Δρ Κωνσταντίνος Σαμαράς, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ειδικευμένος στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία, Επιστ. Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Όπως πολύ σωστά λέει η λαϊκή σοφία, «η γυναίκα όσο ζει και ο άντρας όσο μπορεί» -αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Όμως, αν αγνοήσουμε κάτι παροιμίες… παυσίπονα για τους άνδρες, «ότι ένας 60άρης είναι όσο δύο 30άρηδες», ο ανδρικός πληθυσμός έχει εν μέρει ορθοποδήσει από τα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτορυγία, που έχουν κατακλύσει την αγορά τελευταία περίπου 10 χρόνια.

Για τη γυναίκα, όμως, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, διότι η καλή κατάσταση του κόλπου της είναι απαραίτητη όχι μόνο για τη σεξουαλική πράξη, αλλά και για την αποφυγή ουρολοιμώξεων - προπτώσεως κύστεος (κυστεοκήλη), εντέρου (εντεροκήλη), ορθού (ορθοκήλη) και μήτρας (ολική πρόπτωση μήτρας). Επίσης, με την καλή κατάσταση του κόλπου αποφεύγεται η ακράτεια ούρων που εμφανίζεται με βήχα και γέλιο (ακράτεια προσπάθειας) κ.ά.

Το πιο σπουδαίο, όμως, είναι ότι η καλή κατάσταση του κόλπου διασφαλίζει εύκολη και ανώδυνη πρόσβαση στον τράχηλο και στη μήτρα (μέρη όπου αναπτύσσονται γυναικολογικοί καρκίνοι), για τη λήψη σωστού Pap Test, εκτέλεση κολπικού υπέρηχου, κλινική δακτυλική εξέταση και κανονική σεξουαλική πράξη.

Τα συμπτώματα και οι παρενέργειες

Στην εμμηνόπαυση τα πρώτα και ενοχλητικά συμπτώματα που εμφανίζονται στη γυναίκα είναι οι διαταραχές κύκλου, οι εξάψεις, οι εφιδρώσεις, οι αϋπνίες με κατάθλιψη που συνήθως εμφανίζονται τον πρώτο χρόνο ή και προεμμηνοπαυσιακά. Αυτά είναι που την κάνουν να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Δυστυχώς, όμως, τα πιο σοβαρά για την υγεία της συμπτώματα αργούν να εμφανιστούν (κάνουν 4-6 χρόνια) και αυτά είναι η οστεοπόρωση, η υπέρταση και η ουρογεννητική ατροφία. Αυτά δυστυχώς δεν εμφανίζουν έγκαιρα και εμφανή συμπτώματα.

Εάν επικεντρωθούμε στο τελευταίο, το οποίο είναι το κόντεμα και στένεμα του κόλπου, που μπορεί να συνοδεύεται και από ακράτεια ούρων και επώδυνη σεξουαλική επαφή, για να γίνει αντιληπτό πρέπει να περάσει πολύς χρόνος και δυστυχώς, αφότου εμφανιστεί, είναι δύσκολα αναστρέψιμο.

Επειδή, μάλιστα, συνήθως συνοδεύεται από έλλειψη σεξουαλικής διάθεσης, που δημιουργείται από την υποπαραγωγή ορμονών, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος ότι η σεξουαλική πράξη, όταν γίνεται, είναι επώδυνη και όχι ευχάριστη και από τις δυο πλευρές, με τελικό αποτέλεσμα ακόμα περισσότερο κόντεμα και στένεμα του κόλπου λόγω της αχρηστίας του οργάνου («If you don’t use it you lose it»).

Στη χώρα μας υπάρχει ακόμα μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, πράγμα που καθιστά ακόμα δυσκολότερη τεχνικά και πρακτικά την εκτέλεση της σεξουαλικής επαφής μεταξύ της 60άρας εμμηνοπαυσιακής γυναίκας και του 70άρη συζύγου της. Τα πράγματα, όμως, περιπλέκονται ακόμα περισσότερο, όταν η απροθυμία τής άλλοτε πρόθυμης συντρόφου, λόγω πόνου, εκλαμβάνεται από τον μεγαλύτερο σύζυγο ως δείγμα έλλειψης ενδιαφέροντος ή ύπαρξης τρίτου ατόμου. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να δημιουργήσει καβγάδες και ενίοτε διαζύγια.

Δεδομένου ότι η σεξουαλικότητα στην Ελλάδα είναι θέμα taboo, ιδίως μετά τα 50-55 έτη, το πρόβλημα συνήθως μπαίνει κάτω από το χαλί και, εάν δεν ερωτηθεί ευθέως η γυναίκα, είναι μάλλον απίθανο να θίξει αυτό το θέμα από μόνη της.

Τι συμβαίνει

Ο γυναικείος κόλπος ανατομικά αποτελείται από ένα πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο, σαν να λέμε πλακάκι εξωτερικού χώρου group 4, με τρομερή αντοχή και ελαστικότητα εκ κατασκευής. Φανταστείτε έναν σωλήνα 8-10 cm μήκος και 2 cm φάρδος να μετατρέπεται κατά τον τοκετό (για να βγει το κεφάλι του μωρού), σε σωλήνα 1,5 cm μήκους και 10 cm φάρδους.

Αυτή η απίστευτη ελαστικότητα δυστυχώς χάνεται σταδιακά με την εμμηνόπαυση, με τελικό αποτέλεσμα την πρόπτωση οργάνων από τον κόλπο (μήτρα, κύστη, έντερο) και εύκολο τραυματισμό του έπειτα από έντονη σεξουαλική επαφή.

Πρέπει κάθε γυναίκα να γνωρίζει ότι οι λιπαντικές αλοιφές δίνουν στο πρόβλημα μόνο πρόσκαιρη λύση και ότι η τοπική χορήγηση μικρών δόσεων ασθενών οιστρογόνων δεν είναι συστηματική ορμονοθεραπεία, διότι οι ορμόνες δεν απορροφώνται από το τοίχωμα του κόλπου προς την κυκλοφορία. Έτσι, όχι μόνο πρέπει, αλλά επιβάλλεται οι γυναίκες να χρησιμοποιούν μια ελαφρά ορμονοθεραπεία για τον κόλπο τους, με στόχο την καλή τους σωματική υγεία επί μακροχρόνιο διάστημα.

Βέβαια, όλα τα προηγούμενα αναφέρονται στη δεκτικότητα, την καλή κατάσταση του οργάνου για τη σεξουαλική επαφή, που όμως πρέπει να συνοδεύεται και από την ανάλογη διάθεση, τη libido! Η libido είναι η σεξουαλική διάθεση του ανθρώπου, που αποκλειστικά και μόνο εξαρτάται από τις ορμόνες, τα οιστρογόνα και ιδιαίτερα τα ανδρογόνα.

Τα οιστρογόνα σχεδόν μηδενίζονται στην εμμηνόπαυση, ενώ τα ανδρογόνα παράγονται μεν, αλλά σε μειωμένες ποσότητες. Στην πράξη, εάν δεν χορηγηθούν ανδρογόνα στη σωστή ποσότητα και μορφή, δεν επανέρχεται η σεξουαλική διάθεση της γυναίκας (όμως καλό είναι να συνοδεύεται και με καλή κατάσταση του κόλπου).

Η συνεχής (επί έτη) τοπική χορήγηση κολπικών οιστρογόνων όχι μόνο εξαφανίζει ή βελτιώνει την κολπική ατροφία, αλλά βελτιώνει και την ακράτεια των ούρων, χωρίς να αυξάνει τον κίνδυνο γυναικολογικού καρκίνου (ιδίως του μαστού), τον οποίο και οι περισσότερες γυναίκες φοβούνται. Επιπλέον, η κολπική χορήγηση οιστρογόνων δίνει τροφή και ξαναδημιουργεί τον καλό μικροβιακό πληθυσμό του γυναικείου κόλπου, των βακίλων Dοderline, που εξαφανίζεται με την εμμηνόπαυση. Αυτά τα καλά μικρόβια υπάρχουν φυσιολογικά σε κάθε υγιή κόλπο προεμμηνοπαυσιακής γυναίκας. Δημιουργούν ένα όξινο PH, το οποίο σκοτώνει όλα τα παθογόνα μικρόβια (τα κολοβακτηρίδια) που μεταδίδονται από το έντερο και τον πρωκτό και δημιουργούν κολπίτιδες και έντονες ουρολογικές λοιμώξεις, οι οποίες αντιμετωπίζονται με αντιβιοτική θεραπεία, δυστυχώς με συχνές υποτροπές και παράλληλη δημιουργία μυκητιάσεων.

Εξυπακούεται ότι τα ανωτέρω ισχύουν και επιβάλλονται σε περίπτωση πρόωρης εμμηνόπαυσης, κληρονομικής ή χειρουργικής. Στην ολική υστερεκτομή για οποιονδήποτε λόγο –όχι λόγω καρκίνου- ο χειρουργός στη 40άρα συνήθως τα αφαιρεί όλα, μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες, για να μην πάθει καρκίνο προληπτικά (τακτική κατά τη γνώμη μου απαράδεκτη και ακρωτηριαστική).

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Χρειάζεται πλύσιμο αυτό το τρόφιμο;
Πολλές χρόνιες παθήσεις σε έναν άνθρωπο μπορούν να βλάψουν τα νεφρά [μελέτη]
Η Boehringer Ingelheim Ελλάς βραβεύεται για τη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης