Τελευταίες συστάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η στεφανιαία νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες παθήσεις των αγγείων, αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες. Τα νοσήματα αυτά οφείλονται κατά κύριο λόγο στην αθηροσκλήρωση των αγγείων, δηλαδή στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών σε βασικές αρτηρίες της καρδιάς, του εγκεφάλου ή άλλες περιφερειακές αρτηρίες.

Οι αθηρωματικές πλάκες «φράζουν» και σκληραίνουν τις αρτηρίες, με αποτέλεσμα να εμποδίζουν και να περιορίζουν τη ροή αίματος προς ζωτικά όργανα του σώματος. Η έλλειψη φυσιολογικής αιμάτωσης στερεί από τα όργανα αυτά οξυγόνο και άλλα θρεπτικά συστατικά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμικό επεισόδιο, έμφραγμα ή εγκεφαλικό.

Ένας από τους σημαντικότερους προδιαθεσικούς παράγοντες καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι η υπερχοληστερολαιμία, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα ολικής και LDL-χοληστερόλης (γνωστή και ως «κακή» χοληστερόλη). Αντίθετα, τα αυξημένα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης (γνωστή και ως «καλή» χοληστερόλη) δρουν προστατευτικά για τον οργανισμό.

Η αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Αμερικάνικου Εθνικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για τη Χοληστερόλη (National Cholesterol Educational Program).

Στην προσπάθειά να αποδοθεί στον τομέα της πρόληψης η αξία και ο ρόλος που πρέπει να έχει, έχει υιοθετηθεί μία νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας, η οποία στηρίζεται στην καθολική τροποποίηση του επιβλαβή τρόπου ζωής (παχυσαρκία, καθιστική ζωή και κακή διατροφή).

Η προσέγγιση αυτή βασίζεται λοιπόν σε θεραπευτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής και επικεντρώνεται στα παρακάτω συστατικά:

• Μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπών και χοληστερόλης
• Θεραπευτικές διατροφικές επιλογές (φυτικές στερόλες/ στανόλες και αύξηση της κατανάλωσης διαλυτών φυτικών ινών)
• Μείωση σωματικού βάρους
• Αυξημένη φυσική δραστηριότητα

Η δίαιτα στα πλαίσια των θεραπευτικών αλλαγών του τρόπου ζωής με σκοπό τη μείωση της χοληστερόλης επικεντρώνεται στην πρόσληψη λιπών στη διατροφή μας και κυρίως στην πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης.

Συστήνεται η συνολική πρόσληψη λιπών να κυμαίνεται μεταξύ 25-35% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης (% των ολικών θερμίδων). Τα μονοακόρεστα λιπαρά πρέπει να αποτελούν το βασικό προσλαμβανόμενο λίπος, κυρίως προς αντικατάσταση των κορεσμένων λιπών.

Έτσι, συστήνεται λιγότερο από 7% της ημερήσιας κατανάλωσης θερμίδων να προέρχεται από κορεσμένα λιπαρά, μέχρι 20% να αποδίδουν τα μονοακόρεστα λίπη, ενώ τα πολυακόρεστα λιπαρά προτείνεται να συνεισφέρουν μέχρι 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.

Τα άλλα κύρια μακροθρεπτικά συστατικά, οι πρωτεϊνες και οι υδατάνθρακες, δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης και ισχύουν οι συστάσεις του μεσογειακού μοντέλου διατροφής για την πρόσληψή τους.

Τα κορεσμένα λιπαρά αποτελούν το βασικό διατροφικό συστατικό που επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερόλης. Σε μια σειρά μελετών, ανασκοπήσεων και μετα-αναλύσεων που έχουν διεξαχθεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχει βρεθεί ότι μια αύξηση της τάξης του 1% στην πρόσληψη ενέργειας από κορεσμένα λίπη έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της LDL-χοληστερόλης (κακής χοληστερόλης) κατά περίπου 2%.

Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και πρέπει να αποφεύγονται ή να καταναλώνονται σε μέτριες ποσότητες είναι το κόκκινο κρέας (αρνί, χοιρινό, μοσχαρίσιο), το συκώτι, τα τυριά, τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, το βούτυρο, η κρέμα γάλακτος και όλα τα τυποποιημένα τρόφιμα και γλυκίσματα.

Η πρόσληψη υψηλών ποσοτήτων μονοακόρεστων λιπαρών (κυρίως από το ελαιόλαδο και ανεπεξέργαστους ξηρούς καρπούς), ιδιαίτερα αν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά, σε συνδυασμό με υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών κυρίως ολικής αλέσεως, έχει συσχετιστεί με μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Τα ίδια τα μονοακόρεστα λιπαρά, αν αντικαταστήσουν τα κορεσμένα λίπη στη διατροφή, επιφέρουν μια βελτίωση στην LDL-χοληστερόλη, χωρίς να επηρεάζουν τα τριγλυκερίδια ή την HDL-χοληστερόλη. Για το λόγο αυτό, συστήνεται η πρόσληψη λιπών στη διατροφή μας να προέρχεται κυρίως από μονοακόρεστα λιπαρά, δηλαδή να αντιστοιχούν περίπου στο 20% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.

Η τρίτη ομάδα λιπών, τα πολυακόρεστα λιπαρά, έχει βρεθεί ότι βελτιώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης όταν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά στη διατροφή μας, ενώ φαίνεται πως έχουν και ευεργετική δράση και στην HDL-χοληστερόλη.

Αυτή η ομάδα λιπαρών βρίσκεται κυρίως σε διάφορα φυτικά έλαια και σε μαργαρίνες πλούσιες σε πολυακόρεστα. Συστήνεται η πρόσληψή τους να ανέρχεται σε ποσοστό μέχρι 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.

Αντίστοιχα, και η πρόσληψη διατροφικής χοληστερόλης έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Η επίδραση αυτή, βέβαια, φαίνεται ότι δεν επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό όλους τους ανθρώπους, κάτι όμως που παρατηρείται και με τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά.

Συστήνεται, ωστόσο, ο περιορισμός της πρόσληψης χοληστερόλης από την τροφή στα 200mg ημερησίως. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η περιεκτικότητα επιλεγμένων τροφίμων σε χοληστερόλη.

Πηγές:
Γράφουν οι: Πυρογιάννη Βασιλική, MSc, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Επιτημονική συνεργάτης Ενδοκρινολογικού Τμήματος Ν.Ε.Ε.Σ. και ο Ρίσβας Γρηγόρης, MMedSci, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Εορταστικές ημέρες διατροφής: Δες το αλλιώς
Κίρρωση ήπατος: Όσα πρέπει να γνωρίζετε
Γιατί υπάρχει τόσο στρες στις γιορτές