυθμού της καθημερινότητας. Μιλήστε, όμως, και για τα θετικά, όπως ότι σταδιακά το παιδί θα έχει παρέα και κάποιον που θα τον αγαπά και θα τον υποστηρίζει στη ζωή του.
• Αν απαιτούνται αλλαγές στο δωμάτιο του μεγαλύτερου παιδιού, εμπλέξτε το στη διαδικασία, ώστε να μη νιώσει ότι εκτοπίζεται από τον χώρο του. Ζητήστε τη γνώμη του για αλλαγές όπως η μετακίνηση των επίπλων, τα ρούχα του μωρού και το χρώμα του δωματίου. Καλό είναι οι διαδικασίες αυτές να έχουν λάβει χώρα σταδιακά και πριν τη γέννηση του μωρού.
• Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, δώστε του τη δυνατότητα να συμμετέχει στη φροντίδα του μωρού. Εφόσον το παιδί δεν δυσανασχετεί με αυτό, κάντε το «βοηθό» σας στο άλλαγμα της πάνας, στο τάισμα ή στο παιχνίδι του μωρού. Σε περίπτωση, όμως, που έχετε την υποψία πως το ζηλεύει υπερβολικά, μην το αφήνετε μόνο μαζί του.
• Συζητήστε με  συγγενείς και φίλους ώστε να μην αναφέρονται μόνο στο μωρό δείχνοντας ενθουσιασμό για αυτό και παραγκωνίζοντας το πρωτότοκο. Καλό θα ήταν, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, να φέρνουν και κάποιο δωράκι για το μεγάλο αδερφάκι και να μοιράζουν εξίσου την προσοχή τους και στα δύο παιδιά.
• Αποφύγετε τις συγκρίσεις. Μη συγκρίνετε τα παιδιά μεταξύ τους είτε στα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά, είτε στις συμπεριφορές τους. Τονίστε τη μοναδικότητα του καθενός, καθώς και το ότι η αγάπη των γονέων δεν μοιράζεται, αλλά είναι ανεξάντλητη για κάθε παιδί ξεχωριστά.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει τα πραγματικά του συναισθήματα για το αδερφάκι του. Δείξτε του πως είναι εν μέρει φυσιολογικό να νιώθει και αρνητικά συναισθήματα για το μωρό που θα έρθει. Διαφορετικά, θα πάρει το μήνυμα πως πρέπει οπωσδήποτε από την αρχή να αγαπά το αδερφάκι του, γιατί αλλιώς θα είναι «κακό παιδί» και θα χάσει την αγάπη των γονιών του. Όταν το παιδί δεν εκφράζει αρνητικά συναισθήματα, όπως π.χ. η ζήλια, την απωθεί και στη συνέχεια βιώνει εσωτερική ένταση που δύσκολα μπορεί να διαχειριστεί.
• Γίνετε καλοί ακροατές. Ακούστε τυχόν ανησυχίες και φόβους του παιδιού σας, κατανοήστε την ανησυχία του και προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα κλίμα ασφάλειας και σταθερότητας. Καλό είναι, να διατηρήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο τη ρουτίνα και τις συνήθειες του παιδιού σας, ακόμα και μετά τον ερχομό του δεύτερου παιδιού. Για το λόγο αυτό, βοηθητικό είναι άλλες αλλαγές στη ζωή του παιδιού, όπως διακοπή πάνας, έναρξη σχολείου κ.λπ., να μην συμπέσουν με τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας, ώστε η προσαρμογή του στις νέες συνθήκες να γίνει ευκολότερη.

Όπως σε κάθε αλλαγή, έτσι και στον ερχομό του δεύτερου παιδιού, απαιτείται χρόνος προσαρμογής, ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία και να διαμορφωθεί εκ νέου η δυναμική μέσα στην οικογένεια. Αγκαλιάστε τα παιδιά σας με την ίδια ζεστασιά, αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στο μεγαλύτερο αδερφάκι, καθησυχάστε το και δείξτε του πολλή αγάπη.