Η Ελλάδα θα πετύχει τον ευρωπαϊκό στόχο να μειωθούν οι καπνιστές κάτω από το 5% του πληθυσμού μέχρι το 2040

«Το βραβείο δεν είναι το τέλος, το βραβείο είναι μόνον η αρχή: θα συνεχίσουμε ακούραστοι την προσπάθειά μας, ώστε το όνειρο του να μειωθούν οι καπνιστές στο 5% του πληθυσμού να γίνει πραγματικότητα μέχρι το 2040»: με αυτή την υπόσχεση, ο καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης, επικεφαλής της πρωτοβουλίας SMOKEFREE GREECE, έκλεισε τη χθεσινή εκδήλωση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Μια εκδήλωση που οργανώθηκε μαζί με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, το Υπουργείο Υγείας και το American College of Greece, επ’ ευκαιρία της σημερινής, Παγκόσμιας Ημέρας Κατά του Καπνίσματος αλλά και της πρόσφατης ευρωπαϊκής διάκρισης του προγράμματος SMOKEFREE GREECE ως επιτυχέστερης καμπάνιας ενημέρωσης για την πρόληψη του καρκίνου στην Ευρώπη. Το εν λόγω πρόγραμμα βραβεύτηκε στις αρχές Μαΐου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε ειδική τελετή στο κτήριο της Ευρωβουλής στις Βρυξέλλες, με το Βραβείο Υγείας 2021 για την Πρόληψη του Καρκίνου 2021 (EU Health Award on Cancer Prevention).

Εδώ και δεκατρία χρόνια, η εκστρατεία SMOKEFREE GREECE αγωνίζεται για να απομακρύνει τους Έλληνες –και ιδίως τα παιδιά και τους νέους– από τον κίνδυνο του τσιγάρου. Η προσπάθεια αυτή όχι μόνον οδήγησε στη δραστική μείωση του επιπολασμού του καπνίσματος (33% στην ηλικία 16-24 ετών και 27% στον συνολικό πληθυσμό), αλλά άνοιξε και το πεδίο της εφαρμογής ευρύτερων νομοθετικών ρυθμίσεων, με επιστέγασμα την ψήφιση και την καθολική εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου από τη σημερινή κυβέρνηση.

Παρόντες στη χθεσινή εκδήλωση ήταν οι υπουργοί Υγείας και Τουρισμού, η υφυπουργός Παιδείας, βουλευτές, επιστήμονες, εκπαιδευτικοί, καθώς και υποστηρικτές του αντικαπνιστικού κινήματος που αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς στη χώρα μας.

Ανοίγοντας την εκδήλωση, ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος, αναφέρθηκε στο κάπνισμα ως μια συνήθεια που οδήγησε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε πρόωρους θανάτους και σε ασθένειες, μια συνήθεια που με πολύ επίμονο αγώνα σιγά σιγά εγκαταλείπεται. «Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία αισθάνεται υπερήφανη, επειδή πρωτοστάτησε σε αυτόν τον αγώνα και κατάφερε με καίριες δράσεις να επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα. Κάποτε κάπνιζε το 50% του πληθυσμού. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, αλλά εξακολουθούμε να είμαστε πίσω. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε. Όσον αφορά το ευρωπαϊκό Βραβείο Υγείας, αισθανόμαστε ιδιαίτερη τιμή: είναι η ανταμοιβή που ζητούν εθελοντικές οργανώσεις όπως η δική μας. Έπεται η μεγάλη ολιστική προσέγγιση που έχουμε επεξεργαστεί σε σχέση με οτιδήποτε αφορά την αντιμετώπιση της καπνιστικής συνήθειας. Πιστεύουμε ότι, και με τη βοήθεια της Πολιτείας, θα επιτύχουμε πολλά περισσότερα».

Παρόλο που ο αντικαπνιστικός νόμος υφίσταται στην Ελλάδα από το 1856, «χρειαστήκαμε να φτάσουμε στο 2019, με τον νόμο που εισήχθη από την τωρινή κυβέρνηση και τον υπουργό Βασίλη Κικίλια, ώστε να δούμε να γίνεται πράξη η εφαρμογή του μη καπνίσματος στους κλειστούς χώρους και στους χώρους εστίασης», είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Υγείας, κ. Θάνος Πλεύρης. «Και αυτή η καθυστέρηση δείχνει το μέγεθος του αγώνα που είχατε όλο αυτό το διάστημα να κάνετε», πρόσθεσε απευθυνόμενος σε όλους τους αρμόδιους φορείς αλλά και στον προκάτοχό του στο Υπουργείο Υγείας, και νυν Υπουργό Τουρισμού, κ. Βασίλη Κικίλια.

Ο κ. Πλεύρης ευχαρίστησε την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και τον κ. Μπεχράκη για την άοκνη προσπάθειά τους κατά του τσιγάρου. Στη συνέχεια πρόσθεσε ότι, παρόλο που έχει σημειωθεί μείωση του καπνίσματος, χρειάζεται ακόμη η επαγρύπνησή μας: «Ανησυχώ, επειδή υπάρχει η αίσθηση ότι άλλα καπνικά προϊόντα (ηλεκτρονικό τσιγάρο ή άτμισμα) είναι κάτι διαφορετικό από το κάπνισμα. Θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι και να ξέρουμε ότι μόνη λύση είναι η διακοπή και όχι η καταφυγή σε άλλο μέσο». Ο υπουργός τόνισε με αισιοδοξία ότι για πρώτη φορά η μέριμνα για τη Δημόσια Υγεία τίθεται με όρους δομημένους και με προγράμματα στοχευμένα, όπως το πρόγραμμα «Δοξιάδης» του Ταμείου Ανάκαμψης που συνδυάζεται με τον καρκίνο (του μαστού, του τράχηλου, του πνεύμονα κ.ά.). «Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η φιλοσοφία μας αλλάζει και τώρα η έμφαση μεταφέρεται από το να θεραπεύουμε την ασθένεια στο να κρατάμε τους πολίτες υγιείς. Η πρόληψη είναι ο στόχος. Και δεν υπάρχει πιο σημαντική δράση όσον αφορά την πρόληψη από το κομμάτι της ενημέρωσης, της αποτροπής του καπνίσματος και της βοήθειας στους συνανθρώπους μας που καπνίζουν, έτσι ώστε να μπορέσουν να διακόψουν το κάπνισμα». Κλείνοντας επεσήμανε ότι στο Υπουργείο επεξεργάζονται επιπλέον δράσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις, που θα συνδυαστούν με τον περαιτέρω περιορισμό του καπνίσματος και τη σωστή ενημέρωση των πολιτών.

Ειδική μνεία έγινε από τους ομιλητές όλων των κομματικών παρατάξεων στο πρόσωπο του νυν Υπουργού Τουρισμού Βασίλη Κικίλια, επί της θητείας του οποίου ως Υπουργός Υγείας το 2019 ψηφίστηκε (και εφαρμόστηκε επί της ουσίας) ο περίφημος πλέον αντικαπνιστικός νόμος στη χώρα μας.

«Άκουγα τον Παναγιώτη Μπεχράκη, από φοιτητής που ήμουν στην Ιατρική Αθηνών μέχρι και σήμερα, να οραματίζεται, να προσπαθεί, να παλεύει, μαζί με μια εξαιρετική ομάδα και με τη συνδρομή του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, της Αντικαρκινικής Εταιρείας, και πολλών φίλων, ιδιωτών και επίσημων φορέων», είπε ο κ. Κικίλιας, ο οποίος στη συνέχεια χαρακτήρισε την αντικαπνιστικό νόμο ως την «πιο στοιχειωμένη μεταρρύθμιση στην ιστορία του ελληνικού κράτους... Κάποιοι έλεγαν ότι οι Έλληνες δεν πειθαρχούν, είναι θεριακλήδες, βλέπουν το κάπνισμα ως ένδειξη ελευθερίας ή επανάστασης ∙ μόνο έτσι δεν είναι τελικά τα πράγματα. Ήταν προσωπικό στοίχημα για μένα, ήταν η πρώτη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης και του Υπουργείου Υγείας. Θεωρώ ότι καταφέραμε μια συμμαχία ενάντια στον καπνό. Είδαμε τη σημαντική πλειοψηφία του ελληνικού λαού να πειθαρχεί στις οδηγίες των ειδικών και των επιστημόνων. Υπολογίζω πολύ στις επιτροπές που δημιουργήσαμε, ώστε οι ειδικοί να συμβουλεύουν το κοινό και έτσι το πρόβλημα να μη μπαίνει σε ένα πρίσμα μικροπολιτικό ή κομματικό. Πρόκειται για μια εθνική προσπάθεια, την οποία κάναμε όλοι μαζί. Να εξάρω και τη συμπεριφορά συναδέλφων από την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως του κ. Ξανθού, αλλά και απλών ανθρώπων ή επιστημόνων, που στήριξαν αυτή την τεράστια προσπάθεια, χάρη στην οποία κατάφερε να επαναλανσαριστεί η χώρα μας στο εξωτερικό ως ασφαλής προορισμός. Και πλέον, ως στρατιώτης, δηλώνω την ενεργή συμπαράσταση και στήριξή μου στα επόμενα βήματά σας», κατέληξε ο Υπουργός.

Η Υφυπουργός Παιδείας, κα Ζέττα Μακρή μίλησε για την ουσιαστική και συνεχιζόμενη προσπάθεια που γίνεται στα σχολεία προκειμένου οι μαθητές να λαμβάνουν πλήρη ενημέρωση για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και να επιλέγουν το μη κάπνισμα ως καταφατική στάση ζωής. «Από το 2010 έχουν οργανωθεί, πάντοτε σε συνεργασία με τη SmokeFree Greece, έντεκα πανελλήνια μαθητικά συνέδρια με τίτλο “Παιδεία για έναν κόσμο χωρίς κάπνισμα”, οχτώ πανελλήνιοι μαθητικοί διαγωνισμοί, ενώ περισσότεροι από 62.000 μαθητές συμμετείχαν σε 1.840 παρεμβάσεις που πρωτοπορούν και ανοίγουν δρόμο για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τη μάστιγα του καπνίσματος, που θα ανασαίνει ελεύθερα, θα ρουφάει τη ζωή και όχι τον καπνό του τσιγάρου». Η υφυπουργός τόνισε επίσης ότι το Υπουργείο Παιδείας, μέσα από τα βραβευμένα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, καλλιεργεί τις προϋποθέσεις ώστε να διδάσκονται τα παιδιά, ήδη από την ηλικία του νηπιαγωγείου, «πόσο σημαντικό είναι το να ζουν απαλλαγμένα από εξαρτήσεις και να προφυλάσσονται από αυτές».

Ο πρώην υπουργός Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Ανδρέας Ξανθός, σημείωσε τη μεγάλη αξία της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου, που ήταν μια εκκρεμότητα πολλών ετών, αλλά πρόσθεσε ότι αυτό που χρειάζεται εφεξής είναι «αλλαγή κουλτούρας και δραστικός περιορισμός της καπνιστικής συμπεριφοράς. Αυτό είναι μια υπόθεση διατομεακή, διεπιστημονική και διυπουργική, διότι το κάπνισμα είναι μια εδραιωμένη κοινωνική συμπεριφορά και έχουμε ακόμη αρκετή δουλειά να κάνουμε: Να περιορίσουμε την επιρροή των νέων καπνικών προϊόντων και να εξαλείψουμε ει δυνατόν την επιρροή του καπνίσματος στην κοινωνία, να ενισχύσουμε τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας της χώρας, που έχουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία, και να ενδυναμώσουμε το δημόσιο σύστημα, έτσι ώστε μέσα από τις δομές του να προωθηθούν δράσεις πρόληψης, προαγωγής της υγείας και παρεμβάσεων στην κοινότητα που να περιορίζουν αυτή τη συμπεριφορά».

Παρουσιάζοντας τον καθηγητή κ. Μπεχράκη στους παρευρισκόμενους, ο κ. Φιλόπουλος είπε χαρακτηριστικά: «Αυτός ο άνθρωπος πραγματικά έχει δώσει τη ζωή του για να κάνει τους Έλληνες ελεύθερους καπνού. Αυτός ο άνθρωπος αξίζει δημόσιο έπαινο από την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία».

Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Μπεχράκης ευχαρίστησε από καρδιάς τον Γεώργιο Μπεχράκη, μεγάλο Ελληνοαμερικανό φιλάνθρωπο, «ο οποίος έχει τόσο μεγάλη αγάπη για την Ελλάδα, ώστε όταν πριν από 15 χρόνια βρέθηκε εδώ και είδε κάποια παιδιά που καπνίζανε, συγκινήθηκε και μου είπε: “πρέπει να κάνουμε κάτι για να σταματήσει το κάπνισμα”».

Έρευνα, επικοινωνία και εκπαίδευση αναμείχθηκαν αριστοτεχνικά, και από αυτή τη «μείξη» προέκυψαν επιστημονικά επεξεργασμένες διαδικασίες πρόληψης και διακοπής. «Αυτό το μοντέλο το διδάξαμε σε όλη την Ευρώπη. Και γι’ αυτό βραβευτήκαμε: γιατί κατάλαβαν ότι κάτι διαφορετικό κάναμε εδώ στην Ελλάδα και πετύχαμε στα αποτελέσματα στα οποία έχουμε φτάσει σήμερα. Πετύχαμε, χάρη στη συνεχή χρηματοδότηση του Γεωργίου Μπεχράκη, να αλλάξουμε όλης της Ευρώπης τη στρατηγική και την πρακτική για την αντιμετώπιση του καπνίσματος», είπε συγκινημένος ο κ. Μπεχράκης.

Η καμπάνια της SmokeFree Greece, στην εκπαιδευτική διάσταση της αποστολής της, προχώρησε, από το 2009 μέχρι σήμερα, σε προληπτικές παρεμβάσεις, μαθητικά συνέδρια, βιωματικά σεμινάρια, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού καθώς και σε γόνιμες συνεργασίες με διάφορους φορείς. «Χωρίς φόβο, χωρίς άσχημες εικόνες, χωρίς απωθητικά μηνύματα, πλησιάζουμε το παιδί για να του εμπνεύσουμε το μη κάπνισμα ως θετική επιλογή ζωής. Το συνδέουμε με σωματική άσκηση, σωστή διατροφή, και έτσι διαπλάθουμε έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος αγαπά την υγεία. Δεν φοβάται το κάπνισμα, επιλέγει να μην καπνίζει επειδή αυτό είναι πιο συνδεδεμένο με τη νεανικότητα και με την εφηβεία του», επεσήμανε.

Αν το 2009 κάπνιζε το 32% των Ελλήνων, τότε το 2014 το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 27% και, πέντε χρόνια αργότερα, στο 25%. Στους εφήβους, από 27,2% το 2009, πήγαμε στο 17,3% το 2014, και στο 14,4% το 2019. Αυτό σημαίνει 52,4% μείωση των καπνιστών σε ηλικίες 16-24 ετών (στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Αρχής για το σύνολο του πληθυσμού). Η επόμενη καταμέτρηση θα γίνει το 2024. Το 88% των Ελλήνων θεωρούν σημαντικό εθνικό στόχο τη μείωση του καπνίσματος.