Η νύχτα της 21ης προς 22η Αυγούστου έχει ήδη χαραχτεί στη μνήμη όσων τη βίωσαν από την πρώτη γραμμή. Η εκκένωση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, την ώρα που οι φλόγες της καταστροφικής πυρκαγιάς "έγλειφαν" την περίμετρό του, ήταν μια πρόκληση πρώτου μεγέθους για τον μηχανισμό αντιμετώπισης καταστροφών της χώρας, και κυρίως για τους ανθρώπους ΕΚΑΒ, που χρειάστηκε να φέρουν σε πέρας μια επιχείρηση μεταφοράς ασθενών, χωρίς ιστορικό προηγούμενο.

Ασθενοφόρα μεταφέρουν ασθενείς, με φόντο την πύρινη κόλαση.

Καθοριστική ήταν η συμβολή των Ειδικών Τμημάτων Ιατρικής Καταστροφών (ΕΤΙΚ) του ΕΚΑΒ, που στελεχώνονται από γιατρούς διασώστες, νοσηλευτές και τεχνικούς με ειδική εκπαίδευση και εξοπλισμό για την αντιμετώπιση απειλών υγείας μεγάλης κλίμακας. Το iatronet.gr βρέθηκε στο "στρατηγείο" του ΕΤΙΚ - ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης και ζήτησε από μέλη του που συμμετείχαν στη δραματική επιχείρηση να περιγράψουν την οργάνωση και υλοποίησή της. Το συμβάν συγκαταλέγεται πλέον στις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει η υπηρεσία, μαζί με την τραγωδία στα Τέμπη και σεισμούς μεγάλου μεγέθους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Από αριστερά: Γ. Βάγγος, Χ. Καραμπελίδου, Ολ. Νικολαϊδου, Ι. Περδικόπουλος.

Η κινητοποίηση του ΕΤΙΚ - ΕΚΑΒ

Τα Ειδικά Τμήματα Ιατρικής Καταστροφών (ΕΤΙΚ) είναι εξειδικευμένες ομάδες, ενσωματωμένες στον οργανισμό του ΕΚΑΒ από την ίδρυσή του, τη δεκαετία του 1980. Δεν λειτουργούν ως αυτόνομα και αυτοτελή τμήματα, αλλά στελεχώνονται σε εθελοντική βάση. Τα μέλη του έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση και εκτελούν την κανονική τους καθημερινή υπηρεσία, μέχρι να χρειαστεί να συνδράμουν σε περιστατικά καταστροφών. Όπως αυτό που συνέβη το βράδυ της 21ης Αυγούστου, όταν η πυρκαγιά του Έβρου πλησίαζε απειλητικά το νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και κρίθηκε απαραίτητη η εκκένωσή του, καθώς ο πυκνός καπνός έθετε σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών.

Όταν διοικητής του ΕΚΑΒ, Νίκος Παπαευσταθίου, κάλεσε την διευθύντρια του παραρτήματος του ΕΚΑΒ στη Θεσσαλονίκη, Χριστίνα Καραμπελίδου, για να ζητήσει συνδρομή, δόθηκε εντολή να ξεκινήσουν άμεσα για την Αλεξανδρούπολη τα πρώτα ασθενοφόρα της βάρδιας για να κερδηθεί χρόνος, ενώ ταυτόχρονα κλήθηκαν εσπευσμένα οι εφεδρείες και τα στελέχη του ΕΤΙΚ.

Όπως λέει στο iatronet.gr η κ. Καραμπελίδου, συνολικά στάλθηκαν τρία συμβατικά ασθενοφόρα, μια Κινητή Ιατρική Μονάδα, το ειδικού τύπου όχημα του ΕΚΑΒ-ΕΤΙΚ με τεχνικό εξοπλισμό σκηνών διάσωσης, αρχικής διαλογής αλλά και υποστήριξης της ζωής στους βαρέως πάσχοντες, το Κινητό Συντονιστικό Κέντρο «Ερμής» με δυο Ασυρματιστές-Διαβιβαστές Διασώστες, καθώς και μη επανδρωμένο αερόχημα τύπου drone με χειριστή ειδικά εκπαιδευμένο διασώστη για την συνεχή εκτίμηση του πεδίου και την υποστήριξη των επικοινωνιών και πληροφοριακών συστημάτων. Την επόμενη μέρα, τρία επιπλέον ασθενοφόρα στάλθηκαν ως εφεδρείες στην Καβάλα, όπου κατέπλευσε το πλοίο – πλωτό νοσοκομείο «Αδαμάντιος Κοραής» για τη μεταφορά των ασθενών στο νοσοκομείο.

«Ήταν μια μεγάλης δυσκολίας πρόκληση, στην οποία ανταποκριθήκαμε με όλες τις δυνάμεις μας και με τη βοήθεια όλων ολοκληρώθηκε με επιτυχία, χωρίς απώλειες», επισημαίνει η διευθύντρια του ΕΚΑΒ2.

Γ. Βάγγος, Ολ. Νικολαϊδου στο στρατηγείο του ΕΤΙΚ - ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης.

Πώς οργανώθηκε η επιχείρηση

Η γιατρός του ΕΚΑΒ και μέλος του ΕΤΙΚ, Ολυμπία Νικολαϊδου, έβλεπε τις φωτιές αριστερά του δρόμου σε μεγάλο μέρος της διαδρομής στη Θράκη. "Όταν πλησιάζαμε να μπούμε στην Αλεξανδρούπολη είδαμε φωτιές και γύρω από το νοσοκομείο, ενώ ο πυκνός καπνός έκανε την ατμόσφαιρα αποπνικτική", περιγράφει.

Με το που έφτασαν τα ασθενοφόρα από τη Θεσσαλονίκη μπήκαν κατευθείαν στο έργο της διακομιδής ασθενών από το νοσοκομείο στο λιμάνι της πόλης, που ήδη είχε ξεκινήσει από τοπικές δυνάμεις. Εκεί είχε δεσμευτεί το πλοίο της γραμμής για να λειτουργήσει προσωρινά ως πλωτό νοσοκομείο, αλλά δεν είχε την υποδομή για να υποστηρίξει βαρέως πάσχοντες. Όσοι χρειάζονταν οξυγόνο ή άλλο εξοπλισμό υποστήριξης ζωής, παρέμεναν μέσα στα ασθενοφόρα, τα οποία όμως έπρεπε να αποδεσμευτούν για να κάνουν τις επόμενες διακομιδές.

"Για τον λόγο αυτό στήσαμε στο λιμάνι δύο σκηνές - Σταθμούς Αντιμετώπισης Μαζικών Απωλειών Υγείας, μία το ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης και μια το ΕΚΑΒ Αλεξανδρούπολης. Αυτές διαθέτουν φωτισμό, θέρμανση, φορεία υπερυψωμένα, στατώ για ορούς, αναπνευστήρες, μόνιτορς, φιάλες οξυγόνου και ό,τι άλλο μπορεί να χρειαστεί για την πρώτη περίθαλψη ασθενών", αναφέρει η κ. Νικολαϊδου.

Το στρατηγείο της επιχείρησης στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.

Τοπικό συντονιστικό κέντρο

Η εικόνα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης θύμιζε σκηνικό πολέμου. Επί τόπου στήθηκε συντονιστικό όργανο, Στοιχείο Διοίκησης Πεδίου, ώστε τα δεκάδες στελέχη διαφορετικών φορέων και υπηρεσιών (ΕΚΑΒ, Στρατός, αστυνομία, πυροσβεστική, Δήμος, Περιφέρεια, Λιμεναρχείο) να μοιραστούν ρόλους και αρμοδιότητες. Ο στρατός έφερε στρατιώτες που συνέδραμαν στις διακομιδές, αλλά και στρώματα για τους ασθενείς, που αρχικά ξάπλωναν στους καναπέδες του πλοίου. Η Περιφέρεια έστειλε εθελοντές πολιτικής προστασίας, το λιμεναρχείο διέθεσε ναυαγοσώστες, έφτασαν έξτρα φιάλες οξυγόνου και ό,τι άλλο χρειάζονταν.

"Ουσιαστικά υπήρχαν δύο παράλληλα κέντρα επιχειρήσεων: Το ένα στο νοσοκομείο και το άλλο στο λιμάνι. Με συντονιστή τον πρόεδρο του ΕΚΑΒ που βρισκόταν μέσα στο νοσοκομείο και είχε το γενικό πρόσταγμα, στήσαμε τους Σταθμούς Αντιμετώπισης Μαζικών Απωλειών Υγείας, αποδεσμεύσαμε ασθενοφόρα και με τη συνδρομή των συναδέλφων από τη Θράκη ολοκληρώσαμε την ασφαλή μεταφορά όλων των ασθενών", λέει ο διασώστης μοτοσικλετιστής του ΕΚΑΒ και μέλος του ΕΤΙΚ, Γιώργος Βάγγος.

Μια παράλληλη μεγάλη πρόκληση ήταν η αντικατάσταση του Επιχειρησιακού Κέντρου (Ασυρματικού Τηλεφωνικού Κέντρου) του ΕΚΑΒ Έβρου. "Το Κέντρο στεγάζεται στο νοσοκομείο και έπρεπε να εκκενωθεί κι αυτό γιατί απειλήθηκε. Το αντικαταστήσαμε με το Κινητό Συντονιστικό Κέντρο από τη Θεσσαλονίκη, το οποίο δεχόταν τα τηλεφωνήματα και τις διαβιβάσεις. Ήταν η πρώτη φορά που έγινε κάτι τέτοιο σε πραγματικό περιστατικό. Μέχρι τώρα το κάναμε σε ασκήσεις", τονίζει ο ίδιος.

Σκηνή - σταθμός αντιμετώπισης μαζικών απωλειών υγείας.

"Γίναμε άσπροι από τη βροχή στάχτης"

Η εκκένωση ενός μεγάλου νοσοκομείου με εκατοντάδες ασθενείς και μάλιστα η μεταφορά τους σε έναν χώρο που δεν είναι νοσοκομείο, ούτε καν μια ήδη στημένη δομή υποστήριξης, ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος, σύμφωνα με τον διασώστη, Ιορδάνη Περδικόπουλο, που έχει και τη γραμματειακή υποστήριξη του ΕΤΙΚ2. Ωστόσο, οι ίδιοι δεν κινούνταν σε αχαρτογράφητα νερά. "Έχουμε εκπαιδευτεί στην αντιμετώπιση μαζικών απειλών, τόσο σε πραγματικά περιστατικά, όσο και σε ασκήσεις – προσομοιώσεις καταστροφών. Όταν πήγαμε εκεί ξέραμε τι έπρεπε να κάνουμε και τα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσουμε", υπογραμμίζει.

Η επιχείρηση οργανώθηκε και υλοποιήθηκε μέσα σε ένα αποπνικτικό περιβάλλον. "Όλο το βράδυ έβρεχε στάχτη. Γίναμε όλοι άσπροι, μας πνίγανε οι καπνοί και την άλλη μέρα ήμασταν βραχνιασμένοι από όσα εισπνεύσαμε, παρόλο που φορούσαμε μάσκες κατά το δυνατόν", σημειώνει η γιατρός Ολυμπία Νικολαϊδου, προσθέτοντας πως και οι γιατροί, παρά τον φόβο και την αγωνία τους για όσα βίωναν, επέδειξαν υπομονή και κατανόηση.

ΕΚΑΒ, παράρτημα Θεσσαλονίκης.

ΕΤΙΚ - ΕΚΑΒ

Από την σύσταση του ΕΤΙΚ-ΕΚΑΒ στη δεκαετία του 1980, την οργάνωση των ειδικά διαμορφωμένων οχημάτων όπως η θρυλική "Γκόλφω" της δεκαετίας του 1980 με πρωτεργάτη τον αείμνηστο πρώτο διευθυντή του ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης, Δημήτρη Μπούτλη, μέχρι την αναβάθμιση με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και την παραλαβή ειδικών οχημάτων καταστροφών από την ολλανδική κυβέρνηση το 2019, όνειρο των στελεχών της ειδικής ομάδας είναι η αυτονόμησή της.

"Θα θέλαμε να λειτουργεί ως αυτοτελές τμήμα, που θα ασχολείται με την οργάνωση, τον σχεδιασμό και την εκπαίδευση στην αντιμετώπιση καταστροφών, αλλά δεν γίνεται λόγω υποστελέχωσης", λέει ο Γιώργος Βάγγος. Σήμερα το ΕΤΙΚ - ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης στελεχώνουν εθελοντικά 49 άτομα, με το Τμήμα να ενεργοποιείται, ανάλογα με τις συνθήκες, σε περιστατικά καταστροφών, που αποτελούν το τέταρτο επίπεδο επιφυλακής της υπηρεσίας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Καρδιακή προσβολή: Περισσότερες μεταγγίσεις συνδέονται με χαμηλότερη θνητότητα στο εξάμηνο σε ασθενείς με αναιμία [μελέτη]
Ποια μυρωδικά μπορούν να βοηθήσουν με το αδυνάτισμα
Τα παραμύθια μαθαίνουν στα παιδιά υγιεινές συνήθειες ύπνου [μελέτη]