"Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση από τον 'Αμλετ του Σαίξπιρ 'to be or not to be', η παγκόσμια υγειονομική κοινότητα επαναφέρει το ερώτημα - ίσως και το δίλημμα - αν θα πρέπει φέτος να επιστρέψουμε στη χρήση της μάσκας με το slogan: to mask or not to mask"!

Με τη φράση αυτή απαντά στην ερώτηση του iatronet.gr για την αναγκαιότητα της μάσκας, ο Τάσος Χατζής παιδίατρος - εντατικολόγος, πρώην διευθυντής της ΜΕΘ του νοσοκομείου Παίδων "Αγία Σοφία".

Αναφερόμενος στην επικείμενη τριδημία γρίπης, κορωνοϊού και συγκυτιακού ιού (RSV), σημειώνει πως οι διεθνείς υγειονομικοί Οργανισμοί είχαν από το καλοκαίρι προειδοποιήσει για το "τσουνάμι" ιώσεων το φετινό χειμώνα, λόγω της διετούς περίπου απομόνωσης, που παρεμπόδισε την εμφάνιση των συνηθισμένων ετήσιων ιώσεων, ιδιαίτερα των χειμερινών μηνών.

"Αν κάτι αξίζει κανείς να τονίσει, είναι πρώτον η διαπίστωση ότι όσο μεταλλάσσεται ο SARS-COV 2 τόσο ηπιότερη εικόνα παρουσιάζει, δεύτερον ότι η γρίπη εμφανίζει την ίδια περίπου κλινική εικόνα ανεξάρτητα από το ποια υποομάδα κυριαρχεί και τέλος ότι ο RSV, εκτός από τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, εντοπίζεται πλέον και σε άτομα μεγάλης ηλικίας", τονίζει ο κ. Χατζής, για να εξηγήσει:

"Παράλληλα με όλα αυτά, τελευταία αυξάνονται και τα περιστατικά μικροβιακών λοιμώξεων, όπως από στρεπτόκοκκο Α, με ιδιαίτερη προτίμηση στα παιδιά, περιστατικά που δημιουργούν επί πλέον εγρήγορση (alert) καθ’ όσον η αντιμετώπιση τους απαιτεί τη χορήγηση αντιβιοτικών".

Για τα μέτρα προφύλαξης λέει πως τα όπλα μας είναι συγκεκριμένα και περιορισμένα:

Αφορούν κυρίως στην αποφυγή της μετάδοσης των ιών μέσω της αναπνευστικής οδού με τη χρήση μάσκας ή και την απομόνωση. Χωρίς να παραγνωρίζεται τελείως η χρησιμότητα του πλυσίματος των χεριών, αυτό είναι πιο σημαντική στην προφύλαξη από τη μετάδοση άλλων ιών, όπως εντεροϊών. Επί πλέον, η αντικατάσταση του κλασσικού πλυσίματος με νερό και σαπούνι από τα διάφορα "αντισηπτικά" δεν έχει κανένα όφελος και επί πλέον καταστρέφει τη φυσιολογική χλωρίδα του δέρματος, η οποία ιδίως στο νοσοκομειακό περιβάλλον κινδυνεύει να αντικατασταθεί από άλλα μικροβιακά στελέχη, ανθεκτικά σε πολλά αντιβιοτικά".

Τα μέτρα πρόληψης - διευκρινίζει - απαρτίζονται πρωτευόντως από τα εμβόλια (όποια υπάρχουν) και δευτεροευόντως από την παθητική ανοσία με αντισώματα.

Ο ρόλος του εμβολιασμού

Όπως εξηγεί, οι οδηγίες και οι συστάσεις για όλους τους απαραίτητους εμβολιασμούς για όλες τις ηλικίες υπάρχουν και δε χρειάζεται να αναφερθούν: "Όμως, είναι χρήσιμο να υπογραμμιστεί ότι για τους εμβολιασμούς που προβλέπονται και πιο συγκεκριμένα, ο επανεμβολιασμός για τον SARS-COV 2 και τον ιό της γρίπης. τώρα είναι η εποχή και μάλιστα προς το τέλος της. Άρα, όσοι δεν έχουν φροντίσει να έχουν ήδη εμβολιαστεί, θα πρέπει να το κάνουν τώρα", επισημαίνει.

Τέλος υπάρχει και περιορισμένη όμως αποτελεσματική δυνατότητα αντι-ικής θεραπείας. Απαιτείται όμως πρώτα κλινική διάγνωση ιογενούς νόσου (καθώς και διαφοροδιάγνωση από μικροβιακή λοίμωξη), εργαστηριακή επιβεβαίωση για το είδος του ιού και έγκαιρη έναρξη της θεραπείας, όπου ενδείκνυται.

Σύμφωνα με τον κ. Χατζή, η χρήση της μάσκας, που αποτελεί και το επίμαχο θέμα της εποχής, συνιστάται στα μεγαλύτερα άτομα (στις ΗΠΑ άνω των 65 ετών) και στα άτομα με ανοσοκαταστολή. Οφείλει κανείς εδώ να προσθέσει και τα άτομα με παχυσαρκία ή και με χρόνιες παθήσεις ανεξάρτητα ηλικίας:

"Η χρήση της μάσκας θα πρέπει να είναι προαιρετική, υπό την έννοια ότι όποιος τη φορά να συνειδητοποιεί ότι προστατεύει τον εαυτό του και τους δικούς του ανθρώπους και όχι ότι υπακούει σε "άνωθεν" εντολές, όπως πρόσφατα είδαμε να γίνεται στην Κίνα.

Ως προς τα παιδιά, αν λάβουμε υπόψη μας ότι κατά κανόνα νοσούν ηπιότερα (με εξαίρεση τα παιδιά με χρόνια νοσήματα), η μάσκα δε συνιστάται, όταν η ωφέλεια από τη χρήση της συγκριθεί με τα πολλαπλά αναπτυξιακά και ψυχολογικά προβλήματα που αυτή μπορεί να προκαλέσει. Βέβαια, ως εξαίρεση θα πρέπει να γίνεται χρήση της όταν συνυπάρχουν οι τρεις γενεές στο ίδιο σπίτι, όπου θα πρέπει να επιλεγεί είτε η χρήση μάσκας είτε η απομόνωση.

Τα τρία "αν"

Όμως, όλα τα παραπάνω τα επωμίζονται ένα υγειονομικό σύστημα και ένα υγειονομικό προσωπικό. Στο ερώτημα κατά πόσο το σύστημα και το προσωπικό είναι επαρκές, άρα και αποτελεσματικό, ο κ. Χατζής απαντά:

"Θα αποφύγω 'επιδεικτικά' την αντιπολιτευτική κατηγορία ότι το σύστημα δεν αντέχει, καταρρέει ή τη συμπολιτευτική συνηγορία ότι το σύστημα είναι πανέτοιμο για την αντιμετώπιση της όποιας πίεσης, αυτής που δημοσιογραφικά έχει πολιτογραφηθεί ως τριπλή επιδημία ή τριδημία. Μια τέτοια προσέγγιση θυμίζει το κλασσικό παράδειγμα: 'το ποτήρι είναι μισοάδειο ή μισογεμάτο', ανάλογα πώς το βλέπεις.

Θα προτιμήσω μια πιο υγειονομικο-κεντρική προσέγγιση, απαντώντας σε τρία "αν":  

  • Αν προφυλάξουμε τους ηλικιωμένους με τα παραπάνω αναφερθέντα μέτρα και τους προστατέψουμε κάνοντας τους προβλεπόμενους εμβολιασμούς, θα τους βοηθήσουμε είτε να μη νοσήσουν είτε να νοσήσουν ήπια. Οπότε, δεν θα χρειαστούν καθόλου ή θα χρειαστούν ήπια νοσηλεία, ακόμη και στο σπίτι.
  • Αν όσους νοσούν (εννοείται ήπια) τους 'κρατήσουμε' στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, δε θα επιβαρύνουμε ούτε τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, ούτε τις κλίνες νοσηλείας των νοσοκομείων.
  • Αν αποφύγουμε την άσκοπη και πολλές φορές βλαπτική πολυφαρμακία και αν αποφύγουμε την 'εκτός ορίων' υπερθεραπεία, ίσως καταφέρουμε να έχουμε διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ για όλους τους 'θεραπεύσιμους' ασθενείς.

Καθοριστικό ρόλο παίζει η εφαρμογή της ορθής διαλογής, των κατευθυντήριων οδηγιών και των πρωτοκόλλων".

Τι δείχνουν οι αριθμοί

Επικαλούμενος τα όσα αναφέρουν οι ειδικοί στα Οικονομικά της Υγείας, σημειώνει πως οι πόροι για την υγεία είναι πεπερασμένοι. "Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα μπορούμε να τους αυξήσουμε, τουλάχιστον κατά πολύ. Μπορούμε, όμως, να τούς ανακατανείμουμε προς όφελος των ασθενών και της οικονομίας", τονίζει, για να διευκρινίσει:

"Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Αν με 10 - 20 ευρώ που κοστίζει ένα εμβόλιο, προλαμβάνουμε τη νόσηση, άρα 'διασώζουμε' ένα άτομο, θέλουμε κατά μέσο όρο 3.000 ευρώ ημερήσιο κόστος νοσηλείας ανά ασθενή στη ΜΕΘ για να σώσουμε περίπου ένα στους δύο ασθενείς που νοσηλεύσουμε σε αυτή. Οι αριθμοί, αν και στρογγυλεμένοι, αποδίδουν τη μεγάλη διαφορά της κάθε επιλογής.    

Κλείνοντας με το αρχικό ερώτημα, αν υπάρχει μια απάντηση, υπογραμμίζει πως μεγάλη σημασία έχει να κάνουμε δικό μας το θέμα και οι αποφάσεις μας να βασίζονται στα επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα χωρίς δόγματα και φανατισμό.

Η επίκληση σεναρίων συνομωσίας, η αναφορά σε κακόβουλες προθέσεις χωρίς καμιά τεκμηρίωση κι η ενοχοποίηση των κερδών, ακόμη και των υπερκερδών των φαρμακευτικών εταιρειών μόνο κακό κάνουν στο υγειονομικό ζήτημα".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού
ΕΔΟΕΑΠ - ΤΥΠΕΤ στις ρυθμίσεις ΕΟΠΥΥ για τη φαρμακευτική δαπάνη - Γεωργιάδης: Θα βγουν κερδισμένοι