Είμαι ενήλικας: Πρέπει να εμβολιάζομαι;

Γιατί εμβόλια σε ενήλικες;

(α) Η ανοσία ορισμένων μικροβίων εξασθενεί με την ηλικία και χρειάζεται αναμνηστική δόση (π.χ. τέτανος, διφθερίτιδα, κοκκύτης). (β) Κάποια εμβόλια δεν υπήρχαν όταν οι σημερινοί ενήλικες ήταν παιδιά (π.χ. ανεμευλογιάς, πνευμονιοκόκκου, ζωστήρα). (γ) Οι ενήλικες, όταν υπερβούν τα 60 χρόνια, είναι πιο ευπαθείς σε ορισμένες λοιμώξεις, όπως η γρίπη και οι λοιμώξεις από πνευμονιόκοκκο, ως συνέπειες της «ανοσογήρανσης». (δ) Αυξάνονται συνεχώς οι ευάλωτοι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς (π.χ. αιματολογικές κακοήθειες, νεοπλασίες, χορήγηση αντινεοπλασματικών φαρμάκων, κορτιζόνης). (ε) Αυξάνεται η δεξαμενή των ανεμβολίαστων (μετακινούμενοι πληθυσμοί, οικονομικοί μετανάστες, πρόσφυγες).

Ποια λοιπόν νεότερα εμβόλια συνιστώνται για τους ενήλικες;

Το εμβόλιο της γρίπης, το νέπ μονοδύναμο επικαιροποιημένο εμβόλιο JN.1 έναντι της COVID-19, το νέο 20δύναμο εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου, το εμβόλιο έναντι του αναπνευστικού συγκιτιακού ιού (RSV) όπως και του έρπητα ζωστήρα.

Γιατί απαιτείται ιδαίτερη εμβολιαστική προφύλαξη από τη γρίπη, μια τόσο κοινή ίωση;

Κάθε χρόνο εκτιμάται ότι τουλάχιστον για τις χώρες της ΕΕ ~50 εκ. άνθρωποι θα νοσήσουν, ενώ 15.000 - 70.000 θα πεθάνουν. Στη χώρα μας, από το 2012 – 2018 νοσηλεύτηκαν με γρίπη στη ΜΕΘ 11.341 άτομα, ενώ το 44% κατέληξε όντας 78-92% ανεμβολίαστοι ή ανεμβολίαστοι και ανοσοκατασταλμένοι! Άρα, ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος αφού το εμβόλιο είναι δραστικό και ακίνδυνο, πόσω μάλλον αφού από την περσινή χρονιά (2023-24) κυκλοφόρησε για τους >65 ετών νέο εμβόλιο τετραδύναμο, αδρανοποιημένο και 4 φορές πιο ενισχυμένο, ώστε να ξεπεραστεί λόγω «ανοσογήρανσης» η μειωμένη ανταπόκριση στις μεγάλες ηλικίες. Τονίζεται ότι το εμβόλιο της γρίπης διαφέρει κάθε χρόνο ενώ προστατεύει μόνο για ένα 6μηνο, για αυτό πρέπει να επαναλαμβάνεται στη χώρα μας στις αρχές Νοεμβρίου κάθε χρονιάς. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου που πρέπει να εμβολιάζονται για τη γρίπη περιγράφονται στον εσωκλειόμενο πίνακα.

Όσον αφορά το εμβόλιο έναντι της λοίμωξης COVID-19, σήμερα ενδείκνυται το μονοδύναμο, επικαιροποιημένο εμβόλιο COMIRNATY JN.1 (Pfizer), δραστικό σε όλα τα κυκλοφορούντα «σήμερα» στελέχη Ο του ιού SARS-CoV-2. Σοβαρή ένδειξη εμβολιασμού, ασχέτως με προηγηθέντες εμβολιασμούς με τα παλαιότερα εμβόλια, έχουν τα άτομα >60 ετών, όπως και οι ανοσοκατασταλμένοι ανεξαρτήτως ηλικίας, οι ομάδες υψηλού κινδύνου λόγω υποκείμενων νοσημάτων (π.χ. καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες), οι επαγγελματίες υγείας όπως και οι έγκυες (από το α’ τρίμηνο). Υπενθυμίζεται και τονίζεται ότι το αντι-COVID-19 εμβόλιο πολύ λίγο προστατεύει από τη μόλυνση και την ελαφρά νόσηση, όμως προστατεύει σε ποσοστό >80% από σοβαρή λοίμωξη, νοσηλεία στη ΜΕΘ και από τον ίδιο τον θάνατο.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε νέο δραστικό εμβόλιο έναντι του Πνευμονιοκόκκου που αποτελεί το κύριο αίτιο της βακτηριακής πνευμονίας, όπως και της συχνά θανατηφόρου πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας. Τα υψηλού κινδύνου να προσβληθούν από πνευμονιοκοκκική λοίμωξη άτομα είναι σχεδόν παρόμοια με τα αναφερόμενα για τη γρίπη. Το εμβόλιο που ονομάζεται APEXXNAR περιέχει 20 οροτύπους πνευμονιοκόκκου, χορηγείται μια φορά και αντικαθιστά όλα τα προηγούμενα, εφόσον έγιναν τουλάχιστο ένα χρόνο πριν.

Έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) που ευθύνεται για σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού που συχνά οδηγούν στη ΜΕΘ, όχι μόνο στα παιδιά αλλά πλέον και στους ηλικιωμένους, πρόσφατα κυκλοφόρησαν και στη χώρα μας δύο εμβόλια [το Abrysvo (Pfizer) και το Arexvy (GSK)]. Χορηγούνται στους >60 ετών, ενώ μόνο το Abrysvo δίδεται και στην εγκυμοσύνη μεταξύ της 32ης και 36ης εβδομάδας κύησης ώστε να έχει ήδη προστατευθεί το νεογέννητο μέσω της μητέρας τους με έτοιμα αντισώματα.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιηθεί ότι όσοι έχουν νοσήσει από ανεμευλογιά και είναι ανεμβολίαστοι δεν απαλάσσονται, εφόσον το 90% των ενηλίκων ηλικίας ≥50 ετών παραμένουν φορείς του ιού που θα προκαλέσει στο 25% κάποτε στη ζωή τους έρπητα ζωστήρα (ΕΖ) με αποτέλεσμα την εμφάνιση εξαιρετικά επώδυνου εξανθήματος, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 50 ετών στα 2/3 των περιπτώσεων. Συγχρόνως υποκείμενα χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι - ΙΙ και υποκείμενη ανοσοκαταστολή, αυξάνουν την επίπτωση του ΕΖ. Η πιο συχνή όμως επιπλοκή αφορά τη μεθερπητική νευραλγία στο ~20% των προσβληθέντων, με πόνο ζωστηροειδή, εξαιρετικά έντονο και εμμένοντα ακόμα και 3 μήνες μετά την επούλωση του εξανθήματος. Συγχρόνως η επίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου αυξάνεται σε ποσοστό περίπου 50% και 25% αντιστοίχως, τουλάχιστο τον πρώτο μήνα από την προσβολή αποδιδόμενα σε αυτοάνοσο μηχανισμό. Μέχρι πρόσφατα στη χώρα μας κυκλοφορούσε το εμβόλιο Zostavax από ζώντα εξασθενημένο ιό, το οποίο αντικαταστάθηκε από το Shingrix, αδρανοποιημένο, ανασυνδυασμένο εμβόλιο, το οποίο χορηγείται και στους ανοσοκατασταλμένους, με αποτελεσματικότητα που υπερβαίνει το 90% στους ενήλικες ≥50 ετών. Είναι ασφαλές και χορηγείται σε 2 δόσεις (με διαφορά 2-6 μηνών), ακόμη και σε προηγηθείσα ανεμευλογιά ή ΕΖ ή προηγηθείσα χορήγηση Zostavax (2-3 μήνες μετά) με την προϋπόθεση να έχουν περάσει οι δερματικές βλάβες.

Και μένει το ερώτημα: Χρειάζεται λοιπόν να εμβολιάζονται οι ενήλικες; Ασφαλώς δεν χρειάζεται απάντηση αφού είναι πλέον ευνόητη!