Όταν το θέμα είναι ο πόνος στη μέση, η μαγνητική τομογραφία μπορεί να μην είναι η ενδεδειγμένη επιλογή. Και αυτό διότι, παρότι είναι μία εξαιρετική εξέταση που μπορεί να δείξει με ακρίβεια τους μαλακούς ιστούς βαθιά μέσα στο σώμα, η αξία της στον εντοπισμό της αιτίας του πόνου είναι περιορισμένη.

Αυτό είναι το συμπέρασμα πολλών ερευνών αλλά και των κατευθυντήριων οδηγιών που χρονολογούνται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '90. Παρότι όμως οι ειδικοί συνιστούν να αποφεύγεται η χρήση της εξέτασης εάν δεν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, αυτό στην πράξη δεν γίνεται, με συνέπεια να δημιουργούνται πολλοί ψευδείς «συναγερμοί».

Όπως αναφέρουν η Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Ιατρών (AAFP) και η Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρική (NLM) των ΗΠΑ, η μαγνητική τομογραφία για τον πόνο στη μέση δεν είναι απαραίτητη τον πρώτο καιρό, εάν ο πόνος δεν συνοδεύεται από ενδείξεις που εγείρουν υπόνοιες ότι οφείλεται σε κάτι σοβαρό (π.χ. σε λοίμωξη των σπονδύλων ή σε συμπίεση του νωτιαίου μυελού από όγκο). Τέτοιες ενδείξεις είναι:

* Σοβαρά ή προοδευτικά εξελισσόμενα νευρολογικά προβλήματα, όπως δυσκολίες στην ούρηση ή στην κένωση των εντέρων, ακράτεια ούρων ή κοπράνων, δυσκολίες στη βάδιση και την ισορροπία, μούδιασμα ή αδυναμία στο ένα πόδι που σταδιακά επιδεινώνεται.

* Πυρετός

* Πρόσφατη πτώση ή τραυματισμός

* Σοβαρό υποκείμενο νόσημα (π.χ. καρκίνος) ή ιστορικό καρκίνου

* Οξύς πόνος που δεν καταπραΰνεται με τα παυσίπονα που χορηγεί ο γιατρός

* Ευαισθησία στην σπονδυλική στήλη, κυρίως όταν συνοδεύεται από ιστορικό οστεοπόρωσης, καρκίνου ή λήψης στεροειδών

* Ο ασθενής με τον έντονο πόνο στη μέση είναι παιδί

Εάν ένας ασθενής έχει πόνο στη μέση, αλλά κανένα από τα ύποπτα συμπτώματα ή ενδείξεις, η άμεση μαγνητική τομογραφία δεν θα οδηγήσει σε καλύτερη θεραπεία, βελτιωμένη καταπράυνση του πόνου ή ταχύτερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες, λένε οι διεθνείς οργανισμοί. Χώρια που υπάρχει κίνδυνος να αποκαλύψει αλλοιώσεις οι οποίες οφείλονται στην ηλικία ή δεν αποτελούν την αιτία του πόνου, αλλά θα ωθήσουν τον γιατρό να ζητήσει περαιτέρω αχρείαστες εξετάσεις ή θεραπείες.

Ακόμα, εξάλλου, και αν η μαγνητική για τον πόνο στη μέση αποκαλύψει, π.χ. μια κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, πάλι μπορεί να οδηγήσει σε αχρείαστη θεραπεία (π.χ. μια χειρουργική επέμβαση). Και αυτό διότι σε περισσότερο από το 65% των περιπτώσεων η κήλη επιστρέφει στη θέση της με συντηρητική (δηλαδή μη χειρουργική) θεραπεία, σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2017 στο επιστημονικό περιοδικό Pain Physician.

Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στη σπονδυλική στήλη τους καθώς μεγαλώνουν, αλλά πολλοί από αυτούς δεν εκδηλώνουν ποτέ πόνο, όπως είχε δείξει και μελέτη του 2015. Αν, όμως, οι αλλοιώσεις αυτές εντοπιστούν σε μια μαγνητική, μπορεί κάλλιστα να οδηγήσουν σε αχρείαστες εξετάσεις, θεραπείες και ανησυχία για τον ασθενή.

Επομένως, αν δεν έχετε ύποπτες ενδείξεις, δεν είναι απαραίτητη η άμεση μαγνητική τομογραφία, σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς. Αν ο πόνος δεν υποχωρήσει σε μερικές εβδομάδες ή επιδεινωθεί, τότε ναι, η μαγνητική μπορεί να είναι απαραίτητη.

«Η οσφυαλγία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου», λέει ο φυσικοθεραπευτής-χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς, από το Fysiotek Sports and Spine Lab. «Υπολογίζεται ότι ποσοστό έως και 80% των ενηλίκων στις δυτικές κοινωνίες την εκδηλώνουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Παρότι όμως είναι τόσο συχνή, εξακολουθούν να γίνονται σφάλματα στη διαγνωστική προσπέλασή της, τα οποία προκαλούν αναίτια αγωνία στους ασθενείς. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι γίνεται κατάχρηση των μαγνητικών τομογραφιών για τον πόνο στη μέση και οι αρμόδιες επιστημονικές εταιρείες προσπαθούν μάταια να διορθώσουν την κατάσταση. Ωστόσο οι κατευθυντήριες οδηγίες που έχουν εκδώσει το Αμερικανικό Κολέγιο Παθολόγων (ACP)  και η Αμερικανική Εταιρεία Πόνου (APS) είναι ξεκάθαρες: η μαγνητική τομογραφία δεν ενδείκνυται για τους ασθενείς με οσφυαλγία, εάν δεν έχουν σοβαρά προοδευτικά εξελισσόμενα νευρολογικά συμπτώματα ή άλλες ενδείξεις ότι συμβαίνει κάτι σοβαρό. Και αυτό διότι στην πραγματικότητα ο πόνος στη μέση είναι μη ειδικός και η ακριβής αιτία του δεν ανευρίσκεται στην μαγνητική, όσες φορές και αν αυτή επαναληφθεί».

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο πόνος στη μέση μπορεί να έχει πολλές αιτίες. Συνήθως είναι απόρροια τραυματισμού, όπως μία μυϊκή κάκωση από μία απότομη κίνηση ή την κακή στάση του σώματος κατά την ανύψωση βαρέων αντικειμένων. Άλλες πιθανές αιτίες είναι η αρθρίτιδα, τα προβλήματα των μεσοσπονδύλιων δίσκων, διάφορα άλλα μυοσκελετικά προβλήματα (π.χ. σκολίωση) ή ακόμα και η οστεοπόρωση. Σπάνια θα είναι η αιτία για κάτι πολύ σοβαρό όπως ο καρκίνος ή κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.

Βασική συντηρητική θεραπεία για την αντιμετώπισή του είναι η φυσικοθεραπεία, η οποία μάλιστα καλό είναι να αρχίζει μέσα σε λίγες ημέρες από την εμφάνισή του, σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα.

«Τα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας δείχνουν ότι η φυσικοθεραπεία είναι μία αποδοτική θεραπευτική επιλογή για την οσφυαλγία, ιδιαίτερα όταν στοχεύει στην αιτία της και αρχίζει νωρίς», λέει ο κ. Κακαβάς. «Με τα σύγχρονα μηχανήματα και μεθόδους που έχουμε στη διάθεσή μας, όπως η fysiotek, μπορούμε να εντοπίσουμε την αιτία του πόνου και να καταρτίσουμε το κατάλληλο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα που θα την αντιμετωπίσει, ούτως ώστε να αναρρώσει ταχύτερα ο ασθενής και να ανακτήσει γρήγορα η καθημερινότητά του τους φυσιολογικούς της ρυθμούς».

Οι έρευνες των τελευταίων ετών συγκλίνουν πως όσο περισσότερο καθυστερεί η φυσικοθεραπεία, τόσο πιθανότερες είναι οι υποτροπές του πόνου, οι οποίες με τη σειρά τους σχετίζονται με περισσότερες θεραπείες και, μοιραία, με υψηλότερο κόστος. Ωστόσο στην καθημερινή πρακτική, η φυσικοθεραπεία συνήθως συνιστάται 2-4 εβδομάδες μετά την έναρξη του πόνου στη μέση και μερικές φορές ακόμα και 3 μήνες αργότερα. Αυτό, όμως, φαίνεται τελικά πως είναι λάθος, όπως ακριβώς είναι λάθος η αλόγιστη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή η ακινησία που κάποτε αποτελούσε την βασική σύσταση για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας.

«Η Ιατρική εξελίσσεται διαρκώς και πολλές αντιλήψεις του παρελθόντος είναι πια παρωχημένες», τονίζει ο κ. Κακαβάς. «Οι κατευθυντήριες οδηγίες και τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν πως ο πόνος στη μέση είναι μία πολύπλοκη κατάσταση που απαιτεί διαχείριση από διεπιστημονική ομάδα, καθώς και την εκτέλεση κάθε διαγνωστικής εξέτασης και κάθε θεραπείας στους κατάλληλους ασθενείς και στην κατάλληλη στιγμή».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024