Γράφει ο Γιώργος Αντ. Μπινιάρης , ΜD Χειρουργός Μαστού, Διευθυντής Μονάδας Μαστού του Doctors' Hospital.

Καθώς η επιστήμη ξεκλειδώνει ένα-ένα τα μυστικά του καρκίνου, ένας ‘συνήθης ύποπτος’ που ευθύνεται για πολλά προβλήματα υγείας, φαίνεται ότι έχει συμμετοχή και στη δημιουργία καρκίνου του μαστού. Είναι η παχυσαρκία. Γιατί γίνεται αυτό;

Οι επιδημιολογικές ενδείξεις που ενοχοποιούν την παχυσαρκία στην αιτιολογία του καρκίνου του μαστού, συνεχώς αυξάνονται. Ιδίως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, η αύξηση βάρους, η αύξηση του δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ), το πηλίκο διαμέτρου μέσης προς διάμετρο λεκάνης, η περιφέρεια μέσης συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.

Αντίθετα, η απώλεια βάρους δείχνει να μειώνει τον κίνδυνο.

Πώς η παχυσαρκία ευνοεί την ανάπτυξη του καρκίνου;

Η παχυσαρκία αυξάνει τα επίπεδα των οιστρογόνων και της ινσουλίνης στον οργανισμό και αυτά με τη σειρά τους αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Τα οιστρογόνα, οι γυναικείες ορμόνες της γονιμότητας και της ταυτότητας του γυναικείου φύλου, κατά τη γόνιμη φάση της ζωής της γυναίκας (πριν την εμμηνόπαυση) παράγονται κατά κύριο λόγο στις ωοθήκες.

Ωστόσο κι άλλοι ιστοί του ανθρώπινου σώματος, όπως το ήπαρ και το μυϊκό σύστημα, φαίνεται να συνεπικουρούν σε αυτή τη παραγωγή. Η ενεργοποίηση όμως των οιστρογόνων και πριν και μετά την εμμηνόπαυση γίνεται στον λιπώδη ιστό, μέσω μιας βιοχημικής επεξεργασίας που ονομάζεται αρωματοποίηση.

Ενώ το φυσιολογικό ποσοστό λιπώδους ιστού βοηθάει στην ορμονική ισσοροπία του οργανισμού (γι' αυτό οι πολύ λεπτές γυναίκες παρουσιάζουν ορμονικές διαταραχές) το επιπλέον λίπος προκαλεί εντονότερη αρωματοποίηση.

Δηλαδή ο καρκίνος του μαστού μπορεί να οφείλεται σε ορμονικές διαταραχές;

Ναι. Οι καρκίνοι του μαστού γενικά ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες: οι ορμονοεξαρτώμενοι και οι μη ορμονοεξαρτώμενοι. Η σχέση ορμονών και καρκίνου είναι γνωστή εδώ και έναν αιώνα όταν αποδείχτηκε ότι σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο του μαστού η αφαίρεση των ωοθηκών είχε ως αποτέλεσμα την ύφεση των μεταστάσεων.

Αντίστοιχα, η χειρουργική αφαίρεση των επινεφριδίων έδειξε ότι προκαλεί σημαντική ύφεση των μεταστάσεων στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Σήμερα ξέρουμε ότι σημαντικός παράγοντας των ορμονικών διαταραχών που προκαλούν καρκίνο του μαστού είναι και η παχυσαρκία.

Γιατί υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος μετά την εμμηνόπαυση;

Μετά την εμμηνόπαυση, ο γυναικείος οργανισμός παύει να ευεργετείται από τη δράση των ορμονών, που παράγονται κυρίως από τις ωοθήκες και οι οποίες δεν έχουν ως μόνο προορισμό την αναπαραγωγή αλλά ρυθμίζουν και άλλες λειτουργίες, όπως ο μεταβολισμός.

Μετά την εμμηνόπαυση, ο μεταβολισμός μιας γυναίκας μειώνεται. Είναι γεγονός ότι μία γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση χάνει δυσκολότερα κιλά ή καίει λιγότερες θερμίδες γι’ αυτό και πολλές σε αυτή την περίοδο της ζωής τους εμφανίζουν αυξημένη εναπόθεση λίπους.

Υπάρχει τρόπος προστασίας;

Προστατεύουν όλες οι αντιοξειδωτικές ουσίες. Υπάρχει ένας τεράστιος κατάλογος. Για τον καρκίνο του μαστού έχει βρεθεί ότι βοηθά ο συνδυασμός υψηλής κατανάλωσης μιας ομάδας αντιοξειδωτικών ουσιών που λέγονται καροτενοειδή και περιέχονται στα κόκκινα λαχανικά, στα πράσινα λαχανικά, στις ντομάτες, στις φράουλες και στο κόκκινο κρασί.

Ένα - δύο ποτηράκια κόκκινο κρασί έχουν προστατευτική δράση για τον καρκίνο του μαστού.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση γίνεται με ουσίες που ονομάζονται αναστολείς της αρωματάσης και αναστέλλουν ακριβώς την βιοχημική ενεργοποίηση των οιστρογόνων.

Στο πλαίσιο της γενικής πρόληψης, όλες οι γυναίκες, αλλά περισσότερο όσες πάσχουν από παχυσαρκία, θα πρέπει να κάνουν κλινικό και απεικονιστικό έλεγχο σε τακτά χρονικά διαστήματα (screening) με στόχο την πρώϊμη διάγνωση, άρα και την καλύτερη αντιμετώπιση του κινδύνου.

Φυσικά, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης είναι η θεραπεία της παχυσαρκίας.

Είναι προτιμότερο η παχύσαρκη γυναίκα να χάσει τα κιλά της πριν μπει στην εμμηνόπαυση;

Βεβαίως, από καθαρά μεταβολικούς λόγους, αλλά και ως πρόληψη για την περίοδο που θα ακολουθήσει στη ζωή της, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένο μεταβολισμό.

Μετά την εμμηνόπαυση προλαβαίνουν, εφόσον χάσουν βάρος, να μειώσουν τον κίνδυνο;

Σαφώς και δεν είναι αργά. Συνέχεια μειώνεται ο κίνδυνος, όσο χάνουμε κιλά και κυρίως λίπος - για να στοχοποιήσουμε τον συγκεκριμένο παράγοντα που ευθύνεται. Όσο μειώνεται το λίπος, σε όποια ηλικία, είναι καλό. Φυσικά, ακόμα καλύτερα είναι με την έλευση της εμμηνόπαυσης να μην υπάρχει καθόλου.

Ποιος πρέπει να είναι ο δείκτης μάζας σώματος μιας γυναίκας για να θεωρούμε ότι δεν διατρέχει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού λόγω αυξημένου βάρους;

Θα αναφέρω έναν πιο απλό δείκτη που χρησιμοποιεί και η Αμερικανική Ένωση Καρδιολόγων: την περιφέρεια της μέσης. Στους άνδρες πρέπει να είναι κάτω από 102 cm και στις γυναίκες κάτω από 88 cm.

Τι θα συμβουλεύατε μία παχύσαρκη γυναίκα: Διατροφή, άσκηση και παρακολούθηση από ειδικό, ή χειρουργική αντιμετώπιση;

Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοντέλο αντιμετώπισης. Όμως, όταν ο παχύσαρκος έχει πάνω από 35 ΒΜΙ με δύο ή περισσότερα συνοδά νοσήματα όπως είναι η υπέρταση, ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η χοληστερόλη και η καταπόνηση μυοσκελετικού, ή πάνω από 40 ΒΜΙ και χωρίς προβλήματα, θα πρέπει να καταφύγει στην χειρουργική αντιμετώπιση.

Σε αυτή την περίπτωση η χειρουργική προσφέρει μόνιμο αποτέλεσμα. Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι στην παχυσαρκία το πιο δύσκολο δεν είναι να χάσεις κάποια κιλά, αλλά να διατηρήσεις το αποτέλεσμα.

Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας μπορούν να γίνουν ρομποτικά;

Βεβαίως. Η ρομποτική χειρουργική, εξέλιξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής, είναι μια μεγάλη επιστημονική καινοτομία. Προσφέρει άμεση όραση σε τρισδιάστατο επίπεδο και πολύ μεγαλύτερη γκάμα κινήσεων για τον χειρουργό. Προσφέρει επίσης μεγαλύτερη ακρίβεια, ελαχιστοποίηση του πόνου, της νοσηλείας και της παραμονής στο νοσοκομείο, δεν αφήνει ουλές και επιτρέπει τη γρήγορη επάνοδο στην εργασία και τη φυσιολογική ζωή.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Εγκυμοσύνη: Εντοπίστηκε γονίδιο που συμβάλλει στην αποβολή 
Τι μπορεί να δείξει το βάδισμα για την υγεία μου
Γυναίκες Φαρμακοποιοί: Καινοτομία, επιχειρηματικότητα και ισορροπία ζωής-εργασίας