Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε τον Covid-19 (κορωνοϊό) ως πανδημία. Οι κορωνοϊοί θεωρούνται μη θανατηφόρα παθογόνα για τον άνθρωπο προκαλώντας κυρίως το 15% του κρυολογήματος.[1].

Ωστόσο αυτόν τον αιώνα συναντήσαμε δύο φορές παρόμοια είδη κορωνοϊών, τον SARS-COV και MERS-COV στην Κίνα το 2003 και Σαουδική Αραβία το 2012 με σοβαρή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Επομένως το Covid-19 είναι το τρίτο είδος που έχει καταγραφεί στην ιστορία των ανθρώπων προσβάλλοντας χιλιάδες από αυτούς με υψηλή μεταδοτικότητα. [2].  

Από τότε που εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα στα τέλη του 2019, η πανδημία προκάλεσε εκτεταμένο σοκ στα δημόσια συστήματα υγείας, καθώς και στην παγκόσμια οικονομία, αφού όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι αποκλείονται από την εργασία. Η αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων παράλληλα με την πραγματικότητα ότι τα πιθανά εμβόλια απέχουν μήνες, ίσως και χρόνια μετά, έχουν οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου ανταπόκριση σε σύγκριση με άλλες μολυσματικές ασθένειες. Η καλύτερη προσέγγιση για την επιπέδωση της καμπύλης είναι η λήψη ισχυρών και υπεύθυνων μέτρων δημόσιας υγείας σε ατομικό, κοινοτικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Επομένως, όλοι οι πολίτες έχουν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα [1].

Με βάση εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο Covid-19 επιτίθεται κυρίως στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα και ο φορέας μετάδοσης φαίνεται να κυριαρχεί κυρίως μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων από το βήχα, το φτάρνισμα καιτη  στενή επαφή. Η μέση περίοδος επώασης είναι έως 5,1 ημέρες. Το 2,5% των μολυσμένων ατόμων εμφανίζουν συμπτώματα εντός 2,2 ημερών ενώ το 97,5% εντός 11,5 ημερών. Η συνήθης κλινική εκδήλωση μετά από τη περίοδο επώασης περιλαμβάνει πυρετό, ξηρό και επίμονο βήχα, μυαλγία και δύσπνοια. Οι ασθενείς με Covid-19 έχουν περισσότερα αναπνευστικά συμπτώματα από τους ασθενείς με SARS-COV. Σχεδόν όλοι που έχουν μολυνθεί και έχουν συμπτώματα θα τα αναπτύξουν εντός 12 ημερών, ενώ μετά από 14 ημέρες είναι πολύ απίθανο να υπάρξουν περαιτέρω συμπτωματικές λοιμώξεις, μη ανιχνεύσιμες μεταξύ ατόμων υψηλού κινδύνου. Όποιος και αν είναι ο φορέας μετάδοσης, είναι γνωστό ότι η ιογενής λοίμωξη από τη στιγμή της μόλυνσης μπορεί να προκαλέσει σωματικές επιπλοκές [1,3].

Στην περίπτωση του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS-COV) το οποίο είναι άλλο ένα είδος μετάδοσης που ανήκει στην οικογένεια του κορωνοϊού, οι επιζώντες παρουσίασαν περιορισμό της σωματικής λειτουργίας και αδυναμία, επηρεάζοντας την επαγγελματική και κοινωνική συμμετοχή. Σε διάστημα 3-6 μηνών από την έναρξη της νόσου, το 15,5 % των ασθενών είχαν σημαντική εξασθένηση της πνευμονικής λειτουργίας, όπως φαίνεται από τα μειωμένα επίπεδα οξυγόνου που περνούν από τους πνευμονικούς θύλακες στο αίμα. Τα αποτελέσματα αυτά, δηλώνουν μια διάχυτη κυψελιδική βλάβη ή απόφραξη των βρογχιολίων, που δημιουργούν πνευμονία στο οξύ στάδιο ακολουθούμενη από μεταφλεγμονώδεις αλλαγές, όπως ατελεκτασία κατά τη διάρκεια της νόσου.

Τα επίπεδα οξυγόνου μπορεί να παραμείνουν ανώμαλα έως και στο 80% των ασθενών, ακόμη και ένα χρόνο μετά την ανάρρωση και συσχετίζονται άμεσα με τομείς της ποιότητας ζωής. Μη φυσιολογικές ακτινογραφικές απεικονίσεις σε διάστημα έξι μηνών παρατηρήθηκαν στο 30% των ασθενών. Η αρνητική συσχέτιση μεταξύ παραμέτρων όγκου των πνευμόνων (βίαιη ζωτική χωρητικότητα) και παραμέτρων ανταλλαγής αερίων (επίπεδα οξυγόνου στους πνευμονικούς θύλακες), αντικατοπτρίζουν τις φυσιολογικές επιδράσεις της πνευμονικής ίνωσης. Η αξιολόγηση της αναπνευστικής βλάβης έδειξε εξασθένηση της βίαιης ζωτικής χωρητικότητας στο 15% και μείωση του βίαια εκπνεόμενου όγκου αέρα στο πρώτο δευτερόλεπτο, στο 26% των ασθενών. Η αναπνευστική μυϊκή αδυναμία ήταν παρούσα με σημαντικό ποσοστό εμφάνισης. Συγκεκριμένα, μείωση της μέγιστης εισπνευστικής και μέγιστης εκπνευστικής πίεσης κάτω από 80 εκατοστά στήλης υδραργύρου στο 13,9% και 22,2% αντίστοιχα σε έξι μήνες [4,5,6].

Σε ασθενείς που επέζησαν με Covid-19 οι πρώϊμες μελέτες πολύ μικρής ομάδας ασθενών, δείχνουν ότι ένα ποσοστό της τάξης του 20-30% εμφάνισε μειωμένη πνευμονική χωρητικότητα λόγω εμφάνισης μη αναστρέψιμης πνευμονικής ίνωσης (ουλές του πνευμονικού ιστού που προκαλούν σκλήρυνση των πνευμόνων) και βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μόνιμη βλάβη των πνευμόνων μπορεί να ηγείται έναντι σοβαρών αναπνευστικών προβλημάτων, όπως είναι το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) [2].

Ασκηση

Τα τεκμηριωμένα οφέλη της άσκησης σε ασθενείς με αναπνευστική νόσο περιλαμβάνουν αυξημένη ικανότητα άσκησης (αντοχή) και λειτουργική ικανότητα, μειωμένη σοβαρότητα δύσπνοιας και βελτίωση της ποιότητας ζωής που σχετίζεται με την υγεία. Καθώς το Covid-19 είναι μια πρόσφατα αναδυόμενη ασθένεια υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με την αποκατάσταση των επιζώντων και το προφίλ επιστροφής τους στη φυσική δραστηριότητα. Η διερεύνηση της επίδρασης ενός προγράμματος φυσικοθεραπείας για επιζώντες με SARS-COVID, ίσως να ανοίξει τον δρόμο για το πώς μπορεί να γίνει η αποκατάσταση σε επιζώντες με COVID-19. Οι συνεδρίες φυσικοθεραπείας ξεκινούν δύο εβδομάδες μετά την έξοδο του ασθενούς από το νοσοκομείο. Οι ασθενείς υποβάλλονται συνολικά σε 4-5 συνεδρίες την εβδομάδα, με διάρκεια συνεδρίας μιάμιση ώρα για περίοδο 6 εβδομάδων. Η καρδιοαναπνευστική φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει αερόβια άσκηση σε εργόμετρο ή διάδρομο διάρκειας 30-45 λεπτών.

Η μέγιστη καρδιακή συχνότητα καθορίζεται μέσω υπομέγιστης δοκιμασίας κοπώσεως. Η ένταση της άσκησης (αντίσταση εργομέτρου) είναι στο 60-75% της καθορισμένης μέγιστης καρδιακής συχνότητας. Η θεραπευτική άσκηση ολοκληρώνεται με ασκήσεις αντίστασης (με βάρη) μεγάλων μυϊκών ομάδων άνω και κάτω άκρων, που αποτελείται από 3 σετ του 10 μέγιστου βάρους με διαστήματα ανάπαυσης 1-2 λεπτών για κάθε μυϊκή ομάδα. Σε κάθε διαδοχική συνεδρία η αντίσταση προσαυξάνεται στο 5-10%. Μετά από έξι εβδομάδες αποκατάστασης, το 80% των ασθενών με SARS-COVID επανήλθε στην εργασία του. Το 13,1% είχε βελτίωση στην εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης,, ενώ η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου βελτιώθηκε στο 10,4% των ασθενών. Μεγάλο ρόλο έπαιξε η επίβλεψη και ενίσχυση από τους φυσικοθεραπευτές που διευκόλυνε την πρόοδο τους. Μάλιστα, η αερόβια ικανότητα αυξήθηκε περισσότερο στην άσκηση από ασθενείς με σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια [1,7].

Μακροχρόνια εξασθένηση

Η διεθνής βιβλιογραφία υποστηρίζει την άποψη ότι η επιβίωση από μια μολυσματική ασθένεια είναι το πρώτο βήμα, όμως μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια εξασθένηση με περιορισμό της δραστηριότητας και δυνατότητας για εργασία. Λαμβάνοντας υπόψη το αυξημένο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων, επισημαίνουμε την ανάγκη για περαιτέρω ενσωμάτωση πλήρως διεπιστημονικών ομάδων αποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της φυσικοθεραπείας κατά μήκος της τροχιάς της νόσου από την οξεία νοσοκομειακή περίθαλψη έως και την φυσικοθεραπεία στη κοινότητα [1]. Οι υπηρεσίες φυσικοθεραπείας στην κοινότητα στην οποία εδρεύει και το εργαστήριο φυσικοθεραπείας που ανήκει στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δεν απαιτούν ακριβούς πόρους (συνταγογραφούνται μέσω του ενιαίου οργανισμού παροχής υπηρεσιών υγείας με κωδικό 510000047 φυσικοθεραπεία ανα συνεδρία) και για αναπνευστικούς ασθενείς, όπως είναι οι ασθενείς με Covid-19.

Ως εκ τούτου, ενώ υπάρχει μια παγκόσμια εστίαση στην «ισοπέδωση της καμπύλης» μειώνοντας το κύμα νέων περιπτώσεων Covid-19, χρειάζεται η εξέταση του μεγέθους και της μακροπρόθεσμης επίδρασης της σωματικής πτώσης μετά την επιβίωση. Αν εμείς, ως παγκόσμια κοινωνία των επαγγελματιών υγείας πρόκειται να ελαχιστοποιήσουμε τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο αυτής της πανδημίας, οι ενδιαφερόμενοι για τη δημόσια υγεία πρέπει να αναπτύξουν μια πολύ ευρύτερη και χωρίς αποκλεισμούς οπτική. Για να μπορεί να είναι αποτελεσματική πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παρεμβάσεις αποκατάστασης κατά τον προγραμματισμό και την κατανομή των πόρων που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της επιδημίας.

Ο Covid-19 δίνει μια ισχυρή υπενθύμιση στην παγκόσμια κοινότητα φυσικοθεραπείας για το τι μπορεί να συνεισφέρει αλλά εξίσου πρέπει να είναι προετοιμασμένη για μια ευρεία κλιμάκωση της μεταβαλλόμενης πραγματικότητας [1].

 

Πηγές:
1. Landry M.D, Geddes L, Moseman A.P et al. Early reflection on the global impact of Covid-19 and implications for physiotherapy. Physiotherapy 2020.

2. Siukan L, Albert W.L, Chuanshan X. Severe acute respiratory syndrome (SARS) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): From causes to preventions in Hong Kong. International Journal of Infectious Diseases 94 (2020) 156–163

3. Stephen A.L, Kyra h, Grantz B.A et al. The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application. Annals of Internal Medicine on 10 March 2020.

4. Hui D.S, Joynt G.M, Wong K.T et al. Impact of severe acute respiratory syndrome (SARS) on pulmonary function, functional capacity and quality of life in a cohort of survivors. Thorax 2005;60:401–409.

5. Chan K.S, Zheng G.P, Mok Y.W et al. SARS: prognosis, outcome and sequelae. Respirology (2003) 8, S36–S40.

6. K-C. Ong, A.W-K. N-g, L.S-U. Lee et al. Pulmonary function and exercise capacity in survivors of severe acute respiratory syndrome. Eur Respir J 2004; 24: 436–442

7. Herman M.C.L, Gabriel Y.F.N, Alice Y.M.J et al. A randomised controlled trial of the effectiveness of an exercise training program in patients recovering from severe acute respiratory syndrome. Australian Journal of Physiotherapy 2005; 51:213-219.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ρομπότ με κοινωνική συμπεριφορά και AI βοηθά παιδιά με μακροχρόνια νοσηλεία 
Ένταξη στα ΒΑΕ των ΔΕ Βοηθών Νοσηλευτών γνωμάτευσε ο ΕΦΚΑ
Άγνωστη νόσος προκάλεσε τον θάνατο 143 ανθρώπων στο Κονγκό