Ιατρική φροντίδα στα παιδιά ενός κατώτερου Θεού

Η Τολιάρα ή Τουλεάρ είναι μια πόλη 120.000 κατοίκων στη νοτιοδυτική Μαδαγασκάρη, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας με πληθυσμό 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Στην περιοχή βρέχει μια φορά το χρόνο, η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι περιορισμένη, το μέσο μεροκάματο αντιστοιχεί σε 1,5 ευρώ, ενώ οι έννοιες δωρεάν υγεία, πρόληψη, εμβολιασμός, δωρεάν παιδεία είναι άγνωστες στον πληθυσμό.

Αυτή την περιοχή είχε ως επίκεντρο η δεκαήμερη ανθρωπιστική - επιστημονική αποστολή που οργάνωσε και υλοποίησε η Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Βορείου Ελλάδος, σε συνεργασία με την ιεραποστολή Τολιάρας και Νότιας Μαδαγασκάρης, προκειμένου να συνδράμει με εθελοντικές ιατρικές υπηρεσίες, φάρμακα και τρόφιμα τον δοκιμαζόμενο τοπικό πληθυσμό.

Μιλώντας στο iatronet.gr, η πρόεδρος της Ένωσης και επικεφαλής της 15μελούς αποστολής, Όλγα Τζέτζη, μοιράζεται την εμπειρία της δράσης, σε μια γωνιά του πλανήτη όπου η παροχή ιατρικής φροντίδας παίρνει άλλη διάσταση, όπως λέει, καθώς ο γιατρός καλείται ακόμη και να αυτοσχεδιάσει για να βρει λύσεις, λόγω των συνθηκών. Περιγράφει τα τροπικά και άλλα νοσήματα που κλήθηκαν να διαχειριστούν οι Έλληνες εθελοντές, ενώ στέλνει μήνυμα για την ανάγκη διαρκούς στήριξης. "Η προσπάθεια δεν εξαντλείται με το να πας μια φορά, να εξετάσεις 500 παιδιά και να επιστρέψεις. Εκεί πίσω υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια", λέει χαρακτηριστικά.

Στην κλινική και στα χωριά

Η κλινική που έχει δημιουργήσει και λειτουργεί με δικά της έξοδα στην Τολιάρα η ελληνορθόδοξη ιεραποστολή, με επικεφαλής τον Επίσκοπο Τολιάρας και Νότιας Μαδαγασκάρης, Πρόδρομο, αποτελεί μια όαση υγείας για τον τοπικό πληθυσμό, που βρίσκει εκεί δωρεάν βασική ιατρική φροντίδα, εργαστηριακές εξετάσεις και φάρμακα. Ένας από τους κύριους άξονες της αποστολής των Ελλήνων εθελοντών ήταν να συνδράμουν στο έργο της κλινικής και ένας άλλος οι εξορμήσεις σε απομακρυσμένα χωριά.

"Η Κλινική μισθοδοτεί 4 γενικούς γιατρούς και παρέχει δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε 3.000 ασθενείς -παιδιά και ενήλικες- μηνιαίως. Είδαμε δεκάδες ανθρώπους να περιμένουν σε μεγάλες ουρές όλη τη νύχτα για να εξεταστούν το πρωί", λέει η κ. Τζέτζη και προσθέτει: "Υπάρχει μικροβιολογικό και ακτινολογικό εργαστήριο, καθώς και μηχάνημα υπερήχων, αλλά λόγω έλλειψης σε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό καλύπτουν όσα μπορούν. Αν χρειαστεί παραπομπή στο δευτεροβάθμιο γενικό νοσοκομείο, εκεί η κατάσταση είναι άθλια και μάλιστα επί πληρωμή".

Στην ίδια Κλινική "τρέχει" και το υπερπολύτιμο δωρεάν πρόγραμμα των υποσιτισμένων παιδιών, που περιλαμβάνει μέτρηση βάρους, ύψους, περιμέτρου βραχίονα, χρήση καμπυλών ανάπτυξης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, χορήγηση δωρεάν γάλακτος, καθώς και ενίσχυση του μητρικού θηλασμού με χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής στην επίσης υποσιτισμένη μητέρα.

Τροπικά και άλλα νοσήματα

Μαλάρια (ελονοσία), τυφοειδής πυρετός, γαστρεντερίτιδες λόγω έλλειψης καθαρού νερού και κακών συνθηκών υγιεινής, ψώρα και άλλα δερματικά νοσήματα, παρασιτώσεις, καθώς και αναπνευστικά ήταν οι κύριες καταστάσεις υγείας που κλήθηκαν να διαχειριστούν τα μέλη της αποστολής κατά την εθελοντική εργασία τους στην κλινική της Τολιάρας, ενώ εντόπισαν πολλά παραμελημένα περιστατικά στις δύο εξορμήσεις τους σε απομακρυσμένα χωριά, κατά τις οποίες εξέτασαν περισσότερα από 450 παιδιά και ενήλικες.

"Είχαμε πολλά περιστατικά νευροαναπτυξιακών διαταραχών που προκύπτουν από τα συμβάματα στον τοκετό, επειδή οι γυναίκες γεννάνε στο σπίτι και δεν έχουν τη δυνατότητα κατάλληλης φροντίδας στη συνέχεια", σημειώνει η επικεφαλής της αποστολής, συμπληρώνοντας χαρακτηριστικά: "Είδαμε παιδάκι 12 μηνών που δεν μπορούσε να καθίσει. Φυσικοθεραπείες, εργοθεραπείες είναι δυστυχώς άγνωστες λέξεις…".

Στους ενήλικες και κυρίως στις γυναίκες, ένα αναμενόμενο εύρημα που συναντάται σε πολλές χώρες της Αφρικής είναι οι οσφυαλγίες και αυχεναλγίες, λόγω της συνήθειας να σηκώνουν και να μεταφέρουν βαριά φορτία τοποθετώντας τα στο κεφάλι.

Στις εξορμήσεις στα χωριά συνάντησαν παραμελημένα περιστατικά που λόγω έλλειψης φροντίδας κατέληγαν σε σοβαρές δερματικές λοιμώξεις, αποστήματα με ανάγκη χειρουργικής θεραπείας κ.ά.. "Είδαμε νοσήματα που είναι απλά στην αντιμετώπιση, αλλά αν δεν τα προλάβεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στο θάνατο. Μωρό 20 ημερών με πυρετό που είχε λάβει αντιβίωση από το στόμα αντί για ενδοφλέβια, άλλο παιδί με ελονοσία που χρειαζόταν την κατάλληλη θεραπεία. Κάποια από αυτά τα περιστατικά μπορεί να πέθαιναν", τονίζει η κ. Τζέτζη.

Ένα περιστατικό με μωρό 12 μηνών, που είχε εξανθήματα σε όλο το σώμα, κόπωση και πρησμένους λεμφαδένες, παραμένει υπό διερεύνηση και μετά την επιστροφή της ελληνικής αποστολής, καθώς κίνησε υποψίες για πιθανό κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων (mpox).

Στις αναπνευστικές λοιμώξεις λόγω εποχής (σ.σ. η Μαδαγασκάρη διανύει περίοδο χειμώνα), κυριαρχούν οι βρογχιολίτιδες (RSV).

Η Ιατρική από άλλη οπτική γωνία

"Είδαμε την ιατρική από μια διαφορετική οπτική γωνία, πιο ανθρωποκεντρική, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ανθρώπου τη δεδομένη χρονική στιγμή, με βάση τις επικρατούσες συνθήκες", επισημαίνει η παιδίατρος, προσθέτοντας πως αρκετές φορές οι γιατροί χρειάστηκε να αυτοσχεδιάσουν. "Χρησιμοποιώ τα χέρια μου, τη γνώση μου, σε συνθήκες διαφορετικές και συχνά ακραίες. Παίρνω ιστορικό σε μια άλλη γλώσσα, το ερμηνεύω, βάζω το μυαλό μου να δουλέψει, αυτοσχεδιάζω για να βρω λύσεις, προσαρμόζω τη θεραπεία στις συνθήκες. Αλλά στο τέλος, η Ιατρική είναι παντού ίδια"...

Η ίδια χαρακτηρίζει ως πιο πολύτιμη εμπειρία τη διαπεραστική ματιά των παιδιών την ώρα που τα εξέταζε, ενώ με την επιστροφή στέλνει το μήνυμα πως εκεί πίσω υπάρχουν άνθρωποι με ανάγκες και η βοήθεια πρέπει να συνεχιστεί. "Αυτή η βοήθεια μπορεί να έρθει με τη μορφή εθελοντών γιατρών που θα πηγαίνουν να βλέπουν, να βοηθούν, να μεταφέρουν την εμπειρία τους στους γιατρούς εδώ και να εμπνέουν άλλους. Αυτή η αλυσίδα πρέπει να συνεχιστεί, δεν εξαντλείται με μια αποστολή", τονίζει.

Ο Επίσκοπος Πρόδρομος, από την πλευρά του, στο ευχαριστήριο μήνυμά του προς τους Έλληνες εθελοντές, ανέφερε πως συνάντησαν την αληθινή σημασία της ζωής. "Δεν ήταν μόνο η κλινική εργασία, αλλά οι ματιές των παιδιών, τα βλέμματά τους που τους κοίταζαν γεμάτα εμπιστοσύνη και αγάπη. Ήταν το τρέμουλο στο χέρι μιας μητέρας που έλαβε το φάρμακο που θα σώσει το παιδί της, ήταν τα χαμόγελα που άνθιζαν στα πρόσωπα των μικρών όταν τους έδωσαν μια καραμέλα ή ένα μπαλόνι".

Στην αποστολή συμμετείχαν οι παιδίατροι Όλγα Τζέτζη, Έλενα Ζευγαρίδου, Μαρία Γκελερή (Θεσσαλονίκη), Σταυρούλα Παπαχατζή, Αγγελική Δημάκου (Βέροια), Σοφία Φίνου (Ιωάννινα) και Γιώργος Μουστάκας (Αθήνα). Επίσης, η νοσηλεύτρια Μαριάνθη Καρυπίδου (Θεσσαλονίκη) η οδοντίατρος Αθηνά Πέρκα (Φλώρινα), η φαρμακοποιός Χρύσα Μίτσιου (Ιωάννινα), η εκπαιδευτικός Χαρά Αγγάνη (Αθήνα), η νομικός Ευαγγελία Πασχαλίδου, η υπάλληλος της Εθνικής Τράπεζας Αλεξάνδρα Μιχαηλίδου, ο λογιστής Βασίλης Τσιντάρης και η φοιτήτρια Βιολογίας Αριάδνη Συμεωνίδη (Θεσσαλονίκη).